Choć spędzamy z dziećmi więcej czasu niż jeszcze kilka lat temu, coraz rzadziej naprawdę ze sobą rozmawiamy. Badanie SW Research dla Fundacji Mentalnie Równi pokazuje, że na głęboką rozmowę rodzice poświęcają średnio niewiele ponad 5 minut dziennie. Nic więc dziwnego, że wielu nastolatków przyznaje, iż o ważnych sprawach nie rozmawia z rodzicami niemal wcale. Ten paradoks współczesności stał się impulsem do powstania kampanii „Ciężary Pozalekcyjne”, która przypomina, że w rodzinnych relacjach najważniejsza jest uważność.
Rodzice i dzieci za mało rozmawiają ze sobą o tym, co naprawdę ważne. Z najnowszego badania SW Research*, przeprowadzonego na zlecenie Fundacji Mentalnie Równi, wynika, że ponad połowa rodziców poświęca głębokiej rozmowie z dziećmi średnio niewiele ponad 5 minut dziennie. Dane te pokazują rosnącą skalę problemu i stały się impulsem do rozpoczęcia kampanii społecznej Ciężary Pozalekcyjne, która zwraca uwagę na to, że brak pogłębionego dialogu w rodzinie może dziś ważyć więcej niż szkolny plecak pełen obowiązków.
Kampania Ciężary Pozalekcyjne pokazuje, jak wiele niewidzialnych obciążeń dzieci noszą w swoich plecakach każdego dnia – stres, hejt, lęk, samotność, presję wyników. Ideę tę ilustruje spot fundacji, w którym szkolny plecak dziecka stopniowo wypełnia się nie zeszytami, lecz emocjonalnymi ciężarami: bolesnymi komentarzami, presją otoczenia, niewypowiedzianymi lękami. Każdy brak rozmowy sprawia, że metaforyczny ciężar w plecaku rośnie, aż staje się trudny do udźwignięcia - to wizualne zobrazowanie tego, co młodzi niosą w sobie, gdy nikt ich nie wysłucha.
Rozmowy, których nie ma
Co czwarty rodzic (26%) na rozmowy z dzieckiem, podczas których porusza ważne tematy, poświęca mniej niż 3 minuty dziennie, a co trzeci (30%) rozmawia o nich mniej niż 6 minut w ciągu dnia – wynika z badania zrealizowanego przez SW Research na zlecenie Fundacji Mentalnie Równi, inicjatora kampanii społecznej Ciężary Pozalekcyjne. Równocześnie 18% nastolatków przyznaje, że niemal nigdy nie rozmawia z rodzicami o ważnych sprawach, a prawie połowa badanych deklaruje, że o ważnych tematach rozmawia ze swoimi rodzicami incydentalnie (raz lub kilka razy w miesiącu).
Równocześnie raporty OECD i Pew Research Center pokazują, że rodziny spędzają ze sobą znacznie więcej czasu niż jeszcze kilka lat temu. Problem polega jednak na tym, że ten czas spędzają obok siebie, zajęci swoimi sprawami. To paradoks współczesności – mamy dla siebie więcej czasu, ale mniej uważności, jesteśmy ze sobą dłużej, ale dalej od siebie. Znamy najświeższe informacje z całego świata, ale nie wiemy, co dzieje się najbliżej – w świecie naszych dzieci. Tymczasem wartościowe, pogłębione rozmowy, które dzisiaj odchodzą w zapomnienie, to podstawowy element profilaktyki problemów emocjonalnych dzieci.
– W naszej kampanii chcemy zwrócić uwagę na ogromny problem – brak wartościowych, pogłębionych rozmów na linii rodzic – dziecko. Coraz więcej mówi się o problemach, z którymi mierzą się dzieci, jednak nadal niewystarczająco dużo robi, żeby wypakowywać z ich plecaków ciężary, które dźwigają. Częściej pytamy „jak było dzisiaj w szkole?” lub „jak poszła kartkówka z matmy?” niż „jak się dzisiaj czujesz?” albo „jaki był najtrudniejszy moment Twojego dnia?”. Tymczasem tylko głęboka rozmowa daje szansę na to, żeby zauważyć pierwsze symptomy, zanim te przerodzą się w problemy wagi ciężkiej. Ta głęboka, wypakowująca ciężary pozalekcyjne rozmowa jest naszą – dorosłych – odpowiedzialnością – wskazuje Tomasz Prosiński, Prezes Fundacji Mentalnie Równie, inicjator programu Mów Do Mnie - #TokTuMi.
Dzieci obawiają się oceny
Rodzice uczestniczący w badaniu przyznali, że największą barierą, która powoduje, że nie rozpoczynają rozmów o ważnych tematach jest fakt, że dzieci nie chcą o nich rozmawiać. Argument ten częściej przytaczały kobiety niż mężczyźni (33 vs 26%). Dlaczego tak się dzieje? Częściową odpowiedź na to pytanie przynoszą wyniki ankiety zrealizowanej wśród młodzieży – ponad 30% jej uczestników stwierdziło, że rodzice ich nie rozumieją. Inną prawdę o tym, dlaczego trudno rozpocząć i prowadzić takie rozmowy odsłaniają odpowiedzi, w których nastolatkowie sami wskazywali na to, co chcieliby zmienić w dialogu z opiekunami. Zdecydowana większość wskazała na potrzebę bycia wysłuchanym. Obawy uczniów o brak zrozumienia i wysłuchania znajdują odzwierciedlenie w odpowiedziach rodziców. Prawie 30% z nich uważa, że rozmowa o ważnych tematach może zostać odebrana jako próba oceny. Jednak bardziej niepokojący jest fakt, że prawie co czwarty respondent twierdzi (24%), że jego dziecko nie ma aż tak poważnych problemów, żeby dyskutować z nim o istotnych, życiowych kwestiach.
– Przekonanie o tym, że dzieci i nastolatkowie nie mają poważnych problemów, o których można byłoby porozmawiać w gronie najbardziej zaufanych osób, czyli rodzinie, rodzi ogromny niepokój. Pokazuje, że dorośli bagatelizują emocjonalne ciężary, które dźwigają ich pociechy. Więcej jednak obaw rodzi argument, że barierą w prowadzeniu rozmów o ważnych tematach, jest fakt, że dzieci nie chcą rozmawiać. To w zasadzie wymówka, która jest też wygodnym usprawiedliwieniem braku komunikacji w rodzinie. Dlatego też w naszej kampanii zachęcamy do tego, aby wykorzystywać każdą okazję na rozmowę z dzieckiem. Nie wypytywać, nie oceniać, tylko rozmawiać. I co istotne, nie czekać, aż zauważymy niepokojące nas sygnały. Dzięki temu jesteśmy w stanie zbudować trwałe relacje, dać dziecku poczucie bezpieczeństwa i co najważniejsze, zapobiegać problemom. Bo szczera rozmowa to najlepsza profilaktyka – komentuje Kamila Kalbarczyk, psycholożka i psychoterapeutka, członkini Fundacji Mentalnie Równi, inicjatorka programu Mów Do Mnie - #TokTuMi.
Eksperci kampanii podkreślają, że rozmowy rodzic – dziecko to najważniejszy, najtańszy i najbardziej dostępny element profilaktyki problemów emocjonalnych. Organizatorzy zaplanowali również wyjątkowe, ogólnopolskie, wydarzenie, ogłaszając 17 grudnia Dniem Bez „Jak Było Dzisiaj w Szkole?”. Będzie to doskonała okazja to tego, aby dołączyć do akcji, wspierając tym samym jej ideę.
*Badanie zrealizowane przez agencję badawczą SW Research na grupie 500 rodziców, posiadających dzieci w wieku 7 - 18 lat (listopad 2025 r.) oraz ankiety przeprowadzonej wśród młodzieży (12 - 18 lat), uczestniczącej w programie „Mów do mnie” (n=600, listopad 2025 r.).
