Gdy tylko łapie nas infekcja, a temperatura ciała wzrasta, myślimy o tym, żeby zbić gorączkę. Ale czy zawsze podwyższona temperatura oznacza gorączkę i czy zawsze trzeba ją zbijać? Sprawdź, czym się różni stan podgorączkowy od gorączki? Jak skutecznie zbić gorączkę z pomocą leków i domowych sposobów? Kiedy trzeba iść do lekarza?
Gorączka jest jednym z najważniejszych mechanizmów obronnych człowieka. Wzrastająca temperatura to sygnał, że organizm rozpoczął walkę, np. z chorobotwórczymi drobnoustrojami – wirusami, bakteriami. Jest więc dla nas korzystna. Ale gdy temperatura wzrośnie za bardzo, wówczas jest zagrożeniem dla organizmu. Gorączkę trzeba kontrolować, a gdy jest za wysoka, należy ją zbić.
Czym jest stan podgorączkowy?
Nie każdy wzrost temperatury ciała jest gorączką. Gdy termometr wskazuje 37-38 stopni Celsjusza, mówimy o stanie podgorączkowym. Jego przyczyną są najczęściej: przeziębienie, infekcje dolnych dróg oddechowych, zakażenie dróg moczowych, zapalenie ucha środkowego, nadczynność tarczycy, zapalenia jelit.
Czym jest gorączka?
Gorączka nie jest chorobą, ale objawem - to reakcja organizmu na atak bakterii, wirusów, pasożytów, reakcję alergiczną, zapalenia, autoagresję organizmu. Stanowi ona jeden z najważniejszych mechanizmów obronnych. Organizm podwyższa swoją temperaturę, bo w takich warunkach zwiększa się skuteczność jego mechanizmów obronnych organizmu, sprawniej na przykład przebiega wytwarzanie przeciwciał.
Gorączkę określamy jako niską, gdy temperatura ciała wynosi 38-38,5 stopni Celsjusza, wysoka gorączka to temperatura 39-40 stopni Celsjusza.
Gorączce często towarzyszą dreszcze, pojawia się uczucie zimna. Jest to jednak naturalne zjawisko, spowodowane pobudzeniem ośrodka termoregulacji w śródmózgowiu.
Wysoka gorączka to już jest sygnał ostrzegawczy, że trzeba zacząć działać, czyli ją zbijać. W pewnym momencie bowiem wysoka temperatura przestaje pełnić swoją funkcje obronną, a sama staje się zagrożeniem. Temperatura powyżej 40 stopni prowadzi do uszkodzenia struktur komórkowych, zaburza wiele procesów chemicznych odbywających się w organizmie.
Kiedy trzeba zbijać gorączkę?
Podwyższona temperatura ciała (umiarkowanie) działa korzystnie, ponieważ pobudza układ odpornościowy do działania, dzięki czemu skraca czas infekcji, łagodzi także objawy towarzyszące chorobie. W tej sytuacji nie trzeba od razu zbijać gorączki, zwłaszcza radykalnie, ale raczej stopniowo. Najważniejsze jest zachowanie nad nią kontroli.
Zapamiętaj tę zasadę! Przy temperaturze do 38 stopni Celsjusza nie zbijamy gorączki.
Są jednak wyjątki. Długo utrzymującą się gorączkę poniżej 38 stopni również należy zbijać, ponieważ nawet niewysoka, ale utrzymująca się stale gorączka także obciąża organizm. Jest zagrożeniem szczególnie dla osób w wieku starszym, z chorobą wieńcową, ponieważ powoduje szybszą pracę serca, a tym samym większe zapotrzebowanie organizmu na tlen.
Jak zbić gorączkę? Skuteczne leki przeciwgorączkowe
Najszybciej i skutecznie zbiją gorączkę leki przeciwgorączkowe – najczęściej mają także działanie przeciwbólowe i – niektóre – przeciwzapalne.
Leki przeciwgorączkowe zawierają takie substancje jak:
-
paracetamol (nie ma działania przeciwzapalnego) – np. Apap, Panadol, Efferalgan
-
kwas acetylosalicylowy (należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ) – np. Aspiryna, Polopiryna,
-
ibuprofen (należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ) – np. Nurofen, Ibuprom, Ibum, Ibufen
-
naproksen (należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ) – np. Naproksen, Naxii, Aleve, nalgesin, Anapran
-
metamizol (np. Pyralgina, Scopolan).
Jak zażywać leki, by zbić gorączkę?
Preparaty, które kupujemy w aptece mają różną formę. Mogą to być kapsułki, tabletki – zwykłe lub musujące, czopki. Zawierają też różną ilość substancji czynnej. Dlatego zawsze trzeba czytać ulotkę, zażywać leki zgodnie z zaleceniami producenta i przestrzegać określonych dawek na dobę.
Zawsze trzeba sprawdzać, jaką substancję czynną zawiera lek, aby pod różnymi nazwami nie zażywać tej samej (łatwo o przedawkowanie).
Leki przeciwgorączkowe – paracetamol i ibuprofen można łączyć. W aptekach kupimy preparaty będące takim właśnie połaczeniem (np. Metafen, Kidofen Duo, Apap Intensive). Można też zażywać paracetamol i ibuprofen zamiennie co 4 godziny.
-
Paracetamol - dorosłym i dzieciom powyżej 12. roku życia zaleca się zażywanie dawki 500-1000 mg, co 4-6 godzin. Lek zaczyna działać po ok. 30 minutach.
Maksymalnie w ciągu doby nie należy przyjmować więcej niż 4000 mg tej substancji.
Lek nie jest zalecany osobom z ciężkimi schorzeniami wątroby i nerek.
-
Kwas acetylosalicylowy – dorośli mogą przyjąć jednorazowo od 500 mg do 1000 mg kwasu acetylosalicylowego, czyli zwykle 1-2 tabletki leku.
Maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej nie powinna przekraczać 4 g (tj. 8 tabletek).
Przeciwwskazaniem do stosowania kwasu acetylosalicylowego są wrzody żołądka i dwunastnicy, problemy z krzepliwością krwi, astma. Nie jest tez stosowany u dzieci do 12. roku życia, ponieważ może spowodować niebezpieczny zespołu Reye’a.
-
Ibuprofen - dorosłym zaleca się jednorazową dawkę 200-400 mg, co 6 godzin. Lek zaczyna działać po ok. 15-30 minutach.
Maksymalna dawka dobowa to 1200 mg.
Lek nie jest zalecany osobom z nadciśnieniem, chorobami wątroby, nerek
-
Naproksen - u dorosłych można stosować 2 tabletki (po 220-250 mg) jednorazowo, następnie 1 tabletkę co 6-8 godzin (w razie konieczności).
Maksymalna dawka dobowa to 1250 mg.
Naproksenu nie mogą stosować osoby z chorobami serca, nerek i wątroby.
-
Metamizol - stosuje się u osób powyżej 15. roku życia, kiedy inne metody zbicia gorączki okazują się nieskuteczne.
Maksymalna jednorazowa dawka doustna wynosi 1 g (2 tabletki), maksymalna dawka dobowa 3 g (6 tabletek).
COVID-19. Co na zbicie gorączki?
Najlepiej stosować leki, które mają także działanie przeciwzapalne, czyli pochodne ibuprofenu, diklofenaku, a także naproksen czy meloksykam, a także kwas acetylosalicylowy – ta substancja ma dodatkowo działanie przeciwkrzepliwe (w dawkach 75-150 mg), co jest ważnie przy zakażeniu koronawirusem. Infekcja zwiększa bowiem krzepliwość krwi.
Jeśli ktoś nie może stosować niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), bo np. ma wrzody żołądka, wówczas powinien sięgnąć po paracetamol - ta substancja nie ma jednak działania przeciwzapalnego.
Jak domowymi sposobami zbić gorączkę?
-
Nawadnianie. Osoby z gorączką szczególnie powinny zadbać o wypijanie odpowiedniej ilości płynów. Zalecana jest woda w temperaturze pokojowej, może być z cytryną. Ponadto można pić napary i herbatki ziołowe, herbatę niesłodzoną. Kiedy się pocimy podczas gorączki niezastąpione są doustne płyny nawadniające, które uzupełniają wodę, glukozą i elektrolity tracone wraz z potem.
-
Temperatura pomieszczenia. Nie może być ani za zimno, ani zbyt ciepło. Optymalna temperatura w pokoju to 21-22 stopnie Celsjusza. Wtedy będziemy się najlepiej czuć.
Nawilżanie. Wskazane jest nawilżanie pokoju, najlepiej odpowiednimi urządzeniami, jeśli ich nie mamy, możemy powiesić mokre ręczniki na ciepłych kaloryferach.
Gorączkę pomoże także zbić:
- kąpiel chłodząca w wodzie o temperaturze o 1 stopień Celsjusza niższej niż temperatura ciała. Kąpiel powinna trwać kilka minut.
- zimne okłady na czoło, kark, potylicę, pomogą chronić mózg przed przegrzaniem. Woreczek z lodem owijamy w ręcznik i zanurzamy w zimnej wodzie. Taki okład kładziemy w okolicy pachwin, czoła i karku na około 20 minut. Czynność tę możesz powtarzać 4 razy dziennie w zależności od potrzeby.
Gorączka: kiedy iść do lekarza?
Trzeba jednak udać się do lekarza, jeżeli:
- temperatura ciała jest bardzo wysoka – przekracza 40 stopni Celsjusza;
- gorączka trwa dłużej niż 3 dni i nie mija;
- wysokiej temperaturze towarzyszą bóle w klatce piersiowej, brzuchu i podbrzuszu, przy oddawaniu moczu, gdy występują nudności i wymioty, nasilona biegunka, światłowstręt.
