Zespół niespokojnych nóg (RLS) to choroba, która spędza sen z powiek (dosłownie!) prawie co dziesiątemu Polakowi. Często towarzyszy innym chorobom o podłożu neurologicznym. W wielu przypadkach jej przyczyny nie da się jednak ustalić. Na szczęście również wtedy można podjąć terapię. Podpowiadamy, w jakich chorobach mogą pojawić się objawy RLS, a także jak sobie pomóc.
Zespół niespokojnych nóg, w skrócie RLS, to nietypowe zaburzenie neurologiczne, polegające na pojawianiu się tzw. parestezji – nie wiadomo czym spowodowanych reakcji czuciowych. Zmuszają do poruszania kończynami, masowania ich, a nierzadko do wstawania z łóżka i spacerowania po pokoju.
W jakich chorobach może występować zespół niespokojnych nóg?
Objawy zespołu niespokojnych nóg, zwłaszcza jeśli występują w dojrzałym wieku, mają charakter wtórny wobec innych zaburzeń i dysfunkcji. Zespół niespokojnych nóg może towarzyszyć m.in. takim chorobom jak:
- cukrzyca,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- fibromialgia,
- anemia,
- niedoczynność tarczycy,
- depresja,
- polineuropatie (uszkodzenie nerwów obwodowych),
- niewydolność nerek.
Często związane jest to z różnego rodzaju zaburzeniami i dysfunkcjami, jakie występują w przypadku wyżej wymienionych chorób. Do RLS mogą przyczyniać się również leki wpływające na układ nerwowy, które przyjmuje się na stałe. Warto powiedzieć o objawach RLS lekarzowi, który być może zdecyduje o zmianie leku lub zmodyfikuje jego dawkę.
Zespół niespokojnych nóg może być też związany z innymi zaburzeniami i stanami, takimi jak niedobór żelaza, magnezu, witaminy B12, nadużywanie alkoholu, nikotyny, a także przewlekły stres.
Jak objawia się zespół niespokojnych nóg?
Po długim dniu kładziesz się do łóżka. Już prawie zasypiasz, ale… W nogach pojawia się dziwna sensacja – jakby cierpły albo drętwiały. To uczucie jest tak niepokojące, że musisz zmieniać pozycję, ruszasz stopami, zginasz i prostujesz kończyny. Na chwilę pomaga, więc znów się rozluźniasz, zanurzasz się w sen i… wszystko zaczyna się od nowa. Znasz te objawy? Doświadczają ich ludzie dotknięci zespołem niespokojnych nóg (RLS).
Kiedy nogi dziwacznie mrowią, często występuje też niepokój, który dodatkowo utrudnia zaśnięcie. W efekcie cierpiący na RLS są wiecznie zmęczeni i niedospani. Odczuwają senność w ciągu dnia, mają gorszą koncentrację i pamięć.
RLS zaburza nie tylko sen. Może ogólnie uniemożliwiać odpoczynek. Niektóre osoby nie są w stanie spokojnie posiedzieć wieczorem w fotelu, by obejrzeć telewizję czy poczytać książkę. W ciągu dnia wypoczynek jest łatwiejszy.
Przyczyny zespołu niespokojnych nóg
Dlaczego nogi nie są w stanie odpocząć?
- Ponad połowa z nas cierpi na RLS wskutek innych problemów zdrowotnych, zażywanych leków lub jakichś niedoborów. Do chorób, którym może towarzyszyć, należą: niewydolność nerek, anemia, cukrzyca, polineuropatie.
- Na rozwój zespołu niespokojnych nóg mogą wpływać farmaceutyki oddziałujące na ośrodkowy układ nerwowy, np. stosowane w leczeniu padaczki, depresji, stanów lękowych i psychotycznych, nudności czy alergii (dotyczy to środków przeciwalergicznych I generacji, czyli najstarszych).
- Mrowieniem w kończynach może się też skończyć nagłe odstawienie preparatów nasennych i uspokajających.
- Schorzenie miewa związek z niedoborem żelaza lub magnezu.
- Bywa też powiązane z zaburzeniami gospodarki dopaminą.
Tylko w połowie przypadków udaje się ustalić przyczynę. Pozostali cierpią na tzw. idiopatyczny RLS – czyli chorobę o nieznanym podłożu.
Co zwiększa ryzyko rozwoju zespołu niespokojnych nóg?
Geny
Osoby mające w rodzinie przypadki RLS są bardziej narażone na pojawienie si tej przypadłości. Zespół niespokojnych nóg wykazuje bowiem tendencję do wędrówki w genach. Aż 80 proc. cierpiących na zespół niespokojnych nóg posiada bliskiego krewnego, który też choruje.
Wiek
Jeśli odziedziczyłaś tę chorobę, może się ona ujawnić nawet ok. 20. roku życia, jednak pierwsze objawy występują raczej koło 40-tki. A przynajmniej nasilają się w wieku średnim na tyle, że zostają zauważone i zaczynają dawać się we znaki.
Płeć
Dwa razy częściej chorują kobiety niż mężczyźni.
Ciąża
Aż trzy razy częściej na RLS zapadają kobiety w ciąży.
Używki
Zespół niespokojnych nóg częściej występuje u osób, które regularnie sięgają po alkohol, palą papierosy i piją sporo kawy.
Jak zwalczać RLS?
Czy można się pozbyć zespołu niespokojnych nóg? Wiele zależy od przyczyny.
- W tzw. wtórnym RLS, czyli wywołanym przez inne choroby, pomaga wyleczenie tej podstawowej. To oznacza unormowanie cukrzycy, zniwelowanie anemii, usprawnienie pracy nerek albo suplementację żelaza lub magnezu.
- Osoby cierpiące na RLS o nieznanym podłożu wymagają innej terapii. Stosuje się preparaty regulujące gospodarkę dopaminą w mózgu.
- Jeśli natomiast niespokojne nogi nie dają się zbyt mocno we znaki, można ich w ogóle nie leczyć. Nie jest to niebezpieczne dla zdrowia i nie powoduje zmian w mózgu czy kończynach. Jedyny poważny problem to bezsenność. Gdy stopy owszem, mrowią wieczorem, ale mimo to zasypiasz i śpisz smacznie – zespołem niespokojnych nóg możesz się zwyczajnie nie przejmować.
