Co to jest kombucha? Sprawdź, jak wpływa na zdrowie i w jaki sposób ją przygotować?

 Karierę napoju mogącego zdziałać cuda kombucha rozpoczęła ponad 2000 lat temu w Azji. Jej odkrycie przypisuje się starożytnym chińskim medykom, którzy uważali, że picie fermentowanej herbaty oczyszcza organizm z toksyn i wzmacnia jego odporność, poprawia metabolizm i przedłuża życie. Jej nazwa ma się wywodzić od japońskiego słowa „kombu”, jednego z gatunków glonów, ponieważ grzybek herbaciany, na bazie którego powstaje napój, przypomina go teksturą i wyglądem. 

Do Europy kombucha dotarła ok. 100 lat temu przez Rosję. Dzisiaj znana jest już na wszystkich kontynentach jako naturalny prozdrowotny eliksir doskonale wpasowujący się w trend modnych diet probiotycznych. Pokochali ją zwolennicy zdrowego stylu życia, ponieważ ma cechy napoju energetycznego, a jest całkowicie naturalna.

Kombucha – co to takiego?

Napój, który w smaku przypomina cydr, powstaje w wyniku fermentacji herbaty i cukru wywołanej przez grzybek herbaciany. Właśnie ten trzeci składnik sprawia, że dwa pozostałe zamieniają się w musujący koktajl.

Grzybek herbaciany, nazywany także japońskim lub Scoby (od słów Symbiotic Culture of Bacteria and Yeasts), to kolonia mikroorganizmów – symbiotycznych bakterii i drożdży, galaretowata masa w kształcie krążka w kolorze herbacianym. 

Jak kombucha wpływa na zdrowie? Właściwości

Przypisuje się jej właściwości prozdrowotne, ponieważ w wyniku procesu fermentacji ma bogaty skład. Są w niej m.in. witaminy z grupy B, wit. C, składniki mineralne (wapń, magnez, cynk, żelazo), kwasy organiczne (m.in. octowy, jabłkowy, szczawiowy, mlekowy), kofeina, polifenole, alkohol - etanol (nawet do 1,5-2 proc.) oraz cukry (sacharoza, glukoza, fruktoza). Zwolennicy picia kombuchy twierdzą, że działa pozytywnie m.in. na: 

• przyspieszenie usuwania toksyn z organizmu;
• regenerację wątroby;
• pracę układu pokarmowego i jego florę bakteryjną;
• podniesienie odporności całego organizmu;
• pracę nerek.

Chociaż dobroczynne działanie kombuchy potwierdza tradycja medycyny starożytnej, współcześni naukowcy są sceptyczni. Jeszcze nie przeprowadzono wystarczającej ilości badań, które by te właściwości napoju w pełni potwierdzały.

– Nie są mi znane żadne badania dotyczące prozdrowotnych właściwości kombuchy przeprowadzone na ludziach – wyjaśnia Ewa Bakota, dietetyczka i entuzjastka zdrowego żywienia (dietakontaktowa.pl). – Co prawda badania na zwierzętach wykazały, że  przynosi liczne korzyści zdrowotne, np. ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwutleniające, może stymulować układ odpornościowy czy pozytywnie wpływać na glikemię, jednak zarówno korzystne oddziaływanie kombuchy na zdrowie, jak i jej ewentualny negatywny wpływ na organizm człowieka nie zostały jak dotąd wystarczająco przebadane – dodaje ekspertka. 

Mimo braku naukowych dowodów na cudowne działanie kombuchy, jej popularność ciągle rośnie zwłaszcza wśród osób ceniących zdrowy styl życia. Świat wellness pokochał ją, ponieważ ma wszystkie pożądane cechy napoju energetycznego, a jest całkowicie naturalna. W dodatku można ją przygotować samodzielnie w 100 procentach kontrolując jej skład. 

Gdzie kupimy grzybek herbaciany (japoński) do zrobienia kombuchy?

Grzybek herbaciany trudno kupić nawet w sklepach ze zdrową żywnością, bo wymaga ciągłego dokarmiania i dostępu powietrza – łatwiej kupić go od osób prywatnych, które go hodują (wiele ofert jest na allegro, olx itp). 

Niektórzy hodowcy prowadzą internetowe sklepy, ale nie ma ich dużo, np. kisstarter.pl, kameleonkulinarny.pl/sklep/. Grzybek będzie wysłany pocztą albo kurierem, z zaczynem, zapakowany w szczelną folię, cena ok. 30 zł. 

Jeśli korzystasz z facebooka, poszukaj grupy, na której mówią o grzybku (wpisz do wyszukiwarki „Kombucha” lub „Grzyb herbaciany Kombucha”) i poproś kogoś o przesłanie. Ludzie chętnie się dzielą kombuchą za darmo.

Warto też sprawdzać ogłoszenia na lokalnych portalach sprzedażowych. UWAGA! W wielu sklepach ze zdrową żywnością pod hasłem „kombucha” sprzedawane są gotowe napoje z kombuchy, a nie sam grzybek. Oczywiście można je stosować, ale nie da się z nich przygotować domowego napoju. A nie są to tanie preparaty. 

Jak zrobić kombuchę?

Podstawą jest grzybek herbaciany. Jest zanurzony w płynie i szczelnie zapakowany. To tzw. starter do wytwarzania domowej kombuchy. 

 Potrzebne będą także:

• szklane naczynie (najlepiej duży słój) na kombuchę;
• herbata (w torebkach lub sypka plus sitko);
• cukier.

Pamiętaj, by używać tylko szklanych naczyń oraz sitek, lejka i łyżeczki z tworzywa (nigdy metalowych!). 

Przepisy na kombuchę

Przepisów na kombuchę i różne jej warianty jest dużo. My proponujemy Wam trzy wersje tego napoju herbacianego w oparciu o receptury polecane przez dietetyczkę Ewę Bakotę.

Przepis podstawowy na kombuchę

Składniki:

• 1 grzybek herbaciany i dołączony do niego płyn, tzw. starter
• 70 g białego cukru 
• 1 l wody filtrowanej o temperaturze pokojowej
• 4 torebki czarnej herbaty
   

Sposób przygotowania:

1. Umieść wszystkie składniki w szklanym słoju. Przykryj go skrawkiem oddychającego materiału (np. ściereczką lub pieluszką tetrową), zabezpiecz gumką recepturką i odstaw w ciemne, ciepłe miejsce.
2. Po 7-10 dniach, kiedy kombucha osiągnie ph między 2,5-3,5, będzie gotowa. Można to sprawdzić papierkiem lakmusowym lub kierować się smakiem.
3. Gotową kombuchę przelej do docelowego pojemnika, zostawiając nieco płynu wraz z grzybkiem na później - będzie tzw. starterem na kolejne porcje napoju. 

Kombucha z własnym starterem

Składniki:

• 2 litry wody (najlepiej wody mineralnej niegazowanej lub filtrowanej)
• 160 gramów cukru białego lub brązowego (ok. 1 szklanki)
• 2 łyżeczki czarnej herbaty lub zielonej herbaty liściastej
• 1 grzybek herbaciany
• 200 ml starteru z poprzedniej fermentacji (lub 2 łyżki octu winnego)

Sposób przygotowania:

Zaparz herbatę w imbryku, posłódź, ostudź. Herbatę wlej przez sitko do szklanego słoja i dodaj pozostałą wodę. Dodaj starter lub ocet winny, a na koniec grzybek herbaciany - jaśniejszą stroną do góry. Dalej postępuj jak w poprzednim przepisie.

Domowa kombucha różana

Składniki:

• 2 l gorącej wody
• 1 łyżka zielonej herbaty
• 180-200 g białego cukru
• 1 łyżka hibiskusa
• 100-200 ml starteru
• 1 grzybek herbaciany
• 3-4 łyżki wody różanej

Sposób przygotowania:

1. Zaparz herbatę, posłódź, ostudź. Do szklanego słoja wlej herbatę, dolej starter, dodaj grzybek herbaciany.
2. Przykryj ściereczką lub gazą, zabezpiecz gumką recepturką. Słój odstaw w ciemne, ciepłe miejsce.
3. Po 10 dniach kombucha jest gotowa - dodaj wodę różaną i przelej do docelowych pojemników. Podawaj kombuchę schłodzoną, z plasterkami cytryny i kostkami lodu.

W jakiej ilości można pić kombuchę? Dawkowanie

Napój jest fermentowany i już ten fakt mówi sam za siebie. Kombuchę należy pić w ograniczonych ilościach! Także dlatego, że jej wpływ na organizm nie został dokładnie przebadany. Jeśli nawet ma pozytywne działanie, to trzeba ją traktować jako uzupełnienie diety, a nie zwykły napój gaszący pragnienie.

Picie kombuchy warto zacząć od przyjmowania mniejszych ilości, np. 1 łyżeczki do herbaty, aby organizm przyzwyczaił się do niej. Przez 10-14 dni obserwujemy jak na nią reagujemy  – mogą się zdarzać bóle głowy lub problemy jelitowe. Jeśli tych objawów nie ma lub szybko mijają,  zwiększamy ilość kombuchy – jednak dziennie nie powinniśmy jej pić więcej niż 1/2 szklanki.

Kto nie powinien pić kombuchy? Przeciwwskazania

 Okazuje się, że picie napoju długowieczności nie jest wskazane dla wszystkich. 

– Bezpieczeństwo spożywania kombuchy i jej wpływ na ludzki organizm nie zostały wystarczająco przebadane, dlatego nie powinny jej pić kobiety w ciąży ani kobiety karmiące piersią – ostrzega dietetyczka Ewa Bakota. – Kombucha wykluczona jest w ich przypadku także ze względu na niewielką zawartość powstającego w czasie fermentacji alkoholu, a także ze względu na zawartość kofeiny. Z tych samych powodów kombucha nie nadaje się dla dzieci. 

Ponadto kombuchy nie powinni pić:

• cukrzycy oraz osoby zmagające się z glikemią (ze względu na alkohol oraz cukry proste, które zawiera napój);
• chorzy na kamicę szczawianową (kombucha zawiera kwas szczawiowy);
• osoby cierpiące na choroby jelitowe (ze względu na możliwość wystąpienia biegunki); 
• osoby z obniżoną odpornością (ponieważ istnieje możliwość zakażenia chorobotwórczymi grzybami w przypadku napojów produkcji domowej); 
• osoby z chorobą alkoholową. 

Osoby przyjmujące leki powinny skonsultować spożywanie kombuchy z lekarzem.