Po jakich lekach i ziołach nie wolno się opalać? Sprawdź, jak uniknąć bolesnych zmian na skórze

Czy wiesz, że substancje obecne w niektórych lekach, suplementach, a nawet herbatkach ziołowych mogą sprawić, że twoja skóra stanie się bardziej wrażliwa na promienie słoneczne? To bywa przyczyną wysypki, pęcherzy, przebarwień i innych zmian, które pojawiają się na skórze. Dlatego, wybierając się na wakacje i planując wielogodzinne plażowanie, sprawdź, po jakich lekach lepiej się nie opalać. Jeśli je przyjmujesz, skonsultuj się ze swoim lekarzem – zdarza się bowiem, że na lato trzeba dany preparat odstawić lub zmienić na inny, a gdy dotyczy to specyfików stosowanych przewlekle (zwłaszcza tych na receptę), decyzję może podjąć tylko specjalista. Jeśli jednak terapia musi być kontynuowana, podpowiemy ci, co robić, by uniknąć skórnych problemów.

Fotodermatozy: jakie rodzaje zmian pojawiają się na skórze po kontakcie ze słońcem?

Zmiany, które pojawiają się pod wpływem słońca mogą być dwojakiego rodzaju. Wszystkie zaczynają się od przyjęcia leku lub zioła (zarówno w postaci doustnej, jak i kremu czy maści) i wystawienia skóry na promieniowanie UV. 

• Odczyny fotoalergiczne. Dotyczą jedynie niektórych osób z predyspozycjami do uczuleń. Mają postać rumienia, grudek często też bolesnych pęcherzy na skórze ciała i to niekoniecznie w miejscach narażonych na ekspozycję na słońce. Ustępują po zaprzestaniu stosowania leku. Pomocne mogą być tabletki antyhistaminowe, czasem potrzebna jest jednak maść z glikokortykosteroidami (dostępna bez recepty). Jeśli objawy nie miną po 1-2 dniach, trzeba iść do lekarza.
• Odczyny fototoksyczne. Mogą wystąpić u każdego. Pod wpływem słońca wydzielane są wolne rodniki, które uszkadzają skórę. Zmiany pojawiają się w ciągu kilku minut (czasem kilku godzin) jedynie w tych miejscach, które były odsłonięte, dlatego często bywają mylone z oparzeniem słonecznym. Skóra wygląda też podobnie – pojawia się rumień, obrzęk i nadwrażliwość na dotyk. Objawy te zwykle szybko mijają po odstawieniu leku (lub zaprzestaniu opalania się), ale czasem pozostają po nich przebarwienia.

Jakich leków nie można przyjmować przed opalaniem się?

Oto kilka grup preparatów, które najczęściej wywołują zmiany na skórze. Nie podajemy ich nazw handlowych, a jedynie substancje czynne – sprawdź na ulotce przyjmowanych preparatów, czy mają je w swoim składzie.

• Preparaty stosowane w leczeniu chorób układu krążenia i nadciśnienia tętniczego (w tym moczopędne): m.in. amiodaron, bisoprolol, kaptopryl, furosemid, rosuwastatyna.
• Leki przeciwalergiczne: cetyryzyna, loratadyna, prometazyna.
• Przeciwbólowe: ibuprofen, ketoprofen, naproksen, diklofenak.
• Sulfonamidy i antybiotyki: szczególnie doksycyklina, ale także tetracyklina, azytromycyna, ciprofloksacyna.
• Leki przeciwgrzybicze (szczególnie w maści i kremie): ketokonazol, terbinafina, itrakonazol i przeciwpasożytnicze np. chlorochina.
• Przeciwcukrzycowe: m.in. metformina, glipizyd.
• Przeciwdepresyjne, uspokajające i neurologiczne m.in.: amitriptylina, haloperidol, doksepina, promazyna.
• Hormonalne: antykoncepcyjne i HTM (hormonalna terapia menopauzalna). 
• Przeciwłupieżowe i przeciwtrądzikowe (produkowane na bazie dziegciu).

Uwaga! Niektóre leki stosowane profilaktycznie przez osoby wyjeżdżające do krajów tropikalnych (np. przeciwmalaryczne) też mogą powodować powstawanie fotodermatoz!

Jak uniknąć fotodermatoz, gdy przyjmujesz leki?

Jeśli musisz stosować preparaty wymienione powyżej, koniecznie unikaj długotrwałego nasłonecznienia, zwłaszcza w godzinach południowych (od 10 do 15). Ale wychodząc na słońce, niezależnie od pory dnia, zawsze smaruj odkryte części ciała kremem z wysokim filtrem (SPF 50+) i ponawiaj jego aplikację regularnie (koniecznie po każdej kąpieli w morzu czy jeziorze).

Zasłaniaj ubraniem jak największą powierzchnię ciała także wówczas, gdy wychodzisz jedynie na spacer. Warto rozważyć także kupno odzieży z filtrem UV – bywa ona dostępna w sklepach sportowych.

Pamiętaj, że na powstanie fotodermatoz ma wpływ również promieniowanie UVA, które przenika przez szyby okienne i samochodowe – to właśnie dlatego zdarzają się niepożądane reakcje także po wielogodzinnej jeździe samochodem czy podczas przebywania w zamkniętym pomieszczeniu (np. gdy pracujesz przy biurku ustawionym blisko okna). 

Jakich ziół i roślin nie wolno stosować przed i w trakcie opalania się?

 Istnieje sporo roślin leczniczych, stosowanych bardzo często, które uwrażliwiają skórę na działanie słońca. Na czas wakacji najlepiej je odstawić. Okazuje się, że warto ograniczyć także owoce cytrusowe!

• Dziurawiec. Zawiera czerwony barwnik, hiperycynę, który zwiększa wrażliwość komórek skóry na promienie UV. Opalanie się (lub zabiegi laserowe) po wypiciu naparu z tej rośliny czy stosowanie preparatów z zawartością dziurawca, bywa przyczyną bardzo silnych reakcji alergicznych.
• Nagietek, rumianek, krwawnik, arnika – mają w swoim składzie laktony seskwiterpenowe o działaniu fotouczulającym. Tak działają zarówno napary, jak i maści z ekstraktami z tych roślin.
• Arcydzięgiel, lubczyk – zawierają furanokumaryny uwrażliwiające skórę na słońce – są to substancje zwiększające wydzielanie melaniny, powodujące przebarwienia skórne.
• Zawierają je także bergamotka, cytryna, limonka – uczulają one także wówczas, gdy są składnikiem perfum, dlatego przy silnej ekspozycji warto zrezygnować ze stosowania wód zapachowych.

Uwaga! Są badania, które mówią o zwiększonym zachowaniu na czerniaka złośliwego przy jedzeniu dużej ilości cytrusów.

Jak przechowywać leki latem?

Nie zabieraj żadnych lekarstw ze sobą na plażę, ani nie zostawiaj ich w samochodzie, gdzie temperatura w upalny dzień może wzrosnąć nawet powyżej 50 st. C. 

Jeśli zdarzy ci się zapomnieć torby z lekami albo apteczki z auta stojącego w nasłonecznionym miejscu i zauważysz to dopiero następnego dnia (lub później), na wszelki wypadek, by uniknąć kłopotów, kup nowe opakowania. Wiele preparatów pod wpływem słońca i ciepła ulega przemianom. Ich skutkiem może być np. rozkład substancji czynnej, zmiana składu leku czy utrata leczniczych właściwości. Dlatego warto pamiętać o tym, by przechowywać leki w temp. poniżej 25 st. C (chyba, że na ulotce jest inne zalecenie np. trzymanie preparatu w lodówce) oraz nie wystawiać ich na bezpośrednie działanie słońca.