Jak prawidłowo parzyć zioła, by były najzdrowsze i miały najwięcej właściwości zdrowotnych? Należy to zrobić w imbryku czy parze? Sprawdź, z jakich ziół przygotować napar, odwar, macerat, odwaro-napar i jak to zrobić poprawnie. Podpowiadamy też, jak przygotować herbatę w japońskim stylu.
W tradycyjnej medycynie ludowej, aby zaparzyć ziółka na daną dolegliwość i wypędzić z człowieka chorobę, nie wystarczało zalanie surowca odrobiną wrzątku. Czynność ta musiała się odbywać o określonej porze i towarzyszyły jej odpowiednie zaklęcia. Dziś większe znaczenie niż otoczka ma odpowiedni dobór ziół i wiedza na temat ich przygotowania, jednak słynny polski zielarz dr Henryk Różański wielokrotnie zaznaczał w swoich publikacjach, że nie ma sensu rozpoczynać leczniczej terapii bez wiary w skuteczność działania ziół.
Na określenie każdego ziołowego wyciągu wodnego używamy najczęściej słowa „herbatka”. Nawet gdy w ogóle nie mamy do czynienia z liśćmi czy pączkami krzewu herbacianego. Z tego ogólnego określenia nie odczytamy jednak, w jaki sposób dane zioło zostało przetworzone. Tymczasem sposób przygotowania ziół ma wpływ nie tylko na ich smak, ale też na działanie lecznicze.
Jak parzyć zioła: w imbryku czy na parze?
Do parzenia ziół najlepsze są naczynia żaroodporne. Nie należy używać naczyń aluminiowych ani zniszczonych, np. z odpryśniętą emalią.
Prawdziwi koneserzy naparów ziołowych cenią też sposób przygotowania ziół na parze. Polega to na tym, że zioła zalewamy wrzątkiem i naczynie wstawiamy do innego z gotującą się wodą, przy czym woda powinna gotować się bardzo powoli.
Uniwersalne druciane lub plastikowe sitka używane w kuchni do odcedzania ziół powoli odchodzą do lamusa. Wypierają je eleganckie i wygodne zaparzacze ze stali i ceramiki lub koszyczki z wikliny lub silikonu. Te pierwsze mogą mieć formę szczypiec ściskających zioła lub pojemniczka z dziurkami na łańcuszku i przybierać rozmaite kształty.
Jak zaparzyć napar z ziół?
Z ziół zawierających dużo olejków eterycznych, które podczas gotowania uległyby zniszczeniu, przygotowujemy napary. Dotyczy to np. szałwii, melisy, rumianku, tymianku czy mięty.
Zioła umieszczone w rozgrzanym czajniczku lub filiżance zalewamy gorącą wodą (w początkowej fazie wrzenia), a następnie przykrywamy i odstawiamy do zaparzenia na 10-15 minut. Po tym czasie zioła trzeba jeszcze odcedzić i otrzymujemy gotowy napar.
Pamiętajmy, że zioła należy pić świeże (między parzeniem a piciem może minąć maksymalnie 10 godzin). A to, czego nie wypijemy, powinniśmy przelać do dzbanka, przykryć i wstawić w chłodne miejsce lub do lodówki.
Jak przygotować odwar lub wywar z ziół?
Z ziół, których surowcem są zdrewniałe części roślin: korzenie, kłącza, kora, a także owoce (np. lukrecja, hakorośl, kosaciec, tatarak, skrzyp polny), najlepiej przygotować odwar.
Rozdrobnione zioła zalewamy zimną (lub gorącą) wodą, podgrzewamy i gotujemy 20-40 min (aż do rozmiękczenia danej części rośliny). Intensywniejsza obróbka cieplna pozwala wydobyć z nich garbniki i inne substancje czynne.
Niekiedy w literaturze znajdziemy rozróżnienie między odwarem a wywarem (gdy zioła są zalewane gorącą wodą), jednak zazwyczaj oba te określenia używane są wymiennie.
Z których ziół przygotowywać macerat i jak go zrobić?
Z niektórych ziół (np. korzenia kozłka, prawoślazu, żywokostu, nasion lnu) skorzystamy najbardziej, jeśli zalejemy je przegotowaną wodą (zimną lub letnią) i pozostawimy na noc w chłodnym miejscu (jednak nie dłużej niż 12 godzin). Starsze poradniki zalecają przygotowanie maceratu zakończyć zagotowaniem ziół.
Co to jest odwaro-napar i jak go zrobić?
Choć nazwa wygląda na skomplikowaną i przywołuje na myśl znane porzekadło „ni to pies, ni wydra”, to sprawa jest całkiem prosta. Z odwaro-naparami mamy do czynienia w przypadku mieszanek ziołowych składających się zarówno ze składników, które nie znoszą wysokiej temperatury (kwiaty, liście), jak i tych, które wymagają dłuższego gotowania (np. kory, jagód i korzeni).
W takiej sytuacji sporządzamy najpierw odwar z ziół wymagających gotowania, a następnie gorącym odwarem zalewamy pozostałe zioła, przygotowując z nich napar.
Jak zaparzyć herbatę sposobem japońskim?
W japońskiej kulturze picie herbaty jest tak ważne, że urosło do rangi osobnej ceremonii o nazwie „Droga herbaty” (symbolizuje drogę wiodącą ku doskonałości). Odbywa się ona w specjalnym pawilonie ogrodowym, w ciszy i harmonii.
Samo przygotowanie herbaty wygląda następująco: gospodarz zagotowuje wodę w czajniczku, przeciera naczynia, po czym wsypuje do miseczek sproszkowaną zieloną herbatę Matcha. Zalewa ją wodą i miesza bambusową trzepaczką aż do pojawienia się piany.
Kiedy herbata jest gotowa, daje ją gościom do spożycia (na razie w 1 naczyniu). Drugi, mniej gęsty napar każdy dostaje już w osobnej czarce.
