Najlepsze pomysły na dania z ugotowanych ziemniaków – na słodko i na słono

Dania z ugotowanych ziemniaków to nie tylko metoda na niemarnowanie jedzenia w duchu modnego i ekologicznego gotowania zero waste, ale także sposób, by przyrządzić zdrowe, sycące i pyszne potrawy.

Dlaczego warto wykorzystać ziemniaki, które zostały z obiadu?

Powszechnie uważa się, że ziemniaki nie są zdrowe. Nie jest to prawda. Ziemniaki mają dużo dobrego dla serca potasu i pomagają odkwasić organizm. Są też lekkostrawne i zawierają skrobię, która stanie się zdrowa, jeśli zmienimy ją w tzw. skrobię oporną. Po zjedzeniu ugotowanych ziemniaków zwykła skrobia podniesie nam raptownie poziomu cukru. Ale jeśli ziemniaki ugotujemy dzień wcześniej i schłodzimy przez noc, zawarta w nich skrobia zmieni się w skrobię oporną. Taka skrobia nie tylko nie podnosi poziomu cukru, ale nawet go obniża po zjedzeniu kolejnego posiłku. Dlatego ziemniaki czy potrawy z nich gotujemy dzień wcześniej i chłodzimy w lodówce. Podgrzewamy krótko, by potrawy były lekko ciepłe (po przekroczeniu 55 st. skrobia oporna zmienia się na powrót w zwykłą).  

Podajemy kilka przepisów na niepowtarzalne dania z ziemniaków zarówno słodkie jak placki, knedle, pączki, gofry i ciastka typu ślimaczki oraz wytrawne tj. krokieciki, kotlety, kulki ziemniaczane, frykadelki czy placek langosz.

Dania z ugotowanych ziemniaków na słodko

Ziemniaczane placuszki moskole

Placki te pochodzą z Podhala. W wersji tradycyjnej podajemy do nich masło wymieszane z przeciśniętym czosnkiem i szczyptą soli lub bryndzę wymieszaną z jogurtem i szczypiorkiem lub koperkiem.  W wersji na słodko możemy podać je z serkiem waniliowym lub z pokrojonym jabłkiem pieczonym, polane miodem i posypane cynamonem, z dżemem czy syropem klonowym.

Składniki:

• 1 kg ziemniaków ugotowanych
• 2 szklanki mąki (owsianej np. ze zmielonych płatków, żytniej lub kukurydzianej)
• 2 jajka 
• szczypta soli
• 1/2 szklanki maślanki (lub zsiadłego mleka)

Przygotowanie:

1. Ziemniaki mielimy. Zagniatamy z mąką, jajkami, odrobiną soli i maślanką. Gdy ciasto będzie gładkie, chłodzimy je 30 minut w lodówce.
2. Ciasto wałkujemy na stolnicy na grubość ok. 1,5 cm i wycinamy szklanką koła. 
3. Placki układamy na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Pieczemy 30 minut w 180 st. lub na patelni wyłożonej papierem do pieczenia, pod przykryciem. Jeśli robimy placki na patelni, przewracamy je kilka razy, by były rumiane z obu stron.

Knedelki serowe z jabłkami

To danie wywodzi się z kuchni niemieckiej. Jest popularne także w Austrii i na Bałkanach. To właśnie w Austrii ugotowano w 2016 roku największy knedel na świecie - ważył 207, 8 kg. My postaramy się zrobić dla odmiany jak najmniejsze knedelki.

Składniki:

• 40 dag ugotowanych ziemniaków
• 20 dag sera białego
• 1 jajko
• 1 szklanka mąki pszennej
• sól
• cukier
• cynamon
• 2 jabłka
• jogurt do polania
• cukier wanilinowy lub kakao do posypania

Przygotowanie:

1. Ziemniaki mielimy razem z serem białym. 
2. Masę ziemniaczaną zagniatamy z jajkiem, szczyptą soli i mąką. Chłodzimy 30 minut.
3. Z ciasta robimy wałek. Tniemy go na 16 kawałków.
4. Jabłka obieramy, wydrążamy. Każde jabłko kroimy na 4, a każdą ćwiartkę na pół.
5. Każdy kawałek ciasta rozpłaszczamy, sypiemy trochę cukru, cynamonu i zalepiamy z kawałkiem jabłka w kulkę.
6. Gotowe kule wrzucamy na osolony wrzątek, gotujemy do wypłynięcia. I jeszcze przez 3 minuty.
7. Podajemy polane jogurtem i posypane cukrem wanilinowym lub kakao.

Nasza rada! Zamiast jabłka można użyć innych owoców - suszonych namoczonych przez noc śliwek czy moreli, a jako posypki użyć pokruszonego piernika.

Minipączusie ziemniaczane

Dzięki dodatkowi ziemniaków pączki wchłaniają mniej tłuszczu, a pozostają wilgotne i doskonałe następnego dnia. To idealna propozycja na zdrowsze pączki na tłusty czwartek.

Składniki:

• 30 dag ugotowanych ziemniaków
• 60 dag mąki pszennej
• 3 jajka
• 120 g masła
• 2 łyżki cukru
• 30 g świeżych drożdży
• szczypta soli
• 1 łyżeczka esencji waniliowej
• dowolna konfitura
• cukier puder

Przygotowanie:

1. Ziemniaki mielimy. Masło rozpuszczamy. 
2. Mieszamy ziemniaki z masłem, pokruszonymi drożdżami, mąką, cukrem, solą, esencją, jajkami i spirytusem. Zagniatamy gładkie ciasto.
3. Ciasto dzielimy na kulki. Układamy je na wysmarowanym blacie, przykrywamy ściereczką i zostawiamy do wyrośnięcia na godzinę.
4. Pączki smażymy na rozgrzanym oleju (ale nie za bardzo, by się pączki nie spaliły). Gdy będą rumiane, odławiamy i odsączamy na papierze ręcznikowym.
5. Nadziewamy pączki dowolną konfiturą. Podajemy posypane cukrem pudrem.

Gofry ziemniaczane

Gofry ziemniaczane to dobra propozycja dla osób, która są uczulone na gluten lub w trosce o kosmki jelitowe chcą go ograniczyć w diecie (spożywanie dużej ilości glutenu upośledza kosmki jelitowe, utrudnia pasaż treści i ich trawienie, prowadząc do zaparć).

Składniki:

• 50 dag ugotowanych ziemniaków
• 1 jajko
• 5 dag mąki owsianej (np. ze zmielonych płatków owsianych) albo ryżowej
• 5 dag mąki ziemniaczanej
• sól 
• olej

Przygotowanie:

1. Ugotowane ziemniaki miksujemy razem z jajkiem.
2. Do masy dodajemy mąki i szczyptę soli.
3. Rozgrzewamy gofrownicę. Smarujemy ją olejem. Łyżką nakładamy ciasto, równo rozprowadzamy. Zamykamy gofrownicę i pieczemy kilka minut na złoty kolor. Gofry studzimy na kratce (jeśli położymy je na talerze, zaparują i zrobią się miękkie). Lekko ostudzone gofry podajemy z ulubionymi dodatkami. 

Wytrawne dania z ugotowanych ziemniaków 

Ziemniaczane ślimaczki

Drożdżowe zawijańce z ziemniaczanym nadzieniem to popularna przekąska kuchni indyjskiej. Nazywa się aloo (czytaj alu, po indyjsku ziemniak) patra. Ciastka podaje się posypane sezamem, często razem z jogurtem. Dodatkowo do farszu można dodać łyżkę koncentratu pomidorowego, strąk posiekanej papryczki chili lub 10 dag startych pieczarek. I podać z sosem chutney lub tzatziki.

Składniki:

• 40 dag ziemniaków
• 3 łyżki sezamu
• 3 łyżki wiórków kokosowych
• łyżka startego świeżego imbiru
• łyżeczka kurkumy
• łyżka soku z cytryny
• sól
• pieprz
• masło klarowane
• łyżeczka cukru
• łyżka świeżych drożdży
• szczypta cukru
• 40 dag mąki 
• 3 łyżki oleju
• 1/2 szklanki mleka
• dodatkowo olej
• dodatkowo mąka

Przygotowanie:

1. Mielimy ziemniaki. Sezam i wiórki prażymy na suchej patelni.
2. Mieszamy ziemniaki z sezamem, wiórkami, imbirem, pół łyżeczki kurkumy, szczyptą soli i pieprzu oraz sokiem z cytryn. Odstawiamy w ciepłe miejsce na kwadrans.
3. W pół szklanki ciepłego mleka puszczamy drożdże, dodajemy cukier, resztę kurkumy i 20 dag mąki. Odstawiamy w ciepłe miejsce aż podwoi objętość. Dodajemy resztę mąki, olej i szczyptę soli. Zagniatamy jednolite ciasto. Wkładamy do miski wysmarowanej olejem i przykrywamy folią, odstawiamy w ciepłe miejsce na pól godziny.
4. Na wysypanym mąką blacie wałkujemy  ciasto najcieniej jak możemy na kształt prostokąta. Smarujemy nadzieniem i zwijamy w roladę.  Kroimy na plasterki.
5. Plastry układamy na wysmarowanej masłem blaszce. Posypujemy sezamem. Pieczemy 30 minut w 180 st. (na złoty kolor). 

Nasza rada. Możesz po upieczeniu wrzucić ciasteczka na głęboki olej i smażyć 2-3 minuty. Zyskają na smaku choć będą mniej zdrowe. Odsącz z nadmiaru tłuszczu na papierze do pieczenia.

Krokieciki z łososiem

Krokiety wywodzą się z kuchni francuskiej i są popularne w Niderlandach. Tradycyjnie robi się je z naleśników panierowanych w bułce tartej. Ale w przedwojennej Polsce popularne były także krokiety ziemniaczane, które - by nadać naszemu daniu ekskluzywniejszego i zdrowszego charakteru - możemy zrobić z łososiem.

Składniki:

• 60 dag ugotowanych ziemniaków 
• 30 dag upieczonego filetu z łososia 
• 2 jajka
• 2 łyżki posiekanego szczypiorku
• 2 łyżki posiekanej natki pietruszki
• 2 łyżki posiekanego koperku
• sól
• pieprz
• szczypta gałki muszkatołowej
• olej
• kwaśna śmietana

Przygotowanie:

1. Ziemniaki mielimy. Rybę siekamy drobno.
2. Zagniatamy masę z ziemniaków, ryby, natki, szczypiorku, koperku, szczypty gałki muszkatołowej. Doprawiamy do smaku solą i pieprzem.
   Jeśli masa jest za rzadka, dodajemy 2 łyżki mąki pszennej.
3. Z masy lepimy małe wałeczki. Smażymy na złoto. Odsączamy z nadmiaru tłuszczu na ręczniku papierowym. 
4. Podajemy z kwaśną śmietaną.

Kotleciki ziemniaczano-jajeczne

Kotlety ziemniaczane są popularne na Podkarpaciu. Podaje je się polane sosem np. pomidorowym, grzybowym, czosnkowym albo z gulaszem mięsnym oraz z surówką.

Składniki:

• 50 dag ugotowanych ziemniaków

• 5 jajek ugotowanych na twardo

• 15 dag twarogu lub tofu

• 2 jajka 

• 2 cebule

• 2 łyżki majeranku

• 3 łyżki mąki ziemniaczanej

• bułka tarta

• szczypta papryki słodkiej

• sól

• pieprz

• olej

Przygotowanie:

1. Jajka obieramy. Mielimy ziemniaki, jajka i ser biały (lub tofu).
2. Cebule siekamy i szklimy na oleju.
3. Masę mieszamy z majerankiem, surowymi jajkami, cebulą i mąką. Wyrabiamy na gładką masę. Dodajemy paprykę i do smaku sól oraz pieprz. Ponownie wyrabiamy. Odstawiamy na kwadrans.
4. Lepimy kotleciki. Wstawiamy do lodówki na godzinę.
5.  Schłodzone kotlety obtaczamy w bułce tartej i smażymy na oleju. Odsączamy na papierze z nadmiaru tłuszczu.

Kartoflanki czyli małe kuleczki ziemniaczano-serowe

Małe ziemniaczane kulki znakomicie smakują z różnego rodzaju dipami. Są podawane w wielu europejskich krajach i w USA do mięsa lub jako przekąska.

Składniki:

• 50 dag ugotowanych ziemniaków
• 10 dag sera cheddar
• pół czerwonej papryki
• 2 łyżki mąki ziemniaczanej
• jajko
• sól
• bułka tarta
• olej

Przygotowanie:

1. Ugotowane ziemniaki mielimy, a ser ścieramy na tarce. Paprykę sparzamy, zdejmujemy skórkę i także ścieramy na tarce.
2. Zagniatamy ciasto z ziemniaków, sera, papryki, jajek, mąki i szczypty soli. Chłodzimy 30 minut.
3. Formujemy dłońmi zwilżonymi zimną wodą małe kuleczki. Obtaczamy je w bułce tartej i smażymy na głębokim oleju na złoto.

Nasza rada! Do ciasta na kulki zamiast papryki możemy dodać posiekanego suszonego pomidora, siekany koperek, szczypiorek czy natkę.

Frykadelki ziemniaczano-orzechowe

W Gruzji ziemniaki zbierane są trzy razy w roku! Dlatego kuchnia ta obfituje w potrawy z ziemniakami, także gotowanymi. Jednym z najsmaczniejszych dań z ziemniaków są kuleczki doprawione orzechami i cebulą. Podaje się je polane stopionym masłem i posypane posiekaną zieleniną. Można też zamiast masła i zieleniny podać je z pesto z bazylii, kolendry czy natki.

Składniki:

• 50 dag ugotowanych ziemniaków
• 1 szklanka orzechów włoskich
• 2 cebule
• 3 łyżki oliwy rafinowanej lub oleju kokosowego
• pół garści posiekanej kolendry lub natki 
• pół garści posiekanego koperku
• sól do smaku
• jajko
• olej do smażenia
• masło do polania

Przygotowanie:

1. Ugotowane ziemniaki mielimy razem z orzechami.
2. Cebule obieramy, siekamy i podsmażamy na oliwie.
3. Mieszamy masę ziemniaczano-orzechową z cebulą, połową posiekanej zieleniny i jajkiem. 
4. Formujemy kulki z masy. Obtaczamy w bułce tartej. Smażymy na oleju. 
5. Polewamy stopionym masłem i posypujemy resztą zieleniny.

Nasza rada! Frykadelki można podać też w wersji na zimno, jeśli nie dodamy surowego jajka. Zamiast jajka dodajemy łyżkę octu winnego lub łyżkę soku z cytryny. Nie obtaczamy ich też wtedy w bułce i nie smażymy. A po ulepieniu kulek wstawiamy je na 2-3 godziny do lodówki. Podajemy posypane zieleniną i pestkami granatu.

Placek langosz

Włosi mają swoją pizzę, a Węgrzy - langosze. Przygotowuj się je z ugotowanych ziemniaków, drożdży i mąki, a smaży na głębokim oleju. Tradycyjnie podawane były posmarowane albo samą kwaśną śmietaną, albo ze śmietaną i startym serem żółtym, albo dodatkowo jeszcze z paskami szynki. Jednak popularność langoszy sprawiła, że stały się jedzeniem typu street food, które można teraz kupić z wieloma dodatkami np. z kukurydzą, papryką, pieczarkami, ziołami, ketchupem. Langosze spotkamy też w kuchni tureckiej, gdzie nazywają się lalanga i podawane są na słodko - z miodem, orzechami, kremem czekoladowym, sosem truskawkowym, bananami, marmoladą, cukrem pudrem czy owocami.

Składniki:

• 5 dag drożdży
• 1 łyżeczka cukru
• 400 ml mleka
• 20 dag ugotowanych ziemniaków
• 40 dag mąki
• olej
• sól
• 5 dag sera żółtego
• 5 dag szynki
• 3 łyżki kukurydzy
• 2 łyżki posiekanej natki
• 1/3 szklanki kwaśnej śmietany

Przygotowanie:

1. Mielimy ziemniaki. Ser żółty ścieramy na tarce, a szynkę kroimy w paseczki.
2. Drożdże mieszamy w pół szklanki ciepłego mleka, cukrem i 2 łyżkami mąki. Odstawiamy na kwadrans.
3. Zaczyn mieszamy z resztą mąki, mleka, ziemniakami, szczyptą soli i 3 łyżeczkami oleju. Wyrabiamy na gładkie ciasto. Odstawiamy na godzinę, by ciasto wyrosło.
4. Z wyrośniętego ciasta odrywamy kawałki. Formujemy kulki i spłaszczamy je. Rozciągamy w palcach. Smażymy na złoty kolor.
5. Podajemy posmarowane śmietaną, posypane serem, szynką, natką i kukurydzą.