Czynnik reumatoidalny (RF) to proste i nieinwazyjne badanie z krwi, które pomaga zdiagnozować m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, zakażenia lub choroby tkanki łącznej. Jakie objawy są wskazaniem do wykonania badania RF? Jak ono przebiega i ile kosztuje? Sprawdź, co może oznaczać dodatni lub ujemny wynik czynnika reumatoidalnego.
Na badanie RF (skrót od ang. rheumatoid factor) zostaniesz skierowana, gdy lekarz będzie podejrzewał chorobę autoimmunologiczną, np. reumatoidalne zapalenie stawów, układowe choroby tkanki łącznej, bądź zakażenia bakteryjne i wirusowe. Badanie jest zaliczane do kategorii markerów odczynów zapalnych i badań reumatologicznych. Wynik wskazuje, czy w organizmie znajdują się autoprzeciwciała immunoglobulin, czyli takie, które degenerują własne tkanki, uznając je za obce.
Czynnik reumatoidalny - wskazania do badania
Warto wiedzieć, że lekko podwyższony czynnik RF nie zawsze jest objawem jakiejś choroby. Wyższe RF może występować u zdrowych osób starszych (szczególnie po 70. roku życia), np. po przebytym w niedalekiej przeszłości zakażeniu wirusowym. Dlatego do diagnozy niezbędne są także inne badania, na które z pewnością skieruje lekarz prowadzący.
Badanie czynnika reumatoidalnego zleca zwykle lekarz rodzinny lub reumatolog. Wskazaniem do jego wykonania są takie objawy jak: sztywność stawów, szczególnie rano, pojawienie się obrzęków i guzów podskórnych, bóle mięśni i stawów, suchość oczu i skóry.
Jak wygląda badanie czynnika RF? Przebieg
Czynnik RF wykrywany jest w surowicy krwi, dlatego badanie jego poziomu wykonuje się w laboratorium. Należy zgłosić się na nie na czczo, tzn. ostatni posiłek przed badaniem powinnaś spożyć najpóźniej do godziny 18.00 dnia poprzedniego. U osób dorosłych krew pobiera się z żyły łokciowej. Badanie jest bezinwazyjne, dlatego nie ma żadnych przeciwwskazań do jego wykonania. Koszt badania waha się w granicach 10-60 zł i jest zależny od metody.
Do wyboru są 4 klasy badania:
- Odczyn Waalera-Rosego (klasa IgM). To metoda jakościowa. Wynik podawany jest jako dodatni, czyli wskazujący obecność czynnika reumatoidalnego lub ujemny, potwierdzający brak RF w organizmie. Ta forma pozwala potwierdzić bądź wykluczyć chorobę – zwykle reumatyczną. Norma w przypadku tej metody wynosi poniżej 1:80.
- Odczyn lateksowy (klasa IgM) to również metoda jakościowa, normą jest wynik poniżej 1:40. Nefelometria laserowa (klasa IgM). Ta metoda umożliwia ilościowe oznaczenie przeciwciał. Wynik zatem będzie określany jako wysoki lub niski poziom czynnika RF.
- ELISA (klasa IgM, IgG, IgE, IgA). To metoda ilościowa, normy są różne w zależności od producenta testu, ale za prawidłowy uznaje się wynik poniżej 9 BBU/ml.
Czynnik reumatoidalny: co mówi wynik badania?
Wynik badania zawsze powinien zinterpretować lekarz (prowadzący lub reumatolog), szczególnie jeśli czynnik reumatoidalny jest podwyższony.
Wysoki (lub dodatni) poziom RF może świadczyć m.in. o reumatoidalnym zapaleniu stawów, twardzinie układowej, toczniu rumieniowatym układowym, mieszanej chorobie tkanki łącznej, ale często występuje także u osób po przeszczepie. Wynik dodatni może być niekiedy fałszywy, np. u osób, które regularnie przyjmują leki, lub u tych, które mają często infekcje. Niedawno przebyte szczepienie również bywa czynnikiem wpływającym na fałszywie dodatni wynik. Wynik ujemny, czyli niski poziom czynnika RF, mówi o braku przeciwciał. Oznacza to, że jesteśmy zdrowi lub w okresie remisji choroby.
Uwaga! Ocena poziomu RF jako pojedynczego badania nie potwierdza definitywnie choroby. Natomiast po uzyskaniu diagnozy umożliwia lekarzowi ocenę stanu choroby oraz pozwala wskazać rokowania.
Czym jest profil reumatyczny?
To pakiet badań, dzięki któremu można w pełni zdiagnozować chorobę reumatyczną. Obejmuje:
- stężenie kwasu moczowego,
- białko C-reaktywne (CRP),
- morfologię krwi obwodowej,
- odczyn Biernackiego (OB),
- czynnik reumatoidalny (RF),
- odczyn Waalera-Rosego
Warto wykonać również ocenę stężenia antystreptolizyny (ASO) i przeciwciał anty-CCP (są obecne nawet na kilka lat przed pojawieniem się objawów RZS). Gdy bolą cię stawy, a wynik RF był ujemny, badanie trzeba powtórzyć.
