Kiedy potrzebujemy pożyczki, w pierwszej kolejności zwracamy się w tej sprawie do rodziny i znajomych. Jeśli to ty chcesz pożyczyć bliskim pieniądze, powinnaś się zabezpieczyć na wypadek problemów ze spłatą długu. Dlaczego warto zawrzeć umowę pożyczki i jak to zrobić? Czy konieczna jest wizyta u notariusza? Jak inaczej się zabezpieczyć? Sprawdź, jak udowodnić udzielenie pożyczki.
Tak zwana prywatna pożyczka to nic innego jak umowa zawierana między osobami fizycznymi – w odróżnieniu od kredytów zaciąganych w instytucjach finansowych. Możemy pożyczyć pieniądze komuś z rodziny albo znajomemu. Pożyczka od rodziny lub przyjaciół to dobre rozwiązanie dla kogoś, kto pilnie potrzebuje gotówki. A co z interesem tego, kto udziela pożyczki? Aby pieniądze do niego na pewno wróciły, powinien pamiętać o kilku prostych zasadach.
Dlaczego warto zawierać umowę pożyczki pożyczając pieniądze znajomym?
Po pierwsze: bo pożyczanie „na słowo” jest ryzykowne, zwłaszcza gdy w grę wchodzi kwota powyżej 1 tys. zł – wtedy spisanie umowy zaleca Kodeks cywilny (art. 720, par. 2). Po drugie: umowa to dokument (uznawany przez sąd) poświadczający, ile komuś pożyczyliśmy i kiedy miał oddać gotówkę.
Jak spisać umowę prywatnej pożyczki?
Zasady pożyczki zawieramy w umowie, która zabezpiecza obie strony. Choć umowa ustna jest tak samo ważna i zobowiązuje strony pożyczki do wypełnienia jej ustaleń, w razie problemów o wiele trudniej dochodzić roszczeń. Poza tym, gdy wartość pożyczki przekracza 1000 zł, przepisy wymagają, aby umowa miała formę dokumentową.
Najczęściej to umowa spisana – odręcznie lub wydrukowana wg wzoru i podpisana własnoręcznie przez pożyczkodawcę i pożyczkobiorcę. Ale strony mogą umówić się na pożyczaną kwotę i termin spłaty oraz np. odsetki za zwłokę, wymieniając SMS-y lub e-maile. Ma to znaczenie dowodowe – dzięki temu można wykazać, że umowa została zawarta oraz że ktoś nie dotrzymał jej warunków.
Umowę można sporządzić nawet odręcznie, ważne, aby znalazły się w niej: dane obu stron (PESEL-e i numery dowodów osobistych), kwota pożyczki (słownie), data jej udzielenia, termin zwrotu (w całości lub w ratach ustalonych na konkretny dzień), podpisy obu stron. Jeśli terminu nie ma, przyjmuje się, że pożyczka jest bezterminowa, a udzielający może ją wypowiedzieć w każdej chwili. Od momentu wypowiedzenia pożyczający ma 6 tygodni na zwrot sumy.
Gdy termin zwrotu nie został ustalony, a dłużnik nie oddaje gotówki, sprawa się komplikuje! Pożyczkodawca musi wypowiedzieć umowę, a dłużnik ma jeszcze 6 tygodni na zwrot gotówki (art. 724 Kc.).
Nie ma przeszkód, by umowa pożyczki została zawarta w formie aktu notarialnego. Zwolnienie z podatku przysługuje tak samo, ale nie składamy deklaracji PCC-3. Pożyczkę do US zgłasza notariusz.
Czy pożyczkodawca może zażądać wcześniejszego zwrotu pożyczki?
Gdy w umowie wskazana jest data zwrotu pieniędzy, pożyczkobiorca nie musi zgadzać się na żądanie wcześniejszej spłaty. Przepisy Kodeksu cywilnego (poza wspomnianym dalej artykuł 721) nie przewidują możliwości odstąpienia od umowy pożyczki, chyba że strony porozumieją się w tej sprawie.
Jest jednak wyjątek. Pożyczkodawca może odstąpić od umowy pożyczki, jeżeli jej zwrot jest wątpliwy z powodu znacznego pogorszenia stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o tym fakcie. Tak przewiduje artykuł 721 Kc.
Jak się zabezpieczyć pożyczając pieniądze znajomym? Zastaw i odsetki
Pożyczka może być udzielona zarówno nieodpłatnie, jak i odpłatnie. Najczęściej na określony procent. Informacja o tym musi znaleźć się w umowie. Taki zysk stanowi dochód i jest opodatkowany. Maksymalne oprocentowanie pożyczki od osoby prywatnej nie może przekraczać 19 proc. w skali roku.
Choć zazwyczaj pożyczki między znajomymi są nieoprocentowane, to nie ma przeszkód, by ustalić odsetki za ich udzielenie i opóźnienie w spłacie (i wpisać to w umowie). Odsetki nie mogą być lichwiarskie, lecz ustawowe, by chronić się przed inflacją (pożyczona kwota może mieć inną wartość nabywczą w momencie zwrotu).
Także zastaw (np. pierścionek, sprzęt elektroniczny), może być zabezpieczeniem. Ta rzecz wróci do pożyczkobiorcy, gdy odda on pieniądze.
Jak pożyczać pieniądze znajomym bez umowy, by się zabezpieczyć?
Jeśli nie spisujemy umowy, to warto pamiętać, by zachować wszelkie dowody potwierdzające udzielenie pożyczki, np. SMS-y, maile, jakie wymieniliśmy z pożyczkobiorcą (sąd może je uwzględnić).
Warto też mieć świadka, który będzie obecny przy przekazaniu pieniędzy. Może to być dowolnie wybrana przez nas osoba - ktoś z rodziny lub znajomych. Ważne, by była godna zaufania i w razie potrzeby potwierdziła, że udzieliliśmy pożyczki, w jakiej wysokości i z jakim terminem zwrotu.
Co robić, gdy pożyczkobiorca nie oddaje pieniędzy?
Jeżeli nie możemy się doprosić zwrotu gotówki, mamy jeszcze jedną możliwość. Zapewne popsuje to relacje łączące nas z pożyczkobiorcą, ale czasem nie ma wyjścia, gdy kwota pożyczki była wysoka. Wysyłamy dłużnikowi na adres domowy przedsądowe wezwanie do zapłaty. Wyznaczamy mu w piśmie termin, do kiedy ma zwrócić pożyczkę, bo w przeciwnym razie złożymy pozew do sądu.
Warto również poinformować nieuczciwego pożyczkobiorcę, że w razie braku spłaty (po uzyskaniu nakazu sądu), zgłosimy jego dane do rejestru dłużników, co sprawi, że żaden bank nie udzieli mu kredytu i sklepy nie sprzedadzą nic na raty.
Czy prywatna pożyczka jest opodatkowana?
Obowiązek zapłaty podatku od pożyczki ma pożyczkobiorca. Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to 0,5 proc. pożyczanej kwoty. Pożyczki w najbliższej rodzinie (I grupa podatkowa) są zwolnione z podatku, ale by skorzystać ze zwolnienia, należy w ciągu 14 dni złożyć w US deklarację PCC-3 (dotyczy to pożyczek zaciąganych w ciągu 5 lat od tej samej osoby o łącznej kwocie przekraczającej 36 120 zł – mniejszych kwot nie zgłaszamy). Trzeba też potwierdzić, że pieniądze zostały przelane lub wpłacone na konto – bez tego zwolnienie przepadnie (jeśli np. przekażemy pieniądze w kopercie).
