Przewlekła chrypka i kaszel oraz problemy z przełykaniem to najczęstsze objawy refluksu krtaniowo-gardłowego, będącego specyficzną odmianą choroby refluksowej. To schorzenie jest trudne do zdiagnozowania, gdyż nie tylko pacjenci, ale i często lekarze mylą je z infekcją górnych dróg oddechowych. Jak odróżnić te choroby? Jakie objawy daje refluks i jak się go leczy? Przy chorobie refluksowej kluczowe znaczenie ma odpowiednia dieta. Sprawdź, których produktów unikać, by objawy się nie nasilały.
Pięćdziesięcioczteroletnia pacjentka została skierowana do poradni laryngologicznej z powodu przewlekłej chrypki. Objawy pojawiły się mniej więcej rok wcześniej. Najpierw był to napadowy suchy kaszel, występujący kilka razy dziennie, szczególnie po wysiłku fizycznym. Lekarz pierwszego kontaktu podejrzewał początkowo przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), ponieważ chora od wielu lat paliła papierosy. Jednak mimo stosowanego leczenia objawy nie ustępowały, a po kilku miesiącach pojawiła się także chrypka i częste odchrząkiwanie.
W czasie badania gardła i krtani laryngolog stwierdził zaczerwienienie błony śluzowej oraz lekki obrzęk strun głosowych. Przeprowadził badanie endoskopowe krtani, podczas którego zauważył rozlane zmiany podrażnieniowe i zapalne śluzówki. Zmiany nie mogły być spowodowane wyłącznie paleniem papierosów. Lekarz rozpoznał refluks krtaniowo-gardłowy, będący specyficzną odmianą choroby refluksowej.
Przyczyny i objawy refluksu krtaniowo-gardłowego
Refluks krtaniowo-gardłowy to odmiana choroby refluksowej, która choć występuje często, jest dość rzadko diagnozowana. Jej objawy są niespecyficzne i mogą przypominać inne choroby, jak infekcja górnych dróg oddechowych, alergia czy podrażnienie. Dlatego jej rozpoznanie nie jest łatwe i wymaga wykluczenia wymienionych wyżej chorób.
Jak powstaje refluks krtaniowo-gardłowy? Istnieją dwie teorie tłumaczące, jak dochodzi do rozwoju choroby. Według teorii bezpośredniej, błona śluzowa krtani jest podrażniona przez zarzucanie do niej kwaśnej treści żołądkowej, pośrednia zaś zakłada, że treść żołądkowa nie dociera do krtani, ale podrażnia górną część przełyku, co jest wystarczające do wywołania podrażnienia krtani. Niezależnie od mechanizmu, w refluksie krtaniowo-gardłowym stwierdza się zmiany zapalne oraz podrażnieniowe i zapalne w błonie śluzowej krtani.
Charakterystyczne objawy refluksu krtaniowo-gardłowego to:
- przewlekła chrypka,
- dysfonia (zmiana głosu),
- problemy z połykaniem,
- wrażenie kuli w gardle,
- przewlekły,
- często napadowy kaszel,
- przewlekłe odkrztuszanie.
W odróżnieniu od refluksu żołądkowo-przełykowego, w tej chorobie zgaga występuje rzadziej, a niektórzy specjaliści uważają, że jej wystąpienie świadczy o współistnieniu obu chorób. Inne rzadkie objawy to: nadmierna ilość śluzu w jamie ustnej, zapalenie ucha środkowego, choroby zatok, próchnica zębów.
Rozpoznanie choroby refluksowej
Do kogo zgłosić się w przypadku wystąpienia objawów choroby? W pierwszej kolejności zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu, który zbierze dokładny wywiad i przeprowadzi badanie ogólne. W razie podejrzenia refluksu krtaniowo-gardłowego skieruje cię do laryngologa.
Ze względu na mało specyficzne objawy, choroby nie można rozpoznać wyłącznie na ich podstawie, dlatego lekarz powinien przeprowadzić dokładne badanie krtani, najlepiej przy pomocy endoskopu. W przypadku refluksu powinien stwierdzić w jej obrębie zmiany. Istnieje specjalna skala pozwalająca przedstawić objawy choroby w sposób liczbowy. Ułatwia ona postawienie rozpoznania.
Leczenie refluksu krtaniowo-gardłowego
Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Lekarz przepisze ci dwie grupy preparatów:
- inhibitory pompy protonowej (dwa razy dziennie), do których należą omeprazol, pantoprazol, esomeprazol,
- H2 blokery – ranitydynę lub famotydynę.
Leczenie refluksu krtaniowo-gardłowego z reguły trwa pół roku, z tym że po trzech miesiącach powinna być dokonana przez lekarza jego pierwsza ocena. W przypadku skuteczności terapii kontynuuje się ją przez kolejne trzy miesiące.
Aby nie doszło do nadmiernego wydzielania kwasu solnego po zakończeniu leczenia, terapii nie należy kończyć nagle. Najpierw lekarz zdecyduje o odstawieniu H2 blokera i zmniejszeniu dawki inhibitora do jednej dawki dziennie. Jeśli objawy choroby nie będą nawracać, po 8 tygodniach będziesz mogła zacząć przyjmować inhibitor co drugi dzień, a po kolejnych kilku tygodniach spróbować całkowicie odstawić lek.
W refluksie żołądkowo-przełykowym objawy zwykle ulegają nasileniu w pozycji leżącej, natomiast refluks krtaniowo-gardłowy wzmaga się w pozycji pionowej.
Kiedy jest konieczne leczenie chirurgiczne?
W przypadku braku skuteczności leczenia zachowawczego, czyli modyfikacji stylu życia i agresywnej farmakoterapii, alternatywą może być leczenie chirurgiczne.
Chirurgiczne leczenie refluksu krtaniowo-gardłowego polega na owinięciu dna żołądka (czyli jego górnej części) wokół dolnej części przełyku i jego przyszyciu, co ma zapobiegać zarzucaniu treści żołądka do przełyku. Zabieg taki nazywa się fundoplikacją i można go przeprowadzić metodą laparoskopową.
Po leczeniu ustąpią takie objawy krtaniowe, jak odkrztuszanie czy odkasływanie, ponadto zdecydowanie poprawi się jakość głosu.
Dieta przy chorobie refluksowej. Czego unikać?
Celem leczenia refluksu krtaniowo-gardłowego jest zahamowanie zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Lekarz zaleci ci zmianę trybu życia i diety. Będziesz musiała zrezygnować z używek: palenia papierosów, picia alkoholu i kawy. Niewskazane są także:
- czekolada,
- owoce cytrusowe,
- gazowane napoje,
- kwaśne potrawy i ostre przyprawy.
Konieczna będzie zmiana nawyków żywieniowych: posiłki muszą być niewielkie, ale jedzone częściej (5 razy dziennie), ostatni powinien być spożyty nie później niż trzy godziny przed snem. Jeśli jesteś otyła, konieczna będzie redukcja wagi.
Refluks krtaniowo-gardłowy a zgaga
U pacjentów zmagających się z krtaniowo-gardłową postacią choroby refluksowej ten zgaga występuje raczej rzadko – zaledwie u co trzeciej osoby. Co jest tego przyczyną?
W refluksie żołądkowo-przełykowym dochodzi do uszkodzenia dolnego zwieracza przełyku. Duża ilość treści żołądkowej drażni dolną część przełyku, wywołując objawy – między innymi zgagę. Górny zwieracz jest sprawny, dlatego nie przepuszcza kwaśnej treści wyżej.
W przypadku refluksu krtaniowo-gardłowego niesprawny jest natomiast zwieracz górny. Ponieważ śluzówka górnej części przełyku, gardła i krtani nie posiada skutecznej ochrony przed działaniem kwasu solnego, do wywołania jejpodrażnienia potrzebna jest niewielka ilość treści żołądkowej. Jest ona jednak zbyt mała, żeby podrażnić lepiej chronioną śluzówkę dolnej części przełyku. Dlatego właśnie, paradoksalnie, w refluksie krtaniowo-gardłowym nie występuje zgaga, mimo że choroba dotyczy wyżej położonych narządów.
