Prawa i przywileje pracującej mamy – jak je w pełni wykorzystać? Zdradzamy kruczki prawne

Urlop macierzyński i rodzicielski

Urlop macierzyński wynosi: 20 tygodni, gdy urodzi się jedno dziecko; a 31 tygodni, gdy są bliźnięta (jeśli urodzi się więcej dzieci przy jednym porodzie, urlop wzrasta o 2 tygodnie).

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego przysługuje też urlop rodzicielski:

• przez 32 tygodnie (na jedno dziecko) 
• przez 34 tygodnie, jeżeli urodzi się więcej dzieci podczas jednego porodu.

Gdy zajdziesz w ciążę w trakcie urlopu rodzicielskiego, warto rozważyć rezygnację z pozostałej jego części i wzięcie zwolnienia lekarskiego na czas ciąży. To zapewni ci pobieranie 100-proc. zasiłku, a nie 80-proc.

Podstawa prawna: art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r., poz. 870).

Wolne dni na opiekę

W ciągu roku kalendarzowego przysługują na dziecko w wieku do 14 lat 2 dni płatnego zwolnienia (dla mamy lub taty). Masz prawo wykorzystać te 2 dni wolne na godziny – będzie ci przysługiwać więc 16 wolnych godzin. Jeśli zaś pracujesz na część etatu, to niepełną godzinę takiego zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny, czyli na twoją korzyść.

Przykład: na 1/3 etatu przysługiwałyby 5,3 godziny wolnego, ale w związku z powyższą regułą, będzie się należało 6 godzin wolnych na opiekę.

Podstawa prawna: art. 188, par. 3 kodeksu pracy.

Zasiłek opiekuńczy, gdy trzeba zająć się dzieckiem

Limit takich wolnych dni wynosi 60 w roku kalendarzowym na dziecko do 14 lat. Przysługuje mamie, gdy np. musi ona wziąć zwolnienie lekarskie na chore dziecko (przysługuje wtedy 80 proc. wynagrodzenia).

Gdy dziecko jest w wieku do 8 lat, zasiłek przysługuje też, gdy nieprzewidzianie zamknięto przedszkole, szkołę.

Ciąża na wypowiedzeniu

Zdarza się, że już po wręczeniu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę kobieta dowiaduje
się, że jest w ciąży. Co wtedy może zrobić?

Przyszła mama ma prawo złożyć u pracodawcy oświadczenie o cofnięciu jej wypowiedzenia.

Pracodawca powinien:

• przywrócić pracownicę do pracy na podobnym stanowisku i z takim wynagrodzeniem;
• nie wypowiadać umowy po przywróceniu do pracy, a po porodzie udzielić jej urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Podstawa prawna: wyrok Sądu Najwyższego, sygnatura akt: I PRN 23/95 oraz kodeks pracy.

Konsultacja prawna: Marcin Nagórek, radca prawny