Zapalenie dróg żółciowych pierwotne i wtórne. Czym się różnią i jak je leczyć?

Leczenie zapalenia dróg żółciowych zależy od typu choroby. Pierwotne zapalenie leczy się przy pomocy leków obniżających aktywność enzymów wątrobowych przeciwzapalnych i rozkurczających lub poprzez zabieg. Leczenie wtórnego zapalenia dróg żółciowych polega głównie na podawaniu antybiotyków oraz wykonaniu zabiegu chirurgicznego. Jak rozpoznać, z jakim typem choroby mamy do czynienia?

Zapalenie dróg żółciowych pierwotne i wtórne. Przyczyny

W zależności od rodzaju zapalenia dróg żółciowych wyróżnia się dwa typy:

• Pierwotne (autoimmunologiczne), związane z zaburzeniami w pracy układu odpornościowego (10 proc. wszystkich zachorowań).
• Wtórne, spowodowane rozmaitymi czynnikami. Należą do nich: kamica żółciowa (kamienie dostają się z pęcherzyka do przewodów żółciowych), zapalenie trzustki, powikłania po operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego/przeszczepie wątroby, urazy brzucha, leki powodujące wzrost ciśnienia krwi (wazopresyna – hormon zagęszczający mocz, stosowany przy nadmiernym jego wydalaniu).

Objawy zapalenia dróg żółciowych

W początkowym stadium choroba przebiega zwykle bezobjawowo. Gdy jest zaawansowana, pojawiają się: pobolewania w prawym boku, pod żebrami, bóle umiejscowione pod prawą łopatką, świąd skóry nasilający się nocą, powiększenie wątroby (masz wrażenie, że tyjesz w talii), utrata wagi, nieustanne zmęczenie, senność, mdłości, gorzki smak w ustach, brak apetytu, niestrawność spowodowana zakłóceniami w transporcie żółci potrzebnej jelitom do trawienia, żółtawe zabarwienie oczu, skóry i błon śluzowych, stany podgorączkowe, dreszcze, kolka – silne bóle brzucha czy pleców wywołane niedrożnością dróg żółciowych, gorączka, zaburzenia świadomości związane z ostrym stanem zapalnym.

Diagnostyka zapalenia dróg żółciowych. Jakie badania wykonać?

Podstawowym jest USG jamy brzusznej. Niepokój powinny wzbudzić zwężone przewody żółciowe, a także obecność złogów. Lekarz rodzinny zleci ponadto analizę krwi – trzeba oznaczyć transaminazy, czyli enzymy wątrobowe, oraz bilirubinę.

W przypadku podejrzenia zapalenia dróg żółciowych konieczne będą specjalistyczne badania obrazowe (zleca je gastroenterolog):

• cholangiografia MRCP i cholangiopankreatografia ECPW – oba badania wykonuje się pod kontrolą rezonansu magnetycznego,
• badanie krwi na poziom przeciwciał (pozwala stwierdzić, czy zapalenie dróg żółciowych ma tło autoimmunologiczne),
• USG (głowicę aparatu wprowadza się przez usta i przełyk),
• kolonoskopia – dzięki niej lekarz może stwierdzić lub wykluczyć wrzodziejące zapalenie jelita grubego (towarzyszy ono zapaleniu dróg żółciowych u 80 proc. chorych).

Jak leczyć zapalenie dróg żółciowych?

Jeśli lekarz rozpozna stan zapalny, należy jak najszybciej rozpocząć leczenie. Nie powinnaś zwlekać, np. z powodu obaw związanych z pandemią. Dalsze postępowanie zależy od typu choroby.

Leczenie pierwotnego zapalenia dróg żółciowych

W pierwotnym zapaleniu dróg żółciowych: lekarz przepisze ci leki obniżające aktywność enzymów wątrobowych oraz zmniejszające świąd skóry, może też skierować cię na zabieg poszerzenia zbyt wąskich przewodów żółciowych (mający na celu usprawnienie przepływu żółci do dwunastnicy).

Zwykle zabiegi wykonuje się bez rozcinania brzucha – po podaniu narkozy chirurg wkłada do ust cewnik z narzędziami i kamerką; następnie do dróg żółciowych dostarcza się specjalne baloniki, które rozprężają się i je poszerzają.

Leki przeciwzapalne i rozkurczające lekarz zaleca, gdy występują uporczywe dolegliwości. Leki te stosuje się ponadto u osób z pierwotnym zapaleniem dróg żółciowych. 

Leczenie wtórnego zapalenia dróg żółciowych

We wtórnym zapaleniu dróg żółciowych lekarz może również zaproponować kilka opcji leczenia.

Pacjent dostaje antybiotyki, gdy przyczyną stanu zapalnego dróg żółciowych jest zakażenie bakteryjne. Zakażenia pasożytnicze leczy się preparatami przeciwpasożytniczymi. Przy uporczywych dolegliwościach podaje się tez leki przeciwzapalne i rozkurczające.

Zabieg chirurgiczny jest zalecany, gdy przyczyną choroby są kamienie w przewodach żółciowych. Niewielkie złogi usuwa się laparoskopowo lub mniej inwazyjną metodą endoskopową (kamienie wydostaje się przez cewnik umieszczony w przełyku). Jeśli jednak złogi będą duże, przed wyjęciem zostaną rozkruszone ultradźwiękami (zabieg litotrypsji).  W przypadku kamieni usytuowanych w pęcherzyku żółciowym zostaną usunięte razem z pęcherzykiem. Pozwala to skutecznie zapobiec nawrotom stanu zapalnego.

Klasyczne operacje z rozcięciem brzucha wykonywane są rzadko, w najcięższych przypadkach. Wiele osób opóźnia decyzję o zabiegu, to jednak duży błąd. Zaleganie kamieni może prowadzić do ciężkich powikłań, jak niewydolność wątroby, zatkanie się przewodu żółciowego, zapalenie otrzewnej czy zapalenie trzustki.

Co zrobić w razie ataku bólu przy zapaleniu dróg żółciowych?

Jeśli dopadnie cię silny ból po prawej stronie pod żebrami, w okolicy pępka lub łopatki zażyj lek rozkurczowy, np. No-Spa max, Buscopan, albo żółciopędny, np. Sylimarol, Raphacholin C, bądź po prostu przeciwbólowy. Połóż się, a do bolącego miejsca przyłóż termofor. Odczekaj godzinę. Jeżeli nadal będziesz odczuwać silny ból, wezwij pogotowie.

Jeśli ból osłabnie, po kilku godzinach weź kolejną dawkę leku rozkurczającego. Następnego dnia jedz tylko kleik, a potem lekkie posiłki bez mięsa i nabiału. Przez kilka dni pozostań na diecie warzywnej z dodatkiem kaszy jęczmiennej i ryżu (w formie papek).

Uwaga! Każdy atak kolki żółciowej powinnaś skonsultować z lekarzem! 

Jak zapobiegać zapaleniu dróg żółciowych? Dieta

Unikaj tłuszczów pochodzenia zwierzęcego – nie jedz masła, śmietany, tłustego twarogu, żółtego sera, serków topionych i homogenizowanych, wieprzowiny, tłustych wędlin, tłustego drobiu. Zrezygnuj z margaryny, masła roślinnego i innych postaci oleju palmowego. Ogranicz cukier. Odstaw słodkie wypieki, ogranicz pierogi i makarony.

Do jadłospisu włącz warzywa pobudzające wytwarzanie żółci: jarmuż, karczochy, cykorię, rukolę. Unikaj fasoli, grochu – sprzyjają wzdęciom. Z owoców wybieraj grejpfruty, borówki, dojrzałe jabłka i gruszki. Do mięs i sałatek dodawaj kurkumę (jest łagodna i pobudza trawienie).

Pij wodę niegazowaną, zieloną herbatę i kompoty. 2-3 razy dziennie wypijaj filiżankę naparu ziołowego dla osób zagrożonych kamicą żółciową (kupisz w zielarni lub aptece). Nie denerwuj się drobiazgami (stres zaburza wydzielanie żółci). Dbaj o prawidłową wagę. Zmniejsz kaloryczność posiłków i więcej się ruszaj.