Testament jest dokumentem prawnym, który pozwala osobie określić, w jaki sposób jej majątek ma zostać podzielony po jej śmierci. Mimo że często unikamy tego tematu, sporządzanie testamentu ma wiele korzyści i powinno być ważnym elementem planowania życiowego każdej osoby.
Dlaczego warto sporządzić testament?
Wprowadzenie do swojego życia planowania testamentowego to wyraz troski o dobro najbliższych oraz świadome podejmowanie decyzji dotyczących przyszłości. Znajomość korzyści płynących ze spisania ostatniej woli jest pierwszym krokiem do zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa sobie i swojej rodzinie na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń życiowych.
Testament, będąc kluczowym dokumentem prawnym, umożliwia regulowanie kwestii dziedziczenia majątku po śmierci testatora. Może wydawać się, że ma nieprzyjemną naturę, ale tak naprawdę jest taką samą decyzją jak inne życiowe wydatki i dyskusja na jego temat jest niezbędna, aby zrozumieć, jak wielkie korzyści może przynieść.
Kluczowym argumentem przemawiającym za sporządzeniem testamentu jest możliwość uniknięcia wielu formalności sądowych. Proces prawny związany z sukcesją jest często skomplikowany i czasochłonny. Mając jasno sprecyzowany testament, można znacząco przyspieszyć ten proces, co jest korzystne dla wszystkich zainteresowanych stron. Dlaczego tak się dzieje?
W sytuacji, gdy osoba umiera bez pozostawienia testamentu (tzw. ustawowe dziedziczenie), to sąd prowadzi postępowanie spadkowe i podejmuje decyzję o podziale majątku zmarłego między spadkobierców ustawowych. Takie postępowanie może być czasochłonne i obciążone licznymi formalnościami, a wynikające z niego decyzje sądowe mogą nie odpowiadać rzeczywistym życzeniom zmarłego.
Jeżeli spadkobiercy są pełnoletni i zgodni i chcą podzielić majątek zgodnie z ustawą o dziedziczeniu, mogą udać się do notariusza. Jeśli jednak są niepełnoletni lub uważają, ze majątek należy podzielić inaczej, sprawy się komplikują i czeka ich długotrwały proces sądowy.
Jeśli jednak zmarła osoba pozostawi po sobie testament, w którym jasno i precyzyjnie określiła, jak ma zostać rozdysponowany jej majątek, sąd, w większości przypadków, respektuje wolę testatora, co skraca i upraszcza cały proces spadkowy. Dzięki testamentowi można uniknąć wielu nieporozumień i konfliktów, a także zapewnić, że majątek zostanie rozdysponowany zgodnie z wolą zmarłego. Ponadto, polskie prawo umożliwia sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego, co dodatkowo zwiększa pewność co do jego ważności i zgodności z prawem.
Testament pozwala również na omijanie pewnych ograniczeń ustawowych, jakie narzuca prawo spadkowe, umożliwiając na przykład wyznaczenie spadkobiercy, który nie jest spadkobiercą ustawowym, lub pominięcie w spadku osób, które w świetle ustawowego dziedziczenia byłyby uprawnione do części majątku zmarłego. Takimi osobami mogą być np. uzależnieni od narkotyków czy hazardu oraz dzieci, które całymi latami nie utrzymywały kontaktów ze zmarłym rodzicem lub wręcz mu szkodziły. Testator może też uwzględnić osoby, które nie są ustawowymi spadkobiercami, np. zapisać wnukom część majątku.
2. Testament zabezpieczy interesy najbliższych
Sporządzenie testamentu jest kluczowe dla zabezpieczenia interesów najbliższych. W sytuacji, gdy osoba zmarła nie pozostawiła testamentu, stosuje się reguły ustawowe dotyczące dziedziczenia, które mogą nie odpowiadać rzeczywistej woli zmarłego. Dzięki testamentowi, możemy określić, kto konkretnie będzie beneficjentem naszego majątku, co może pomóc w uniknięciu nieporozumień i konfliktów rodzinnych, które często pojawiają się, gdy rodzina nie zgadza się w kwestii dziedziczenia . Dzięki testamentowi, można w pewien sposób kontrolować losy swojego majątku, a tym samym chronić rodzinę przed dodatkowym stresem i napięciem.
Sporządzenie testamentu jest szczególnie istotne w sytuacji, gdy ustawowi spadkobiercy nie są osobami, które spadkodawca chciałby obdarować, np. nie utrzymuje kontaktu z dziećmi lub jest z nimi w konflikcie i chce przekazać spadek innym osobom. To ważne również w sytuacji, gdy umrze jedno ze współmałżonków, którzy nie mieli dzieci, ani wnuków. W takiej sytuacji kodeks cywilny przewiduje, że dziedziczy małżonek zmarłego i jego rodzice, a jeśli rodzice nie żyją, ich udziały dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy. Zatem możliwa jest sytuacja kiedy dorobek życia trzeba będzie oddać w ręce rodzeństwa zmarłego małżonka. Wyobraźmy sobie, że to rodzeństwo współdziedziczy mieszkanie i każe żonie spłacić ich część. Jedynym sposobem aby tego uniknąć jest sporządzenie testamentu i rozporządzenie swoim majątkiem.
3. Spisanie testamentu pozwoli uporządkować kwestie długów
Testament pozwala na uregulowanie kwestii długów. Pomaga z góry określić, w jaki sposób mają być spłacone długi, co może zminimalizować ciężar finansowy, który spadnie na bliskich.
Kiedy osoba umiera, wszelkie zobowiązania finansowe nie znikają, lecz stają się częścią spadku. Spadkobierca, który przyjmuje spadek, przejmuje nie tylko prawa do majątku zmarłego, ale i obowiązek pokrycia jego długów. Polskie prawo precyzuje, że spadkobierca może przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości wartości przyjętego spadku. Dzięki testamentowi, testator może zadecydować, który składnik majątku zostanie wykorzystany do pokrycia długów, co pozwala zabezpieczyć interesy spadkobierców.
Ponadto, spisanie testamentu umożliwia wyznaczenie konkretnej osoby lub osób, które będą odpowiedzialne za spłatę długów. Możliwe jest także zaznaczenie, że pewne składniki majątku, takie jak np. nieruchomości czy lokaty bankowe, mają zostać wykorzystane wyłącznie do regulowania zobowiązań finansowych. Takie szczegółowe rozporządzenia mogą zapobiec nieporozumieniom i konfliktom pomiędzy spadkobiercami, a także uchronić ich przed nieprzewidzianym obciążeniem finansowym.
W kwestii długów testament jest także dokumentem, który może zawierać dyspozycje dotyczące ewentualnej rezygnacji z praw do pewnych składników majątku, na rzecz wierzycieli. W sytuacji, gdy zmarły miał znaczące długi, dokładne określenie, jak mają być one uregulowane, jest kluczowe, aby uniknąć dalszych komplikacji prawnych i finansowych dla spadkobierców.
4. Testament pomoże uregulować kwestie związane z opieką nad małoletnimi dziećmi
Testament jest szczególnie ważny dla rodziców małoletnich dzieci. W przypadku śmierci rodziców, sąd może zdecydować o powierzeniu opieki nad dziećmi najbliższej rodzinie lub, w braku takiej, umieścić dzieci w placówce opiekuńczej. Prawo umożliwia rodzicom wyznaczenie w testamencie opiekuna dla swoich niepełnoletnich dzieci na wypadek śmierci, co jest niezwykle istotne, szczególnie w sytuacji, gdy brak jest innych osób uprawnionych do sprawowania pieczy, takich jak drugi z rodziców.
Określenie w testamencie opiekuna dla małoletnich dzieci pozwala rodzicom na spokojne i świadome podjęcie decyzji, kto miałby otoczyć ich dzieci opieką, w razie ich nagłej śmierci. Jest to wyjątkowo istotne dla dobra dziecka, aby opiekunem był ktoś, kto jest w stanie zapewnić mu stabilizację, bezpieczeństwo oraz odpowiednie warunki do rozwoju, zgodne z wolą i wartościami rodziców. W przeciwnym razie, to sąd rodzinny decyduje o powierzeniu opieki nad dziećmi, co może prowadzić do różnych komplikacji i nie zawsze jest zgodne z oczekiwaniami rodziców.
Polskie prawo umożliwia także uregulowanie w testamencie kwestii finansowania wychowania i utrzymania dziecka. Rodzice mogą wskazać, w jaki sposób majątek pozostawiony przez nich ma być zarządzany na korzyść dziecka przez opiekuna prawnego. Można również ustalić, czy i jakie środki finansowe z majątku spadkowego mają być przeznaczone na konkretne cele, takie jak edukacja czy rozwój osobisty dziecka.
Zaletą sporządzenia testamentu jest również możliwość ustanowienia warunków, które opiekun prawny musi spełnić, aby skutecznie sprawować opiekę nad dzieckiem. Rodzice mogą określić konkretne wymagania i oczekiwania wobec opiekuna, co pozwala na większą kontrolę nad przyszłością i dobrem dziecka, nawet po śmierci rodziców.
5. Dzięki testamentowi można wesprzeć organizacje charytatywne
Dzięki testamentowi można także wesprzeć organizacje charytatywne. Wiele osób decyduje się na przekazanie części swojego majątku na cele dobroczynne. Testament pozwala wyrazić taką wolę w jasny i jednoznaczny sposób, co z kolei umożliwia organizacjom charytatywnym kontynuowanie swojej misji i pracy.
Polskie prawo pozwala na przekazanie w testamencie części lub całości majątku na cele dobroczynne. Dzięki temu osoba sporządzająca testament ma możliwość wyrażenia swojej woli wsparcia wybranej inicjatywy lub sprawy, co ma szereg korzyści zarówno dla organizacji, jak i dla społeczności, której pomaga.
Przekazanie środków finansowych lub rzeczy na rzecz organizacji charytatywnej może mieć istotny wpływ na rozwój i działalność takiej organizacji. Dzięki środkom pozyskanym z testamentu, organizacje mogą realizować swoje cele statutowe, finansować projekty, programy pomocowe czy badania naukowe. Dla wielu organizacji darowizny testamentowe stanowią kluczowe źródło finansowania, umożliwiające przetrwanie i rozwój.
Prawo pozwala osobom sporządzającym testament na dokładne określenie, w jaki sposób majątek ma być wykorzystany przez organizację. Możliwe jest zaznaczenie konkretnej inicjatywy, projektu czy celu, na który mają być przeznaczone środki. Dzięki temu, darczyńca może mieć pewność, że jego spadek zostanie wykorzystany zgodnie z jego życzeniami i wartościami, wspierając sprawy, które były dla niego ważne za życia.
Warto skontaktować się z wybraną organizacją i dowiedzieć, jak działa. Jeśli dzisiaj zapiszemy np. 3000 zł na pomoc ofiarom wojny w Ukrainie, a przeżyjemy kolejne 20 lat, może się okazać, że za 20 lat nie ma już ofiar, którym trzeba pomagać. Organizacja doradzi nam, jak sformułować zapis, aby nasz spadek pomógł najlepiej.
Sporządzenie testamentu z uwzględnieniem organizacji charytatywnej daje możliwość pokazania naszym bliskim ostatni raz, co jest dla nas ważne, jakimi jesteśmy ludźmi u jakie wartości są dla nas ważne. Jest więc wyjątkowo ważne dla osiągania celów dobroczynnych, umożliwiając realizację wartościowych projektów i inicjatyw, które bez takiego wsparcia byłyby niemożliwe do przeprowadzenia. Daje to również osobie sporządzającej testament poczucie spełnienia i wpływu na świat, pozwalając jej na wspieranie pozytywnych zmian nawet po swojej śmierci.
***
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o tym, dlaczego warto sporządzić testament i jak zabezpieczyć interesy najbliższych, zapisz się na bezpłatny webinar UNICEF Polska pt. "Wszystko o testamentach. Dziedziczenie u osób prywatnych oraz sukcesja firm".
