Mięśniaki macicy – czy mogą wchłonąć się same? Kiedy konieczna jest operacja?

Choć trudno w to uwierzyć, nawet 50-60 proc. Polek nie wie, czym są mięśniaki macicy i nie bada się w tym kierunku. Tak wynika z ogólnopolskich badań „Płodna jak matka ziemia – co warto wiedzieć o mięśniakach macicy".

Dlaczego ważne jest, by wcześnie wykryć mięśniaki?

A przecież wystarczy raz w roku zrobić badanie USG, by się przekonać, czy ten problem nas dotyczy. Dlaczego to takie ważne? Odpowiedź na to pytanie, zależy od wieku. U młodszych kobiet, mięśniaki są jedną z przyczyn problemów z zajściem w ciążę i utrzymaniem jej. Ich wczesne wykrycie zwiększa zatem szanse na macierzyństwo. Z kolei, jeśli te łagodne guzy macicy dotyczą pań po menopauzie, warto mieć świadomość ich istnienia po to, by je regularnie obserwować – szybkie powiększanie się mięśniaków w tym okresie życia kobiety może bowiem świadczyć o ich przekształceniu się w złośliwe mięsaki (dodajmy dla uspokojenia, że na szczęście zdarza się to niezwykle rzadko).

U których kobiet mięśniaki pojawiają się najczęściej?

Mięśniaki macicy to łagodne guzy powstające z włókien mięśni gładkich lub ścian naczyń krwionośnych błony mięśniowej macicy. Pojawiają się wtedy, gdy komórki z których zbudowana jest macica, namnażają się w określonym miejscu.

• Najczęściej dzieje się tak u kobiet w okresie rozrodczym (zwłaszcza w wieku 35-45 lat). Później, czyli w okolicach przekwitania i menopauzy, mięśniaki pojawiają się rzadziej, zwykle u kobiet, które nigdy nie były w ciąży i nie rodziły. Raczej nie występują pojedynczo, najczęściej w macicy są ich skupiska, złożone z kilku lub nawet kilkunastu guzów. Mogą one mieć średnicę zaledwie paru milimetrów albo, w skrajnych przypadkach, nawet ponad 20 cm.
• To schorzenie ma przeważnie podłoże genetyczne, występuje kolejno u babci, mamy i córki, a często też u innych kobiet w rodzinie.
• Istotny wpływ ma też masa ciała – każde 10 kg nadwagi zwiększa ryzyko rozwoju tych guzów aż o ponad 20 proc.

W których częściach macicy powstają mięśniaki?

Mięśniaki mogą powstać w różnych lokalizacjach w obrębie macicy.

• Te, które położone są na zewnątrz jej trzonu zwykle nie mają żadnych objawów, a jeśli już, to zdarzają się mało charakterystyczne bóle pleców.
• Mięśniaki umiejscowione w ścianie macicy, również mogą nie powodować żadnych dolegliwości. Jednak, warto zwrócić uwagę na powtarzające się bóle podbrzusza lub takie, które przypominają rwę kulszową, a także uczucie parcia na pęcherz lub odbytnicę – być może te właśnie symptomy sygnalizują obecność guzów macicy.
• Najczęściej powodem zgłaszania się na wizytę do gabinetu ginekologa są mięśniaki podśluzówkowe, ponieważ akurat ich objawy są zwykle wyraźne i dotkliwe. Powodują one przede wszystkim krwawienia międzymenstruacyjne lub przedłużające się, bolesne i obfite miesiączki, które dodatkowo mogą zawierać skrzepy krwi. Warto wiedzieć, że ten rodzaj jest też najgroźniejszy dla kobiet w ciąży, gdyż mogą one zwiększać ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu.

Diagnostyka mięśniaków macicy

Mięśniaki macicy często wykrywane są podczas rutynowych badań profilaktycznych. Jednak jeśli lekarz podejrzewa ich istnienie (np. na podstawie objawów), może zlecić jedno (lub więcej z niżej wymienionych).

• USG narządów rodnych. To podstawowe badanie, wykonywane jest zdecydowanie najczęściej. Czasem wystarczy zwykłe, czyli przez powłoki brzuszne, ale znacznie dokładniejsze jest tzw. USG transwaginalne, czyli przez pochwę – w szczególności jeśli zmagamy się z nadwagą lub otyłością.
• Histeroskopia, czyli wziernikowanie macicy za pomocą specjalnej kamerki. Pozwala to na jeszcze dokładniejsze obejrzenie występujących nieprawidłowości.
• Tomografia komputerowa i/lub rezonans magnetyczny. Zlecane są najczęściej wówczas, gdy lekarz chce mieć dokładną ocenę charakteru zmian.

Kiedy usunięcie guzów jest konieczne?

Wybór między operacją mięśniaków macicy a leczeniem farmakologicznym był jeszcze do niedawna możliwy. Jednak od 20 marca 2020 roku zostały wycofane z obrotu w Polsce leki, stosowane w celu zmniejszenia mięśniaków. Powodem tej decyzji były działania niepożądane substancji, którą zawierały – konieczne są dalsze badania. Na ten moment zatem wybór jest inny: zabieg lub obserwacja. Jeśli dolegliwości powodowane przez mięśniaki nie są bardzo nasilone, zalecana jest tylko okresowa kontrola (najlepiej USG ginekologiczne co pół roku).

Leczenie operacyjne proponuje się w wówczas, gdy guzy są duże (lub jest ich dużo) albo jeśli objawy przez nie wywoływane są silne. Do nasilonych objawów mięśniaków zalicza się m.in.:

•  ból,
• ucisk na sąsiednie narządy,
• obfite krwotoki, prowadzące do anemii.

Operacja mięśniaków polega na wyłuszczeniu guzów, często metodą laparoskopową lub histeroskopową (czyli przez pochwę), a czasem przez powłoki brzuszne. Niestety zdarza się, że jakiś czas po zabiegu mięśniaki odrastają lub pojawiają się w nowych miejscach.

Jedyną metodą trwałego pozbycia się mięśniaków ich jest usunięcie całej macicy – jest to jednak działanie ostateczne, zwykle u tych kobiet, które urodziły już planowane dzieci i u których nie ma innej możliwości wycięcia guzów.

Czy mięśniaki mogą się wchłonąć?

Wiele kobiet stojących przed koniecznością podpisania zgody na zabieg zadaje sobie pytanie: czy mięśniaki mogą się same wchłonąć? Odpowiedź brzmi: nie. Mogą przestać rosnąć lub nawet się zmniejszyć – zwykle dzieje się tak po menopauzie. Dlatego jeśli mięśniaki zostaną wykryte dopiero przed pięćdziesiątką, zwykle zalecana jest jedynie ich obserwacja.