Prawdy i mity na temat cholesterolu – czy zawsze trzeba obniżać go w diecie?

O cholesterolu i o tym, jak niebezpieczny jest jego wysoki poziom we krwi, wiedzą niemal wszyscy. Ale nadal na ten temat krąży wiele mitów. Weryfikujemy więc niektóre z nich. 

Czy normy prawidłowego poziomu cholesterolu są jednakowe dla wszystkich?

Nie, choć wielu osobom tak się może wydawać. W rzeczywistości normy wyglądają następująco:

• U zdrowych: Cholesterol całkowity <190 mg/dl (lub < 5,0 mmol/l). LDL (tzw. zły cholesterol) <115 mg/dl (lub < 3,0 mmol/l).
• W grupie podwyższonego ryzyka (nadciśnienie, palenie, ponad 55 lat): Cholesterol całkowity <175 mg/dl (lub < 4,5 mmol/l). LDL (tzw. zły cholesterol) <100 mg/dl (lub < 2,5 mmol/l).
• U chorych ze stwierdzoną miażdżycą lub cukrzycą: Cholesterol całkowity <175 mg/dl (lub < 4,5 mmol/l). LDL (tzw. zły cholesterol) <70 mg/dl (lub < 1,5 mmol/l)

Czy cholesterol można obniżyć bez leków?

Można, ale tylko do pewnego stopnia. Dzięki diecie, w której prym wiodą warzywa, obfitujące w błonnik produkty pełnoziarniste, morskie ryby i tłuszcze roślinne, udaje się poprawić wyniki nawet o 25%. Zwłaszcza jeśli równocześnie ograniczymy produkty bogate w cukier, wysoko przetworzone lub zawierające sporo tłuszczu odzwierzęcego i zaczniemy regularnie się ruszać.

W przypadku lekko przekroczonych poziomów cholesterolu całkowitego i LDL to naprawdę może wystarczyć. Natomiast w pozostałych przypadkach znacznie wspomaga leczenie farmakologiczne.

Czy podstawowy pomiar wystarczy na określenie poziomu cholesterolu?

Nie. Samo oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego to za mało, bo pokazuje, ile jest go w sumie – bez rozbicia na frakcje. Miarodajną kontrolę poziomu obu rodzajów umożliwia lipidogram. Mierzy trzy wartości: cholesterol HDL, LDL oraz trójglicerydy.

Czy cholesterol zawsze trzeba ograniczać w diecie?

Nie. Cholesterol odgrywa niezwykle ważną rolę w produkcji kwasów żółciowych (niezbędnych do trawienia tłuszczów), hormonów steroidowych (m.in. testosteronu, estradiolu, progesteronu, kortyzolu, aldosteronu) oraz witaminy D3, powstającej w skórze w wyniku ekspozycji na światło słoneczne. Cholesterol jest również składnikiem wszystkich błon komórkowych ludzkiego organizmu. Ponadto jest ważny dla właściwego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. I choć w 80% zapotrzebowanie na niego pokrywa wątroba, to u osób zdrowych do 300 mg cholesterolu powinno pochodzić z jedzenia.

Czy tylko osoby z nadwagą mają podwyższony poziom cholesterolu we krwi?

To mit. Osoby z nadwagą i otyłością mają rzeczywiście wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowego stężenia cholesterolu we krwi, natomiast szczupła budowa ciała nie stanowi w tym przypadku czynnika protekcyjnego. Niezależnie od masy ciała, diety i poziomu aktywności fizycznej należy regularnie kontrolować poziom cholesterolu.

Czy czekolada obniża poziom złego cholesterolu?

To możliwe. Czekolada zawiera substancje (flawonole), które korzystnie wpływają na tzw. profil lipidowy. Obniżają one poziom złego cholesterolu (LDL) i triglicerydów we krwi, podwyższają natomiast poziom dobrego cholesterolu (HDL). Aby jednak tak się działo, trzeba wybrać czekoladę gorzką (minimum 70% masy kakaowej), a nie mleczną, i bez dodatków. Nie należy z nią jednak przesadzać. Wystarczą 3 kostki 2 razy w tygodniu.

Czy wszystkie tłuszcze roślinne są bezpieczne?

Zasadniczo tłuszcze roślinne mają korzystny wpływ na poziom cholesterolu, ale jest jeden wyjątek. Jest nim olej kokosowy. Okazuje się, że zawiera on sporo kwasów nasyconych, w tym np. kwasu laurynowego, któremu przypisuje się wzrost złego cholesterolu LDL. 

Czy to prawda, że wysoki poziom cholesterolu nie daje żadnych objawów?

Fakt. Nieprawidłowe stężenie cholesterolu w surowicy krwi zwykle nie daje o sobie znać. Dlatego tak ważne jest regularne badanie poziomu cholesterolu we krwi, przynajmniej co 5 lat.