Egzema pod kontrolą: jak pielęgnować skórę dotkniętą chorobą?

Październik to dobry miesiąc, żeby przestać odkładać na później temat egzemy. Jeżeli ktoś boryka się z tą chorobą lub ma podejrzenia, że to właśnie ona odpowiada za stan skóry, to warto od razu zacząć działać. Dr Agnieszka Kołaczek-Martinek, dermatolog, ekspertka marki Mixa, tłumaczy, jak podejść do tego tematu.

Jak objawia się egzema?

Egzema (najczęściej atopowe zapalenie skóry) objawia się przede wszystkim przewlekłym stanem zapalnym skóry, który ma charakter nawrotowy. Typowe symptomy to:

• świąd – zwykle bardzo nasilony, często poprzedza pojawienie się zmian.
• rumień i grudki zapalne – czasem z wysiękiem lub tworzeniem drobnych pęcherzyków.
• suchość i złuszczanie skóry – związane z zaburzeniem bariery naskórkowej.

Typowa lokalizacja zmian to: u dzieci najczęściej policzki i okolice zgięciowe, u dorosłych okolice zgięciowe, szyja, dłonie. W fazie przewlekłej widoczne jest pogrubienie i wzmożone linie skóry w wyniku długotrwałego drapania. Przewlekłość, nawrotowy charakter i świąd odróżniają egzemę od wielu innych chorób skóry.

Co zrobić, kiedy dokucza nam egzema?

Rozpocznij lub ujednolić codzienną pielęgnację barierową (emolienty) — dwa razy dziennie i po kąpieli. Emolienty są podstawą zapobiegania zaostrzeniom i powinny być stosowane regularnie, nawet gdy skóra wygląda lepiej. To proste działanie znacząco zmniejsza ryzyko nawrotów szczególnie przed okresem grzewczym.  

Przejrzyj i uzupełnij leki do miejscowego stosowania na receptę oraz omów z dermatologiem harmonogram stosowania. Szybka kontrola i uzupełnienie zapasu zapobiega przerwom w leczeniu, które często prowadzą do silnych zaostrzeń. Wytyczne wskazują, że odpowiedź na leczenie miejscowe powinna pojawić się w ciągu 2–6 tygodni; nie zwlekaj z kontrolą, jeśli nie ma poprawy.  

Jeśli choroba jest uciążliwa, rozważ kontakt z dermatologiem w celu oceny kwalifikacji do terapii systemowej (biologicznej lub JAK-inhibitorów).

Jeżeli podejrzewasz, że zmiany skórne zaostrza produkt kosmetyczny, biżuteria, kosmetyk fryzjerski lub środek zawodowy, warto pomyśleć o teście płatkowym (patch test). U pacjentów z przewlekłą, oporną na leczenie egzemą identyfikacja kontaktowych alergenów może zmniejszyć częstotliwość i nasilenie zaostrzeń.

Domowa pielęgnacja wspomaga leczenie egzemy

Istnieje  kilka praktycznych porad, które warto wdrożyć w życie wraz z nadejściem jesieni.

• Zadbaj o wilgotność powietrza w domu (40–50%) i unikaj przegrzewania pomieszczeń — suche, gorące powietrze i centralne ogrzewanie zwiększają utratę wody przez skórę i prowokują zaostrzenia.  
• Przejrzyj kosmetyki i detergenty — wybieraj produkty bezzapachowe, bez barwników i z krótką listą składników.
• Ustal plan kąpieli: krótkie (5–10 min) w letniej wodzie; natychmiastowe natłuszczanie po kąpieli (tzw. „wet-wrap”/retention emollient technique może pomóc w ciężkich zaostrzeniach).  

Jaki jest związek pomiędzy egzemą, a atopowym zapaleniem skóry?

Często w praktyce klinicznej pacjenci używają słowa „egzema” i „atopowe zapalenie skóry" (AZS) zamiennie, co nie jest do końca prawidłowe. Egzema to termin opisowy, obejmujący grupę przewlekłych, zapalnych dermatoz o podobnym obrazie klinicznym: rumień, grudki, pęcherzyki, złuszczanie, świąd. Może dotyczyć różnych jednostek chorobowych, m.in. AZS, wyprysku kontaktowego (alergicznego/niealergicznego), wyprysku zawodowego, wyprysku pieniążkowatego. W praktyce anglosaskiej „egzema” często bywa używana jako synonim atopic dermatitis, ale w dermatologii europejskiej traktuje się ją szerzej jako zespół objawów. AZS to najczęstsza i najlepiej scharakteryzowana przyczyna egzemy, o udokumentowanym podłożu immunologicznym i genetycznym.

Jak dbać o skórę z egzemą?

Podstawą pielęgnacji skóry z egzemą/AZS jest regularne stosowanie emolientów (codziennie, minimum dwa razy na dobę i najlepiej zaraz po kąpieli, co zapewni retencję wilgoci). Preferowane są formuły zawierające składniki barierowe np. ceramidy, humektanty np. mocznik, gliceryna oraz składniki okluzyjne np. wazelina, parafina, które pozwolą na odbudowę uszkodzonej bariery hydrolipidowej oraz zapewnią odpowiednie nawilżenie skóry. Bardzo ważna jest kontynuacja stosowania emolientów nawet w przypadku osiągnięcia remisji, by zapobiegać nawrotom. Ponieważ działanie emolientów najczęściej utrzymuje się od 4 do 6 godzin, w miejscach najbardziej suchych/narażonych, konieczne są częstsze reaplikacje.

Plan pielęgnacji skóry z AZS/egzemą:

• Delikatne mycie twarzy i ciała łagodnym syndetem (np. płyn/krem myjący bez mydła, bezzapachowy, pH ok. 5,5).
• Osuszenie skóry ręcznikiem przykładając, nie pocierając.
• Emolient na całe ciało, nawet jeśli nie ma zmian.
• Na miejsca suche → formuła bogatsza (np. z ceramidami, wazeliną, mocznikiem 2–5%).
• Ochrona skóry narażonej na zimno i wiatr (np. na twarzy – krem barierowy).

W ciągu dnia:

• Dodatkowe aplikacje emolientu na ręce, twarz, zgięcia, miejsca swędzące – każdorazowo po myciu rąk i w razie ściągnięcia skóry.
• Jeśli pracujesz w suchym środowisku (klimatyzacja, ogrzewanie) – warto mieć podręczny emolient do rąk i małe opakowanie do twarzy/zgięć.

Wieczorem:

• Krótka kąpiel lub prysznic (5–10 minut, letnia woda). Możesz dodać emolient w płynie do kąpieli.
• Po osuszeniu skóry — natychmiastowa aplikacja emolientu na całe ciało
• Jeśli dermatolog zalecił: lek miejscowy (kortykosteroid / tacrolimus / pimecrolimus) na aktywne zmiany, raz dziennie wieczorem przed emolientem (najpierw lek, po 15–30 minutach emolient).

Ukojenie od marki Mixa

O ukojenie skóry można zadbać dzięki sprawdzonym i skutecznym składnikom, które są dostępne w formułach Mixa. Jednym z nich jest multifunkcyjny Mixa Panthenol Comfort. Kosmetyk zawiera 13% formułę wzbogaconą w najbardziej skuteczne składniki aktywne:

• Pantenol: znany ze swoich kojących właściwości.
• Glicerynę: znaną ze swoich właściwości nawilżających i ochronnych.
• Omega 6 i 9: znane ze swoich łagodzących i przywracających skórze komfort właściwości.

Multifunkcyjny krem Mixa ma potwierdzoną skuteczność. Łagodzi cztery oznaki skóry skłonnej do atopii: suchość, swędzenie, zaczerwienienie, szorstkość. Zapewnia komfort przez 48 godzin. Krem ma bezzapachową, nietłustą formułę i  szybko się wchłania. Przeznaczony jest do codziennego stosowania dla niemowląt, dzieci i dorosłych.