Nadmierne wydzielanie śliny to nieprzyjemna dolegliwość, która może świadczyć o poważnych schorzeniach. Co zrobić, gdy ślinianki produkują zbyt wiele śliny?
Zwiększone wydzielanie śliny (inaczej - nadmierne ślinienie się) może dawać się we znaki osobom, które cierpią na tę przypadłość. Mogą one nie chcieć brać udziału w rozmowach, unikać publicznych wystąpień, ponieważ wstydzą się mówić: więcej śliny w ustach oznacza jej rozpylanie podczas mówienia. Poza tym ślina zbiera się w kącikach ust, co nie wygląda ładnie. Osoby, które cierpią na nadmierne wydzielanie śliny mogą być nieakceptowane w towarzystwie i zawstydzane. Podpowiadamy, jakie są przyczyny tej dolegliwości i co można zrobić, aby zapobiec nadmiernemu ślinieniu się lub się go pozbyć.
Do czego potrzebna nam ślina w ustach?
Nasza ślina pełni ważne funkcje w organizmie. Warto wspomnieć o czterech podstawowych.
Ślina składa się głównie z wody i enzymów trawiennych, które sprawiają, że jedzenie - zanim je połkniemy - jest zamieniane w papkę, łatwiej strawną dla żołądka.
Nasza ślina zawiera również składniki, takie jak fluor, który wzmacnia i utrzymuje nasze szkliwo zębów w nienaruszonym przez bakterie stanie.
Ponieważ ślina ma również działanie antybakteryjne i przeciwbólowe, zapewnia lepsze gojenie się ran w jamie ustnej (i nie tylko – czasem machinalnie ślinimy np. zraniony palec, to instynkt. A dzięki temu ranka szybciej się zagoi).
I wreszcie, co jest równie istotne, ślina utrzymuje wilgotność błon śluzowych. To jest ważne podczas mówienia, smakowania i wąchania.
Kiedy dochodzi do zwiększonego wydzielania śliny?
Normalnie produkujemy około półtora litra śliny dziennie. Nadprodukcję śliny można rozpoznać po tym, że w ustach znajduje się tak dużo śliny, że trzeba ją częściej przełykać. Jeśli śliny jest bardzo dużo, może być konieczne jej wyplucie. Ślinienie się podczas snu i podczas mówienia to również oznaki zwiększonego wydzielania śliny.
Kto szczególnie często cierpi z powodu zwiększonej produkcji śliny?
Nadprodukcja śliny często dotyka trzy grupy osób.
- Niemowlęta i małe dzieci. Kiedy małe dzieci zaczynają ząbkować, zwykle towarzyszy temu nadmierne wydzielanie śliny. Jest to jednak całkiem normalne i nie stanowi powodu do niepokoju.
- Seniorzy. W zaawansowanym wieku najczęściej to protezy zębowe często prowadzą do zwiększonego wydzielania śliny, ponieważ odpływ śliny może być częściowo zablokowany.
- Kobiety w ciąży. Nadmierne ślinienie może często występować w pierwszych miesiącach ciąży. Zwiększone gromadzenie się śliny w jamie ustnej jest związane ze zmianami w autonomicznym układzie nerwowym, a często z większą wrażliwością na zapachy. Zwykle ustępuje po czwartym miesiącu ciąży. Może jednak utrzymywać się dłużej.
Zwiększona produkcja śliny może być objawem choroby
Jeśli problem dotyczy osób spoza tych grup, a zwiększone wydzielanie śliny utrzymuje się dłużej, jest ciągłe i nie jest związane z określonymi sytuacjami (np. gdy wyobrazimy sobie coś kwaśnego, nasze gruczoły ślinowe natychmiast zaczynają produkować więcej śliny), trzeba skontaktować się z lekarzem. To ważne, ponieważ nadprodukcja śliny może być objawem różnych chorób.
Zwiększone wydzielanie śliny może być m.in. oznaką:
- schorzeń gruczołów ślinowych lub jamy ustnej,
- zapalenia migdałków,
- choroby Parkinsona,
- infekcji,
- problemów z zębami.
Jak zmniejszyć wydzielanie śliny?
Poniższe wskazówki mogą pomóc zmniejszyć produkcję śliny.
- Unikaj pikantnych potraw, kawy i alkoholu, ponieważ te pokarmy zwiększają produkcję śliny.
- Szałwia w postaci herbaty lub cukierków to domowy środek, który reguluje przepływ śliny. Napar przygotujesz wg przepisu na opakowaniu ziół, zwykle łyżkę liści zalewa się szklanką gorącej wody, parzy pod przykryciem 5 minut, przecedza i pije 2-3 razy dziennie.
- Mówi się również, że możliwe jest zminimalizowanie nadmiernego wydzielania śliny za pomocą akupunktury.
- W ciężkich przypadkach stosuje się leki, które pomagają przywrócić wydzielanie śliny do normy. Preparaty te zazwyczaj posiadają inne wskazania terapeutyczne, lecz zmniejszają także wydzielanie śliny. Ich użycie może się jednak wiązać z działaniami niepożądanymi obejmującymi nudności, bóle i zawroty głowy. Najczęściej stosuje się:
- atropinę – zwykle używana jest w okulistyce jako krople rozszerzające źrenicę;
- skopolaminę – stosowana za granicą w postaci plastrów łagodzących chorobę lokomocyjną;
- butylobromek hioscyny – wskazany w leczeniu bólu podczas stanów skurczowych;
- glikopironium – stosowany jako lek rozszerzający oskrzela w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) oraz w postaci kremu przy nadpotliwości;
- amitryptylinę – stosowaną jako lek przeciwdepresyjny;
- toksynę botulinową, czyli popularny botoks. Ostrzykuje się nią ślinianki, które przestają wydzielać ślinę. Efekty zabiegu są odwracalne, stąd potrzeba powtarzania zabiegu.
Czy nadmierne wydzielanie śliny to to samo, co ślinotok?
Nadmierne wydzielanie śliny to nie to samo co ślinotok. Ślinotokiem (sialorrhea) specjaliści określają wyciek śliny spowodowany najczęściej zaburzeniami połykania. Ślinotok może być związany z:
- dysfagią, czyli zaburzeniami połykania;
- mózgowym porażeniem dziecięcym;
- stosowaniem niektórych leków, np. przeciwpadaczkowych;
- występowaniem chorób neurologicznych, np. choroby Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego;
- obniżonym napięciem mięśnia okrężnego ust;
- bólem podczas połykania, który powoduje jego unikanie (związanym np. z zapaleniem nagłośni czy ropniem okołomigdałkowym będącym powikłaniem anginy);
- występowaniem mechanicznej przeszkody (podczas chorób nowotworowych gardła lub przełyku).
Poza tym nadmierne wydzielanie śliny zazwyczaj nie daje objawów widocznych na zewnątrz. Podczas badania natomiast widoczne jest wypełnianie dna jamy ustnej śliną. Z kolei ślinotok charakteryzuje się tym, że ślina wypływa z jamy ustnej. Jej działanie powoduje pęknięcia kącików ust, macerację skóry, jej złuszczanie oraz rumień.
Ślinotok jest jedynie objawem schorzeń i trudno go wyeliminować, jeśli nie wiadomo, jaka choroba go powoduje. Jeśli jednak poznamy przyczynę ślinotoku (konkretną chorobę) i zaczniemy ją leczyć, ślinotok minie. Terapię dobiera się indywidualnie. Oprócz leczenia choroby podstawowej, stosuje się metody łagodzące objaw, czyli ślinotok, np. zabiegi fizjoterapeutyczne, ćwiczenia i leki.
