Życie z cukrzycą. Zadbaj o właściwe nawyki, dietę i leczenie, by uniknąć powikłań

Cukrzyca to choroba przewlekła, towarzyszy nam codziennie. Cukrzyca przez wiele lat może rozwijać się bez żadnych niepokojących objawów.

Dlatego profilaktycznie trzeba wykonać badanie poziomu glukozy we krwi, na czczo. Skierowanie dostaniemy od lekarza pierwszego kontaktu. O cukrzycy świadczy wynik (wykonany dwa razy) równy 126 mg/dl lub wyższy. Chorobę stwierdza się także, gdy po teście obciążenia glukozą poziom cukru przekracza 200 mg/dl.

Jakie codzienne nawyki pomogą w leczeniu cukrzycy?

Higiena jamy ustnej

Osoby z cukrzycą są bardziej narażone na choroby przyzębia, ropnie dziąseł, afty itp. Dlatego tak ważna jest higiena jamy ustnej. Diabetycy powinni myć zęby dwa razy dziennie miękką szczoteczką, używać pasty zapobiegającej powstawaniu płytki nazębnej oraz płynu do płukania ust, nitkować zęby. Raz w roku warto wykonać skaling, czyli usunąć kamień nazębny w gabinecie (na NFZ)

Wizyty u specjalistów

Osoby, które od lat cierpią na cukrzycę, mogą odczuwać tego skutki, np. pogorszenie pracy nerek i wzroku (ryzyko retinopatii cukrzycowej), skłonność do infekcji, problemy z dziąsłami i sercem. Dlatego diabetycy powinni regularnie odwiedzać lekarzy: okulistę, kardiologa, dentystę, kobiety zaś – ginekologa. Ważne W czasie epidemii koronawirusa warto przełożyć wyznaczone wizyty na inny termin. 

Kontrola obwodu pasa

Nie powinien przekraczać 80 cm u pań i 94 cm u panów. Tak zwana otyłość brzuszna i otłuszczenie wewnętrznych narządów często się wiąże z insulinoopornością, a jest to swego rodzaju wstęp do cukrzycy typu 2. Ważne Aby utrzymać właściwy obwód pasa, należy stosować dietę o niskim, 50-60, indeksie glikemicznym (IG). Poza tym ważna jest regularna aktywność fizyczna, np. codzienny półgodzinny spacer.

Samokontrola kiedy i jak mierzyć cukier

Jeśli stosujemy insulinę, stężenie glukozy należy sprawdzać co najmniej cztery razy na dobę. Osoby stosujące doustne leki powinny raz w tygodniu mierzyć poziom cukru na czczo i po głównych posiłkach, a codziennie robić jedno badanie glukometrem o różnych porach dnia. Ważne Wszyscy chorzy powinni mierzyć poziom cukru we krwi doraźnie, gdy źle się poczują. 

Leczniczy pedikiur

Osoby z cukrzycą muszą specjalnie dbać o stopy, na których łatwo mogą tworzyć się trudno gojące się ranki. Ważne Do pielęgnacji stóp najlepiej używać kosmetyków dla diabetyków (kupimy w aptekach).

Techniki relaksacyjne

Hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina, powodują wzrost stężenia cukru we krwi, leki stają się mniej skuteczne. Ważne W sytuacjach stresowych warto stosować techniki oddechowe: wdech nosem 4 sekundy, wydech ustami 8 sekund. 

Specjalne buty

Źle dobrane buty mogą prowadzić do powstawania tzw. stopy cukrzycowej oraz trudno gojących się owrzodzeń. Buty dla diabetyka powinny być wykonane z miękkiego, oddychającego materiału, mieć szerokie noski. Ważne Specjalne buty można kupić w sklepach rehabilitacyjnych.

Odpowiedni trening

Najlepsze będą ćwiczenia wytrzymałościowe, np. spacery z kijkami. Gdy duże grupy mięśni pracują umiarkowanie intensywnie, wchłaniają insulinę i glukozę. Lepiej unikać wysiłku siłowego, podczas którego następuje duże napięcie mięśni przy niewielkim ruchu, np. noszenia siatek. Ważne Można spacerować codziennie, ale z dala od innych.

Schudnięcie formą leczenia

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca osobom, u których stwierdzono stan przedcukrzycowy (stężenie cukru na czczo między 100 a 125 mg%), zmianę stylu życia. Najważniejsze jest schudnięcie. Ważne Dzięki diecie bogatej w warzywa i codziennej dawce ruchu w ciągu miesiąca można schudnąć ok. 2 kg. Często to wystarcza, żeby stężenie glukozy wróciło do normy.

Leczenie cukrzycy. Standardowe i nowoczesne farmaceutyki

Metformina jak najwcześniej

Lek hamuje wątrobową produkcję glukozy i zwiększa wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Pozwala nie przytyć, korzystnie wpływa na stężenia lipidów we krwi i ma działanie ochronne na serce. Ważne Dawkę leku zawsze dobiera się indywidualnie.

Nowe leki refundowane

Są to leki inkretynowe, analogi GLP-1 – podskórne iniekcje oraz inhibitory DPP-4 (tzw. gliptyny) – tabletki obniżające poziom cukru we krwi. Ich stosowanie nie niesie za sobą ryzyka hipoglikemii, czyli nadmiernego obniżenia stężenia glukozy. Z kolei flozyny wywołują cukromocz, przez co obniżają poziom cukru we krwi. Ważne Leki te nie są dla wszystkich. Przepisywane są ściśle określonym grupom pacjentów. 3

Insuliny dobierane indywidualnie

Istnieje 6 rodzajów insuliny. Dawkę i rodzaj dobiera się indywidualnie m.in. w zależności 
od wieku, aktywności pacjenta, a nawet temperamentu czy wsparcia rodziny. Ważne Pacjent stosujący insulinę musi być wyedukowany, przeszkolony przez lekarza bądź pielęgniarkę środowiskową. Ale najważniejsze jest zaufanie do lekarza i dyscyplina.

Cukrzycy mogą korzystać z e-recept na leki – kod dostaniemy telefonicznie, trzeba tylko zadzwonić do swojego lekarza (za pośrednictwem rejestracji). Najlepiej poprosić kogoś zaufanego, aby przyniósł nam leki z apteki – pamiętajmy, że aby je wykupić, potrzebuje tylko czterocyfrowego kodu oraz naszego numeru PESEL.

Dieta w cukrzycy. Co jeść, a czego unikać?

Ważny Indeks Glikemiczny (IG)

IG klasyfikuje produkty spożywcze na podstawie ich wpływu na stężenie glukozy we krwi i czas pojawienia się zmian. Dla diabetyków najkorzystniejsze są te o indeksie 50-60. Warto kupować pieczywo oznaczone etykietą „niskie IG”. Ważne Tabele IG można znaleźć np. na stronie www.glukoza.pl

Kawa jak leki przeciwcukrzycowe

Duńscy badacze udowodnili, że dwie substancje zawarte w kawie: kwas kawowy i kafestol działają jak leki przeciwcukrzycowe. Stabilizują poziom cukru, bo zwiększają wydzielanie insuliny i uwrażliwiają komórki na jej działanie. Tak samo jak kawa z kofeiną działa bezkofeinowa. Lepiej jednak zrezygnować z dodatków, takich jak śmietanka lub tłuste mleko, cukier i smakowe syropy.

Fruktoza niepolecana

Do niedawna uważano, że cukier owocowy, czyli fruktoza, jest wskazana dla diabetyków, można nią zastąpić zwykły cukier, czyli sacharozę. Teraz stanowisko dietetyków jest zupełnie inne – fruktoza to cukier prosty, szybko podnosi stężenie glukozy we krwi, dlatego lepiej go unikać. Ważne Trzeba ograniczyć jedzenie owoców, takich jak arbuzy, winogrona, suszone daktyle. Należy zrezygnować z produktów zawierających syrop fruktozowy lub fruktozowo-glukozowy. 

Regularne posiłki są kluczowe w diecie diabetyka

W przypadku osób z cukrzycą bardzo ważne jest to, żeby posiłki (od 3 do 6 dziennie) jeść w równych odstępach czasu. Chodzi o to, aby uniknąć skoków cukru. Ważne Ważna jest pora kolacji. Należy ją jadać nie później niż 3 godziny przed snem.

Witamina D obniża poziom cukru

Pomaga obniżyć poziom cukru we krwi. Wpływa na wydzielanie i wykorzystanie przez organizm insuliny, a jej niedobór sprzyja insulinooporności. Ważne Diabetycy powinni zażywać przez cały rok 2-4 tys. j.m. witaminy D dziennie. Dawkę należy ustalić indywidualnie (zależy ona m.in. od wieku, a także od tego, czy mamy nadwagę).

W cukrzycy zastąp mięso roślinami

Dietą odpowiednią dla diabetyka jest dieta prof. Valtera Longo. Do 65. roku życia powinna być ona pescowegańska, czyli obfitująca w warzywa, od czasu do czasu dozwolone są ryby. Wystarczy mała porcja, 2 razy w tygodniu, po 100-150 g, ale ważne, aby nie były to ryby wędzone ani marynowane, bo zawierają dużo soli. Po 65. roku życia trzeba nieco zwiększyć ilość białka w diecie, w tym zwierzęcego, tzn. jaj, nabiału – jogurtów, serów kozich, owczych. W jadłospisie nie może zabraknąć: oliwy z oliwek, olejów rzepakowego i lnianego, łososia, sardynek, śledzi, migdałów i orzechów. Jadamy na co dzień pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, warzywa.  Dietę warto skonsultować z lekarzem.

Poziom lipidów jest ważny przy cukrzycy

U chorych na cukrzycę cholesterol LDL zmienia się w bardziej lepki, co zwiększa ryzyko miażdżycy naczyń oraz chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego ważne jest kontrolowanie poziomu cholesterolu. Aby utrzymać cholesterol w ryzach, warto regularnie pić ziołowe herbatki regulujące lipidy, najlepiej zawierające pektyny, np. ze skórek jabłek lub winogron, z aronią, lucerną i głogiem, karczochem, mniszkiem. Dodatkowo herbatki te wspomagają regulację poziomu cukru i prawidłową pracę serca.

Kwasy omega-3 i kurkuma dla diabetyków

Działają przeciwzapalnie. To ważne dla osób z cukrzycą, bo podwyższony poziom cukru powoduje stan zapalny, uszkadzający tętnice. Ważne Ryby morskie, siemię lniane, olej rzepakowy to źródła kwasów omega -3. Potrawy warto doprawiać kurkumą. 10 Więcej błonnika! Jego zawartość w diecie powinna wynosić 25-50 g dziennie. Rozpuszczalny (np. pektyny) zapobiega nagłemu wzrostowi insuliny we krwi. Frakcję rozpuszczalną zawierają m.in. płatki owsiane, produkty jęczmienne, rośliny strączkowe, warzywa i owoce.

Czym jest żywność funkcjonalna?

Należą do niej np. margaryny wzbogacone w sterole i stanole roślinne (regulują poziom cholesterolu) lub probiotyczne jogurty (wspomagają mikrobiom jelitowy, który wpływa m.in. na regulowanie stężenia glukozy we krwi). Żywności funkcjonalnej nie wolno jeść bez ograniczeń.

Najzdrowsza dieta dla cukrzyka

Jest ona zgodna z najnowszą piramidą żywienia. U podstawy znajduje się aktywność fizyczna, na wyższym piętrze warzywa, co najmniej 
5 razy dziennie i owoce 2 razy dziennie. Należy całkowicie wykluczyć lub jeść bardzo rzadko m.in. czerwone mięso, słodycze. Tłuszcze nasycone, zawarte głównie w tłuszczach zwierzęcych należy zastąpić roślinnymi. Ważne Trzeba też wypijać 30-35 ml płynów (najlepiej wody) na 1 kg ciała dziennie, czyli ok. 2,5 litra przy wadze 75 kg.

Nowoczesne metody leczenia cukrzycy

System FreeStyle Libre

Służy do monitorowania glukozy bez konieczności nakłuwania opuszka palca. Składa się z sensora aplikowanego na skórę, który mierzy stężenie glukozy i czytnika, który bezprzewodowo sczytuje dane z sensora. Dane może zbierać także smartfon dzięki bezpłatnej aplikacji FreeStyle Libre Link. Ważne Koszt sensora, który działa 14 dni, to 255 zł. Sensory są refundowane dla dzieci z cukrzycą typu 1 w wieku 4-18 lat z bardzo dobrze monitorowaną glikemią, czyli przy co najmniej 8 pomiarach na dobę (pacjent płaci 76,50 zł).

Smartglukometry

Glukometry to podstawowe urządzenia dla diabetyków, służące do pomiaru i kontroli poziomu glukozy we krwi. Nowoczesne, tzw. smart glukometry, nie wymagają baterii (ładuje się je jak telefon), współpracują z wieloma modelami smartfonów i tabletów. Umożliwiają przekazanie wyników bezpośrednio do lekarza za pomocą SMS-a lub e-maila. Przed zakupem smart glukometru zawsze trzeba sprawdzić, czy współpracuje on z naszym telefonem. Aplikacje do urządzenia można zazwyczaj pobrać bezpłatnie ze stron App Store oraz Google Play.

Pompy insulinowe

Są to mechaniczne urządzenia, dostarczające insulinę w sposób ciągły, produkowane przez wiele firm. Obecnie na rynek wchodzą pompy dwuhormonalne, czyli takie, które produkują insulinę oraz podają glukagon, gdy stężenie glukozy we krwi jest niskie.

Ważne! Pompy insulinowe przeznaczone są dla osób z cukrzycą typu 1, które nie mają powikłań. Refundacja przysługuje pacjentom do 26. roku życia.

Portal www.mojacukrzyca.org

To największy portal dla diabetyków w polskim internecie. Stworzył go Jerzy Magiera w 2001 roku. Osoby z cukrzycą znajdą tutaj wszystkie niezbędne informacje na temat choroby, sposobów leczenia, diety, sprzętów niezbędnych dla diabetyka (jest dział sprzedam/kupię), porady specjalisty, kącik literacki. Ważne Na portalu znajdują się m.in. aktualne informacje dotyczące koronawirusa i cukrzycy.

Strona www.poznajcukrzyce.pl

Jest to serwis praktycznych informacji dla osób chorych na cukrzycę i ich rodzin. Wszystkie materiały są zgodne z najnowszymi zaleceniami. Ważne Treści podzielono według typów choroby: cukrzycy typu 1, typu 2 oraz cukrzycy ciążowej.