Zwolnienie z pracy. Co Ci przysługuje? Ważne prawa pracownika

Pandemia oprócz konsekwencji zdrowotnych wywołuje też poważne skutki ekonomiczne. Konieczność zawieszenia działalności spowodowała, że wielu pracodawców musiało wstrzymać produkcję, inni ograniczają wymiar czasu pracy i co za tym idzie wynagrodzenie. 

Ale jest też część firm, która znalazła się na skraju upadłości i, chcąc ograniczyć koszty do minimum, decyduje się na rozwiązywanie umów z pracownikami lub wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Ponieważ może to dotknąć każdego z nas sprawdźmy, co nam w takiej sytuacji przysługuje.

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić na mocy porozumienia stron lub wypowiedzenia przez pracodawcę lub pracownika. Jeśli wybieramy porozumienie lub sami odchodzimy z pracy, musimy się liczyć z tym, że zasiłek dla bezrobotnych dostaniemy dopiero po 90 dniach.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron ma zastosowanie do każdej umowy o pracę. Może je zaproponować zarówno pracodawca jak i pracownik. Strony mogą uzgodnić termin rozwiązania umowy. Jeśli go nie wskażą – następuje to w dniu zawarcia porozumienia.

Rozstając się z firmą na mocy porozumienia, nie tylko będziesz musiała czekać na zasiłek dla bezrobotnych, ale nie dostaniesz też odprawy (chyba że jest to porozumienie z przyczyn ekonomicznych dotyczących firmy).

Wypowiedzenie umowy o pracę

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem musi być dokonane na piśmie. Pracodawca nie musi wręczać go osobiście, może wysłać pocztą lub e-mailem.

Jeśli wypowiedzenie dotyczy umowy na czas nieokreślony, pracodawca ma obowiązek podać przyczynę dla której chce się rozstać z pracownikiem.

Umowa rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia.

W przypadku umowy na okres próbny długość wypowiedzenia wynosi:

• 3 dni, gdy okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
• tydzień, gdy jest dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, gdy „próba” trwa 3 miesiące.

Przy umowie na czas określony i nieokreślony okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy w danej firmie i wynosi:

• 2 tygodnie, przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesiące;
• 1 miesiąc, jeżeli pracowałaś co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, gdy staż wynosi co najmniej 3 lata.

Gdy powodem wypowiedzenia umowy jest ogłoszenie upadłości lub likwidacja firmy, pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia z trzech miesięcy do jednego. Za pozostały czas masz prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia.

Pracodawca nie może wręczyć ci wypowiedzenia, gdy przebywasz na urlopie wypoczynkowym lub na zwolnieniu.

Jeśli nie zgadzasz się z wypowiedzeniem, masz prawo odwołać się od niego do sądu pracy. Powinnaś to zrobić w ciągu 21 dni od otrzymania pisma od pracodawcy. Odwołanie nie wstrzymuje biegu wypowiedzenia.

Prawa pracownika po wypowiedzeniu

Przepisy przewidują, że po otrzymaniu wypowiedzenia przysługują ci określone uprawnienia.

Dni wolne na poszukiwanie pracy

Ich liczba zależy od długości okresu wypowiedzenia. Masz prawo do:

• 2 dni wolnych, gdy wypowiedzenie wynosi dwa tygodnie lub miesiąc,
• 3 dni – gdy masz 3 miesiące wypowiedzenia.

Za ten czas przysługuje wynagrodzenie.

Ekwiwalent za urlop

Przysługuje jedynie wtedy, gdy z ważnych względów nie mogłaś wykorzystać urlopu w okresie wypowiedzenia.

Odprawa

Masz do niej prawo, jeżeli wypowiedzenie umowy następuje z „winy” pracodawcy, np. firma redukuje zatrudnienie).

Uwaga! Otrzymają ją pracownicy zwalniani z zakładów zatrudniających ponad 20 osób. W przypadku mniejszych, odprawa przysługuje, jeśli taki zapis jest w regulaminie wynagradzania lub układzie zbiorowym pracy.

Wysokość odprawy zależy od stażu pracy w firmie, z której odchodzisz i wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, przy zatrudnieniu krótszym niż dwa lata,
• dwumiesięczne – jeżeli pracowałaś od 2 do 8 lat,
• trzymiesięczne – gdy byłaś zatrudniona ponad 8 lat.

Wysokość odprawy nie może przekraczać 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania umowy (obecnie to 2600 zł, a zatem maksymalna odprawa wynosi 39000 zł).

Zarejestruj się w Urzędzie Pracy

Po upływie wypowiedzenia warto zgłosić się do urzędu pracy. Dzięki temu zyskasz zasiłek dla bezrobotnych i ubezpieczenie zdrowotne.

Jak dotąd (stan na 29.04.) w urzędzie pracy możemy zarejestrować się głównie przez Internet za pomocą podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego. Niektóre urzędy umożliwiają też wysłanie dokumentów pocztą lub wrzucenie ich do wystawionej na zewnątrz skrzynki.

Profil zaufany możesz założyć przez bankowość internetową. Zaloguj się na swoje konto, wypełnij formularz (jest np. w zakładce e-urząd) i go wyślij. Potwierdź kodem autoryzacyjnym. Jeśli nie masz konta, możliwe jest założenie profilu tymczasowego.

Zobacz, jak założyć Profil Zaufany:

Na stronie urzędu pracy należy wypełnić ankietę wstępną a następnie wniosek o rejestrację i dołączyć szereg dokumentów (m.in. skan dowodu osobistego). Czasem trzeba będzie odwiedzić strony internetowe innych instytucji, np. urzędu gminy, by uzyskać zaświadczenie o zameldowaniu.

Kiedy można dostać zasiłek dla bezrobotnych?

Zasiłek dla bezrobotnych dostaniesz, jeśli w ciągu ostatnich 18 miesięcy byłaś zatrudniona (na etat lub umowę zlecenia), zarabiałaś co najmniej 2600 zł brutto i nie ma dla ciebie ofert pracy (stażu). Prawo do zasiłku mają też m.in. samozatrudnieni lub przedsiębiorcy, którzy odprowadzali do ZUS wszystkie składki od podstawy nie mniejszej niż 2600 zł.

Świadczenie jest wypłacane przez 6 miesięcy, a w powiatach o wysokiej stopie bezrobocia nawet rok. Przez taki okres otrzyma zasiłek także m.in. rodzic, który ma dziecko w wieku do 15 lat a jego współmałżonek jest bezrobotny i nie pobiera już zasiłku.

Wysokość zasiłku zależy od stażu pracy. Dostaniesz:

• 80 proc. zasiłku podstawowego (689 zł brutto) gdy masz nie więcej niż 5 lat;
• 100 proc. zasiłku(861 zł brutto) przy stażu 5–20 lat;
• 120 proc. zasiłku (1033 zł), gdy pracowałaś ponad 20 lat.

Taki zasiłek otrzymasz przez 3 miesiące. Po tym okresie zostanie zmniejszony do (odpowiednio) 541, 676 i 811 zł.

Wypowiedzenie umowy zlecenie

Umowę zlecenie może wypowiedzieć w dowolnym momencie zarówno zleceniodawca jak i zleceniobiorca. Taka umowa wygasa ze skutkiem natychmiastowym. Jeśli wypowiada ją zleceniodawca, ma obowiązek zwrócić drugiej stronie wydatki, które poniosła w związku z umową oraz część wynagrodzenia za wykonane już czynności.

Rozwiązanie umowy o dzieło

Umowę o dzieło można rozwiązać za porozumiem stron lub w przypadkach, określonych przepisami:

• zamawiający może odstąpić od umowy w każdym momencie przed ukończeniem dzieła. Musi jednak wypłacić wcześniej ustalone wynagrodzenie;

może też wypowiedzieć umowę m.in., gdy wykonawca:

• tak spóźnia się, że nie jest możliwe ukończenie dzieła w terminie,
• domaga się wyższego wynagrodzenia za dodatkowe prace, których nie uzgodnił z zamawiającym.