Nie wstydź się swoich piersi, systematycznie je badaj i nie zwlekaj z pójściem do lekarza, gdy wyczujesz guzek. A gdy musisz przejść leczenie, nie bój się zadawać pytań.
Dlaczego piersi bolą?
To dość częsty problem, ale wcale nie musi oznaczać nowotworu. Najczęściej związany jest z naturalnymi procesami zachodzącymi w organizmie kobiety. Przyczyną są zmiany hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym. Poziom estrogenów spada, progesteronu rośnie, co zatrzymuje wodę w organizmie, a piersi stają się tkliwe, nabrzmiałe. Jeżeli ból utrzymuje się dłużej, idź do ginekologa. U pacjentek dojrzałych, po wykluczeniu zmian rozrostowych, lekarz może przepisać odpowiednie leki.
Jak wykonać samobadanie piersi?
Zataczaj kręgi wokół piersi zbliżając się w kierunku brodawki. Unieś ręce nad głowę. Sprawdź, czy nie pojawiły się zmiany na skórze, brodawkach. Naciśnij brodawkę. Sprawdź, czy nic z niej nie wycieka. Połóż się na wznak. Palcami dokładnie sprawdź obie piersi. Sprawdź, czy węzły chłonne pod pachą nie są powiększone.
Kiedy najlepiej wykonywać samobadanie piersi?
U kobiet miesiączkujących to 3-5 dni po miesiączce, gdy piersi nie są obrzmiałe i tkliwe. Przed samobadaniem piersi należy namydlić. Przesuwaj opuszki palców (nie końce palców!), uciskając pierś na głębokość 20-30 mm. Kobiety po menopauzie powinny się badać w wybranym, tym samym dniu każdego miesiąca. Raz w roku zgłoś się na kontrolne badanie piersi do lekarza.
Czy ciasny biustonosz z fiszbinami może powodować raka?
Nie ma żadnych dowodów naukowych, potwierdzających, że uciskanie ciała przez biustonosz przyczynia się do nowotworu. Weź udział w akcji społecznej "Dotykam=Wygrywam", w ramach której brafitterki w sklepach podpowiadają, jak prawidłowo dobrać biustonosz.
Czy każdy guzek w piersi to rak?
Nie. Szacuje się, że większość zmian rozpoznawanych w piersiach ma charakter łagodny i nie są groźne dla zdrowia i życia. Jednak, aby to stwierdzić, potrzebne jest badanie obrazowe (mammografia, USG) lub biopsja (ostatecznie wyklucza raka). Każda zmiana wymaga jednak konsultacji u lekarza.
Co jest lepsze: USG czy mammografia?
U młodszych kobiet mammografia jest trudna do interpretacji ze względu na budowę piersi. Im bardziej gruczołowa pierś, tym mniej widać w mammografii. Dlatego u młodych kobiet zaleca się najpierw wykonać badanie USG. Mammografia lepiej obrazuje pierś u pań dojrzałych, u których jest więcej tkanki tłuszczowej i podścieliska. Regularnie wykonywane USG piersi lub mammografia pozwala wykryć raka piersi na wczesnym etapie, co daje ogromną szansę na wyzdrowienie. Dobrze jest mieć poprzednie badania ze sobą, by radiolog mógł je porównać z najnowszym Panie w wieku 50-69 lat mogą co dwa lata skorzystać z bezpłatnej mammografii w ramach programu wczesnego wykrywania raka piersi (pacjent.gov.pl).
Gdzie zgłosić się z podejrzeniem lub już zdiagnozowanym nowotworem piersi?
Najlepiej zgłosić się do najbliższego ośrodka, który w sposób kompleksowy zajmuje się opieką nad chorymi z rakiem piersi. W skład wielospecjalistycznych zespołów wchodzą: onkolodzy kliniczni, chirurdzy, radiolodzy, patomorfolodzy, ginekolodzy, fizjoterapeuci. W Polsce jest też 8 ośrodków, które mają akredytacje Breast Cancer Unit, wydawaną przez Międzynarodowe Towarzystwo Senologiczne. Są w: Warszawie, Bydgoszczy, Gdyni, Gliwicach, Kielcach, Krakowie, Łodzi, Szczecinie, Wrocławiu.
Jeśli lekarz POZ, na podstawie badań, uzna, że istnieje podejrzenie choroby nowotworowej i konieczne jest skierowanie pacjentki do określonego specjalisty, wydaje kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. DiLO, która zastępuje skierowanie i dokumentuje cały proces diagnostyki i leczenia. Kartę DiLO może też wystawić specjalista, ale pod warunkiem, że podejrzewa nowotwór złośliwy.
Lepsza jest biopsja cienko- czy gruboigłowa?
Jedyną metodą, która pozwala na rozpoznanie nowotworu jest biopsja gruboigłowa. Pozwala ona na pobranie większej ilości materiału niż w przypadku biopsji cienkoigłowej, a co za tym idzie, daje większą dokładność badania. Dodatkowo pozwala także na określenie typu raka i jego cech biologicznych. Biopsję cienkoigłową wykonuje się wyłącznie w celu pobrania próbek komórek lub płynu z torbieli. Przy biopsji gruboigłowej podaje się znieczulenie miejscowe.
Diagnoza: rak piersi. Jak wygląda leczenie?
Wybór pierwotnego leczenia zależy od stopnia klinicznego zaawansowania choroby, ale w pierwszej kolejności rozważa się operację oszczędzającą, która składa się z dwóch etapów: wycięcia guza z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek oraz napromieniania. Kiedy nie jest możliwe wykonanie operacji oszczędzającej, konieczna jest mastektomia, która polega na usunięciu piersi z powięzią mięśnia piersiowego większego. Elementem obowiązkowym operacji jest zbadanie węzła chłonnego, tzw. wartowniczego, by sprawdzić, czy nie ma w nim przerzutów.
Możliwe jest wycięcie guza i rekonstrukcja piersi w trakcie jednego zabiegu?
Tak. Decyzję o tym, czy można odtworzyć pierś i kiedy to zrobić podejmuje zespół: chirurg, onkolog i patomorfolog. W zależności od metody rekonstrukcyjnej rekonwalescencja trwa 3-8 tygodni, co pozwala szybko wrócić do formy. Przed operacją zapytaj chirurga o nowoczesne sposoby i warunki odtworzenia piersi.
Gdzie można zbadać, gdy jest zagrożenie dziedzicznym rakiem piersi?
Takie badanie (z krwi) wykonują przyszpitalne laboratoria genetyczne.
Czy badanie genetyczne warto wykonać na własną rękę?
Nie, bo to lekarz na podstawie wywiadu rysuje indywidualny rodowód pacjentki i dopiero wówczas decyduje o tym, jakie konkretnie badania należy wykonać. Istnieje możliwość bezpłatnego badania w ramach NFZ, ale potrzebne jest skierowanie do poradni genetycznej.
Czy po każdej operacji piersi potrzebna jest rehabilitacja?
Tak. Zarówno po mastektomii, jak i po leczeniu oszczędzającym, nawet jeśli nie zostały usunięte węzły chłonne. Celem rehabilitacji jest likwidacja obrzęku limfatycznego, wzmocnienie mięśni i szybsze rozruszanie ręki, przyspieszenie gojenia się blizny pooperacyjnej. Gdy rana jest zagojona, warto zacząć chodzić na basen. Zacznij ćwiczyć (pod okiem specjalisty) w pierwszych dniach po operacji. Ćwicz krótko, ale często.
Jak powinna wyglądać aktywność fizyczna po operacji piersi?
Pacjentki po operacji piersi powinny jak najszybciej wrócić do aktywności fizycznej. To zmniejsza ryzyko nawrotu nowotworu. Ćwicz codziennie, najlepiej przez godzinę. Wybierz aktywność, która sprawi ci przyjemność: spacer, pływanie, jazdę na rowerze.
Czy po operacji nowotworu piersi można wyjechać do sanatorium na NFZ?
Tak. Tuż po zakończeniu leczenia operacyjnego, chemioterapii lub radioterapii, pacjenci mogą skorzystać z leczenia uzdrowiskowego refundowanego przez NFZ. Celem leczenia jest usprawnienie chorych na tyle, by mogli wrócić do życia zawodowego. Aby starać się o leczenie uzdrowiskowe, konieczne jest skierowanie od onkologa lub lekarza POZ. Pamiętaj! Przynajmniej raz w miesiącu oglądaj i dotykaj piersi. Dzięki temu dokładnie poznasz ich budowę i łatwiej wykryjesz ewentualną zmianę.
