W niedzielę nad ranem wskazówki zegarów przesuniemy z godz. 3.00 na 2.00. W całej Unii Europejskiej do czasu zimowego wraca się w ostatnią niedzielę października, a na czas letni przechodzi się w ostatnią niedzielę marca. Chociaż lepiej znosimy przejście z czasu letniego na zimowy – bo śpimy o godzinę dłużej, to jednak takie zmiany rytmu dobowego zdaniem ekspertów nie są korzystne dla organizmu.
Zmiana czasu z letniego na zimowy ma miejsce w ostatnią niedzielę października. Zegarki cofamy o godzinę – z 3:00 na 2:00. Zgodnie z tą regułą, w 2024 roku zegary przestawiamy w nocy z 27 na 28 października.
Zmiana czasu jest tematem, który od lat wzbudza wiele kontrowersji. Choć pierwotnie została wprowadzona w wielu krajach w odpowiedzi na kryzys energetyczny, mając na celu lepsze wykorzystanie światła dziennego i oszczędność energii, to z biegiem lat zaczęto ją poddawać krytyce ze względu na jej niekorzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie ludzi.
Zmiana czasu: kiedy przestawiamy zegary?
W Polsce, tak jak w większości krajów Unii Europejskiej, czas zmienia się dwa razy do roku:
- Przesunięcie z czasu zimowego na letni odbywa się w ostatnią niedzielę marca. Wtedy zegarki przestawia się o godzinę do przodu: o 2:00 na 3:00.
- Przesunięcie z czasu letniego na zimowy ma miejsce w ostatnią niedzielę października. W tym przypadku zegarki przestawia się o godzinę do tyłu: o 3:00 na 2:00. Zgodnie z tą regułą, w 2024 roku zegary przestawiamy w nocy z 27 na 28 października.
Te przesunięcia mają na celu lepsze dostosowanie się do cyklu światła dziennego w różnych porach roku, co teoretycznie ma prowadzić do oszczędności energii elektrycznej. Jednakże, jak wcześniej wspomniano, sens takiej praktyki jest często poddawany w wątpliwość i dyskutowany.
Dlaczego zmieniamy czas z letniego na zimowy i z zimowego na letni?
Zmiana czasu z letniego na zimowy i odwrotnie w Polsce (i wielu innych krajach) ma swoje korzenie w dążeniu do oszczędności energii. Pomysł ten polega na lepszym wykorzystaniu światła dziennego, dzięki czemu można oszczędzić energię, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy dni są krótsze. W skrócie, kiedy przestawiamy zegarki na czas letni, dni stają się dłuższe, co pozwala ludziom korzystać dłużej ze światła naturalnego wieczorem. Z kolei przestawienie zegarków na czas zimowy sprawia, że jasno jest wcześniej rano, co jest korzystne w okresie, kiedy dni są krótsze.
Pomysł zmiany czasu nie jest nowy. Już w czasach przed I wojną światową pojawiły się propozycje wprowadzenia tego rozwiązania w różnych krajach, ale dopiero w XX wieku zostało ono szeroko przyjęte w odpowiedzi na kryzysy energetyczne.
W Polsce system zmiany czasu z letniego na zimowy i odwrotnie wprowadzono po raz pierwszy w 1916 roku, ale nie był on stosowany ciągle. W okresie powojennym praktyka ta była wielokrotnie wdrażana i wycofywana. Współczesne przestawianie czasu, w formie zbliżonej do tej obecnej, zostało przywrócone w Polsce w latach 70. XX wieku, głównie z powodów oszczędnościowych podczas kryzysu naftowego.
Warto jednak zaznaczyć, że dyskusje na temat sensu przestawiania czasu trwają od lat. Krytycy argumentują, że wprowadzenie stałego czasu zimowego lub letniego przyniosłoby korzyści zdrowotne i ekonomiczne, nie zakłócając jednocześnie rytmu biologicznego ludzi. W niektórych krajach podjęto już decyzje o zniesieniu przestawiania czasu, ale w wielu miejscach na świecie, w tym w Polsce, system ten wciąż obowiązuje.
Jak zmiana czasu wpływa na zdrowie i samopoczucie?
Zmiana czasu, mimo że jest często postrzegana jako niewielka korekta godzinowa, ma znaczący wpływ na ludzki organizm i jego funkcjonowanie. Osoby zdrowe łatwiej znoszą zmianę czasu, niż ludzie chorzy i dzieci, jednak eksperci twierdzą, że zawsze jest to zabieg, który przynosi straty.
Dla zdrowych osób zmiana czasu z zimowego na letni (i odwrotnie) wiąże się co najwyżej z gorszą formą w weekend. Tacy ludzie muszą się przestawić, ale po 2-3 dniach ich mózgi uczą się godzinnego przesunięcia - i znów zasypiają albo budzą się o normalnej porze. Gorzej mają osoby cierpiące na różnego rodzaju zaburzenia snu – w ich przypadku zmiana czasu nawet o godzinę może nasilić problemy.
Krótkoterminowe skutki zmiany czasu
Gdy przestawiamy zegarki, nasz biologiczny rytm dobowy zostaje zakłócony. Wiele osób odczuwa objawy podobne do łagodnego jet-lagu: trudności z zasypianiem, uczucie zmęczenia w ciągu dnia, zaburzenia koncentracji czy drażliwość. Zakłócenie rytmu snu może obniżać wydajność w pracy czy nauce. Człowiek jest istotą nawykową, a nawet jednogodzinna zmiana może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu. Organizm potrzebuje czasu, aby dostosować się do nowego rytmu.
Trudniejsze dla organizmu jest przestawienie zegarka o godzinę do przodu wiosną (skracamy wówczas dobowy czas snu). Przestawienie zegarka o godzinę do tyłu jesienią jest łatwiejsze do zaakceptowania, ale nie dla wszystkich.
Co więcej, zmiana czasu może wpływać na zdolność ludzi do prowadzenia pojazdów. Bezpośrednio po zmianie czasu obserwuje się wzrost liczby wypadków samochodowych. Zakłócony rytm snu i zmęczenie mogą prowadzić do spadku koncentracji i reakcji kierowców, co z kolei zwiększa ryzyko wypadków.
Długoterminowe skutki zmiany czasu
Badania sugerują, że zakłócenie naszego wewnętrznego zegara biologicznego może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia snu, problemy z sercem czy obniżenie odporności.
Co ciekawe, pewne badania sugerują, że wprowadzenie czasu letniego może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Na przykład, niektóre dane wskazują na wzrost liczby przypadków depresji w okresie tuż po wprowadzeniu czasu letniego. Wpływ ten może wynikać z kombinacji różnych czynników, w tym zakłócenia snu oraz zmian w ekspozycji na światło słoneczne.
Również aspekty kardiologiczne są przedmiotem zainteresowania naukowców. Istnieją dowody wskazujące na zwiększone ryzyko zawałów serca tuż po zmianie czasu. Teoria jest taka, że stres związany z przestawieniem wewnętrznego zegara, nawet jeśli jest niewielki, może być wystarczający, by wywołać incydenty sercowe u osób już wcześniej narażonych.
W kontekście wpływu na zdrowie, wielu ekspertów jest zdania, że zniesienie zmiany czasu i utrzymanie jednego stałego czasu przez cały rok byłoby korzystniejsze. Twierdzą oni, że stały rytm światła dziennego, który nie jest zakłócany przez sztuczne przestawianie zegarka, pomógłby w lepszym dostosowaniu się organizmu do naturalnych rytmów dobowych.
