7 najpiękniejszych gatunków irysa – bogactwo kształtów i kolorów. Na jakich rabatach obficie zakwitną?

Kosaćce nazywamy najczęściej irysami. Tę drugą, bardziej popularną nazwę, zawdzięczają  zawdzięczają starożytnej bogini tęczy – Iris. Nic dziwnego, bo występują w wielu kolorach i w ogromnej liczbie odcieni. Istnieje ponad 200 gatunków irysów, o odmianach nie wspominając… Jak zatem wybrać właściwe do swojego ogrodu? Warto skupić się na pewniakach.

 

Takim jest na pewno kosaciec syberyjski o wąskich liściach i niedużych kwiatach (najczęściej niebieskich, czasem białych). Tworzy kształtne kępy, jest długowieczny i właściwie bezobsługowy. W jednym miejscy może rosnąć latami.

 

Równie łatwy w uprawie jest kosaciec żółty, występujący u nas także w naturze. Lubi rosnąć w słońcu lub półcieniu, dobrze się czuje w pobliżu wody. Złoty kwiat wyrastający spomiędzy szablistych liści jest przepiękny, wygląda jak motyl rozkładający skrzydła.

 

Kosaćce bródkowe są nieco bardziej wymagające, ale warte zachodu. To wśród nich występują odmiany o najbardziej spektakularnych kwiatach. Mogą być wielobarwne, gładkie, falowane lub frezowane na brzegach. Jest ich tyle rodzajów, że tworzone są całe ogrody wyłącznie irysowe. Na działce też warto przeznaczyć dla nich większy kawałek przestrzeni (nasłoneczniony). Ziemia w tym miejscu powinna być żyzna, wilgotna, nawożona kompostem. Rośliny są odporne na mróz, ale co 3-4 lata należy rozdzielać karpy kłączy, bo inaczej osłabną i skarleją. Trzeba też regularnie usuwać przekwitłe kwiaty. Lub ścinać je w pełnym rozkwicie do bukietu. Niech zdobią także w domu.

 

Najpiękniejsze odmiany irysów

 

Irysy, kwiaty bogini tęczy, występują w wielu odmianach, barwach i fakturach. Dzięki temu możemy przebierać w gatunkach, co może jednak utrudnić wybór. Które irysy są zatem najbardziej atrakcyjne wizualnie, a także na jakich stanowiskach czują się najlepiej i najbujniej kwitną?

• Irys syberyjski

Osiąga od 80 cm do 1,2 metra. Tworzy okazałe kępy, złożone z długich i wąskich, jasnozielonych liści, które przypominają trawę. Wiosną, od maja do czerwca, rozwijają się delikatne, niebieskofioletowe kwiaty z żółtobrązowymi prążkami (szczególnie obficie kwitnąca jest odmiana „Perrys Blue”). Kosaciec syberyjski nie lubi suchych i gorących stanowisk. Preferuje lekki półcień, a także sąsiedztwo zbiorników wodnych.

• Irys bucharyjski

Dorasta do 40 cm wysokości. Ten irys kwitnie od kwietnia do maja – szczególnie obficie w miejscu słonecznym i ciepłym, w glebie umiarkowanie wilgotnej (źle znosi zalewanie). Jego kwiaty w różnych odcieniach żółci, z brązowymi plamkami na dole płatków, wydzielają przyjemnie słodki zapach.

• Irys holenderski

Ta bylina cebulowa o wzniesionym pokroju osiąga, w zależności od odmiany, 20-50 cm. Ten kosaciec ma przepiękne kwiaty – niebieskie lub niebieskofioletowe z rozchylającymi się na boki płatkami, ukazującymi od wewnętrznej strony żółte plamki. Do dobrego kwitnienia (od maja do lipca) potrzebuje słonecznego stanowiska, osłoniętego od wiatru. W cieniu może nie zakwitnąć.

• Irys żółty

Bujnie rośnie w miejscu słonecznym oraz w lekkim półcieniu, osiągając od 80 cm do 1 metra. Ten irys doskonale nadaje się do obsadzania brzegów oczek wodnych, bo dobrze się czuje częściowo zanurzony w wodzie (do 15 cm głębokości), a przy okazji ją natlenia. Liście ma sztywne, mieczowate, zwykle ciemnozielone, a bywa, że w kremowe paski (odmiana „Variegata”). Okazałe, jasnożółte kwiaty z brązowymi wzorkami na dolnych listkach okwiatu pojawiają się od maja do początków lipca.

• Irys żyłkowany

Irys żyłkowany kwitnie od pierwszych dni marca, a jego widok jest wyjątkowo pożądany, ponieważ przybliża nas do wiosny.  Jego kwiaty, osadzone pojedynczo lub po dwa na pędzie,są niebieskie lub fioletowe, często pokryte plamkami i cętkami. Roślina ta wyrasta z dość drobnych cebul. Jej liście co roku obumierają. Pąki zaczynają pojawiać się już w lutym, często przebijając się przez warstwę śniegu, i cieszą oko malutkimi, wdzięcznymi główkami w kolorze jaskrawego błękitu. Ten gatunek kosaćca lubi podłoże żyzne i przepuszczalne. Jeśli gleba jest ciężka oraz słabo zdrenowana, to warto wykopywać cebulki w czerwcu, kiedy liście są jeszcze zielone, po czym ponownie sadzić je we wrześniu.  Jeśli rośnie w glebie lekkiej, przepuszczalnej, piaszczystej, nie musimy co roku wykopywać cebul.

To idealny kosaciec na niską (dorasta zaledwie do 15 cm), słoneczną rabatę bylinową. Kosaćce żyłkowane – podobnie jak wszystkie karłowe rośliny cebulowe – robią największe wrażenie, kiedy na rabacie są sadzone w gęstych kępach, a nie rozmieszczone pojedynczo. Tworzą wtedy zwarte, fioletowe kobierce. Aby móc w pełni cieszyć się ich zapachem, posadźmy je w doniczkach. W temperaturze pokojowej ich woń będzie najintensywniejsza. Z kolei by jak najlepiej wykorzystać ich kolor, umieśćmy je w ogrodzie skalnym lub na kamiennym klombie. Kosaćce najładniej wyglądają w naturalnej oprawie z kamieni, żwiru lub ceramiki

• Irys bródkowy

Irysy bródkowe są nie tylko piękne, ale też odporne i łatwe w uprawie. Ich wyglądające niczym zrobione z bibuły kwiaty przybierają rozmaite barwy. Za ich sprawą nadamy trójwymiarowości każdej rabacie, gdyż irysy mogą poszczycić się zarówno wysokimi, jak i niższymi, a nawet miniaturowymi odmianami. Niektóre zdobią ogród już w maju, inne zaś kwitną od początku lata. Aby zachować żywotność tych roślin i zadbać o zjawiskowe kwitnienie w kolejnych sezonach, warto co 3-4 lata dzielić skłębione, zbite i przerośnięte kępy kosaćców, usuwając znajdujące się w środku stare kłącza. Pozyskane w ten sposób rośliny mają szansę skuteczniej pobierać składniki odżywcze i są mniej podatne na choroby oraz gnicie. Zabieg najlepiej przeprowadzać pod koniec lipca.

Kosaciec bródkowy swą nazwę wziął od charakterystycznej smugi włosków, tzw. bródki, wzdłuż środkowego nerwu na dolnych płatkach. Osiąga 50-70 cm. Kwitnie w maju i na początku czerwca, a jego kwiaty występują w niespotykanej skali barw. Ten kosaciec wymaga słońca oraz gleby żyznej, próchniczej (warto między roślinami rozłożyć dobrze przefermentowany obornik).

Kosaćce bródkowe należy rozsadzać co 4-5 lat, w zależności od ich kondycji, gdyż w przeciwnym razie kępy stają się zbite i poplątane. Najlepiej robić to w lipcu, miesiąc po kwitnieniu. Należy wykopać kępy i odciąć liście, przycinając także końcówki kłączy. Do przesadzenia wybieramy najsilniejsze okazy o największych wachlarzach liści. Liście ścinamy
do ok. 15 cm długości. Rośliny trzeba wsadzać tak, żeby górna część kłączy znajdowała się nad ziemią (zwłaszcza w gliniastym podłożu), a odległości między poszczególnymi okazami wynosiły 30 cm.

• Irys pstry

Ten irys osiąga wysokość 70 cm. Najlepiej rośnie na glebie żyznej, wapiennej, dobrze zdrenowanej. Liście ma sztywne, zielonoszare, przypominające szable. Od maja do czerwca na wierzchołku wzniesionych pędów pojawiają się żółte kwiaty z wyraźnym brązowym żyłkowaniem na zewnętrznych płatkach.