Akcję Żonkile wspierają w tym roku nowe Ambasadorki i Ambasadorzy: aktorki Agnieszka Grochowska i Martyna Byczkowska, ocalały z warszawskiego getta i najstarsza drag queen w Polsce – Lulla La Polaca (Andrzej Szwan), blogerka i aktywistka działająca na rzecz osób z niepełnosprawnościami, Bogumiła Siedlecka-Goślicka znana jako „Anioł Na Resorach”, a także aktorzy: Tomasz Włosok i Jacek Braciak.
19 kwietnia 2024 akcja organizowana przez Muzeum POLIN odbędzie się po raz dwunasty. Trwa rekrutacja instytucjonalna. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zaprasza szkoły, biblioteki oraz instytucje do upamiętnienia 81. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
„Drodzy Państwo, już teraz możecie zgłosić swoją szkołę, bibliotekę lub instytucję kultury do udziału w akcji Żonkile. Wystarczy wejść na stronę polin.pl i wypełnić krótki formularz. Zgłoszone placówki otrzymają pakiet bezpłatnych materiałów edukacyjnych, które pomogą przygotować się do obchodów 19 kwietnia. Wiedza o przeszłości pozwala lepiej rozumieć współczesność, dlatego tak ważna jest edukacja i Wasz udział w akcji Żonkile. W rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim pokażmy, że łączy nas pamięć” – zachęca Agnieszka Grochowska, Ambasadorka tegorocznej edycji Żonkili.
W tym roku Muzeum POLIN prowadzi rekrutację w dwóch etapach: w lutym zakończyła się rekrutacja dla wolontariuszy indywidulanych. Obecnie trwa nabór instytucjonalny dla szkół, bibliotek oraz instytucji z całej Polski. Do udziału w akcji można zgłosić placówkę do 14 kwietnia. Na stronie polin.pl dostępny jest formularz, który należy wypełnić elektronicznie.
Dla wszystkich osób i placówek zgłoszonych do akcji Muzeum POLIN organizuje szkolenia online dotyczące możliwości dołączenia do obchodów rocznicy 19 kwietnia oraz wykorzystania dostępnych materiałów edukacyjnych. Oddzielny program został przygotowany dla wolontariuszy indywidualnych, osobny dla szkół, bibliotek oraz instytucji z całej Polski. Wszystkie osoby przystępujące do akcji otrzymają materiały edukacyjne i wsparcie merytoryczne dostosowane do właściwego przedziału wiekowego.
W 81. rocznicę powstania Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN tradycyjnie przygotowało nową ofertę edukacyjną dla dzieci i młodzieży:
- film animowany na podstawie opowiadania „Pamięć drobinek” Zofii Staneckiej przygotowany z myślą o dzieciach z klas 1-3 szkół podstawowych;
- opowiadanie „Szuflada” Zuzanny Orlińskej dla klas 4-6 szkół podstawowych (opowiadanie w wersji tekstowej z pięknymi ilustracjami Aleksandry Artymowskiej oraz wersji audio czytanej przez aktora Jędrzeja Fulara);
- film animowany na podstawie opowiadania „Było-nie ma-jest” Katarzyny Jackowskiej-Enemuo przygotowany z myślą o uczennicach i uczniach z klas 4-6 szkół podstawowych
Akcja Żonkile to inicjatywa, której celem jest przywracanie pamięci o powstaniu o getcie warszawskim. Ale to także możliwość budowania wspólnoty opartej na wzajemnym szacunku i tolerancji. Dla Muzeum POLIN fundamentem do jej tworzenia jest właśnie społeczność wolontariuszy.
„W akcję Żonkile – od jej początku w roku 2013 – zaangażowało się ponad 13 tysięcy wolontariuszek i wolontariuszy. Bezinteresownie, z potrzeby serca i w poczuciu takiego obowiązku, pomogli przywrócić pamięć o powstaniu w getcie warszawskim. My – Muzeum – będziemy zaszczyceni mogąc już po raz dwunasty zaprosić do współtworzenia akcji Żonkile i wręczania dwumilionowego żonkila na ulicach Warszawy. Symbolu wspólnej pamięci o pierwszym powstaniu miejskim w okupowanej Europie – podkreśla Zofia Bojańczyk, koordynatorka akcji Żonkile.
Dlaczego żonkile? Jednym z ocalałych z getta był Marek Edelman, ostatni dowódca ŻOB. 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał bukiet żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie. Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci o powstaniu. Organizowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN akcja ma na celu rozpowszechnianie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat samego powstania.
Powstanie w getcie warszawskim. W 1940 roku Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół miliona Żydów ze stolicy i okolic. Uwięzieni w getcie, umierali wskutek głodu, chorób, niewolniczej pracy i ginęli w egzekucjach. Latem 1942 roku została zorganizowana Wielka Akcja Likwidacyjna.
Niemcy wywieźli z getta do ośrodka zagłady w Treblince blisko 300 tysięcy Żydów. Wśród tych, którzy pozostali, narodziła się idea zbrojnego oporu. 19 kwietnia 1943 roku dwa tysiące Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnych – Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). Powstańcy, pod dowództwem Mordechaja Anielewicza, byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale wolało zginąć w walce, by ocalić swoją godność. Pozostali mieszkańcy getta, około 50 tysięcy cywilów przez wiele tygodni ukrywało się w kryjówkach i bunkrach. Pomimo rozpaczy, samotności, głodu, pragnienia i strachu walczyli o każdy kolejny „dzień, godzinę, minutę”. Ich cichy opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku. Przez wiele dni pozostali nieuchwytni – zeszli do podziemi i nie podporządkowali się rozkazom Niemców.
Przez cztery tygodnie Niemcy równali getto z ziemią, paląc dom po domu. Schwytanych bojowców i mieszkańców zabijali lub wywozili do obozów. 8 maja Anielewicz i kilkudziesięciu powstańców zostało otoczonych i popełniło samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta. 16 maja Niemcy na znak zwycięstwa wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Getto warszawskie przestało istnieć. Na jego terenie w gruzach pozostali już tylko nieliczni ukrywający się Żydzi. „Gruzowcy” zmagali się z brakiem wody i jedzenia. Ginęli z wycieńczenia i chorób, rozstrzeliwani przez Niemców. Niewielu udało się przejść na drugą stronę muru. Ostatni opuścili „cmentarzysko getta” w styczniu 1944 roku.
