Darowizna bez problemów. Zobacz, jakie formalności załatwić, aby bezpiecznie obdarować bliskich

Darowizna to umowa, w myśl której nieodpłatnie (ważne!) przekazujemy innej osobie część naszego majątku. Ty, jako darczyńca, zobowiązujesz się do wydania obdarowanemu jakiejś rzeczy, on zaś powinien oświadczyć, że ją przyjmuje. Nie jest to jednak obowiązek, darowiznę można odrzucić.

Co możesz przekazać darowizną?

Podarować możesz wszystko co posiadasz, np.: nieruchomość, biżuterię, pieniądze, ale też prawa (np. prawo wieczystego użytkowania, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu). Darowizną może być także np. umorzenie długu, ale wtedy, gdy nie zażądasz od obdarowanego czegoś w zamian.

Czy trzeba spisać umowę o darowiznę?

To czy musisz spisać umowę, zależy od tego, co masz zamiar darować. Jeśli chcesz podarować nieruchomość, prawo wymaga, aby było to w formie aktu notarialnego. W kancelarii notarialnej należy okazać dowód osobisty i dokument świadczący o tym, że jesteś właścicielką danej nieruchomości. W przypadku działki będzie to np. odpis z księgi wieczystej (dostaniesz go w wydziale ksiąg wieczystych sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości). Za sporządzenie aktu notarialnego darowizny notariusz pobiera opłatę (zwyczajowo ponosi ją obdarowany). Wysokość taksy notarialnej zależy od wartości darowizny.

Podarowanie rzeczy ruchomych (np. komputer, biżuteria) nie wymaga umowy pisemnej. Warto ją jednak sporządzić, bo w razie jakichś wątpliwości będzie stanowiła dowód darowizny.

Co powinna zawierać umowa o darowiznę?

Taka umowa powinna zawierać dane obu stron: numery PESEL i dowodów osobistych, stopień pokrewieństwa oraz przedmiot darowizny. Jeśli darujesz komuś samochód, konieczna jest umowa – albo w formie aktu notarialnego, albo spisana przez obie strony. Dokument ten (akt albo pisemna umowa) będzie niezbędny przy rejestracji auta. Gdy darowiznę stanowią pieniądze, trzeba przelać je na konto bankowe lub wysłać przekazem pocztowym. Przekazanie ich bezpośrednio obdarowanemu wyklucza zwolnienie podatkowe w przypadku, gdy jest to ktoś z najbliższej rodziny.

Kiedy darowiznę można odwołać?

Jeśli już przekazałaś rzecz, masz prawo wycofać się ze swojej decyzji, gdy osoba, którą obdarowałaś, zachowała się wobec ciebie rażąco niewdzięcznie (np. odmówiła pomocy w chorobie, choć miała taką możliwość), chyba że jej przebaczyłaś. Jeżeli jeszcze nie przekazałaś daru, możesz tego nie robić, gdy twój stan majątkowy się pogorszył. Na odwołanie darowizny masz rok od dnia, gdy dowiedziałaś się o nagannym zachowaniu obdarowanego. Musisz to zrobić na piśmie. W przypadku darowizny nieruchomości konieczny będzie akt notarialny przenoszący z powrotem własność na ciebie.

Podatek od darowizny – ile zapłacimy fiskusowi?

Wysokość podatku zależy od stopnia pokrewieństwa łączącego cię z osobą, która cię obdarowała. Rozróżniamy trzy grupy podatkowe.

• I – należą do niej małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, zięć, synowa, teściowie;
• II – zstępni rodzeństwa (np. siostrzenica), rodzeństwo rodziców (np. wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry), rodzeństwo małżonków (np. brat żony);
• III – osoby dalej spokrewnione i obcy.

Dla każdej grupy jest inna kwota wolna od podatku. Wynosi ona:

• 9 637 zł – dla I grupy, 
• 7 276 zł – dla II grupy,
• 4 902 zł – dla III grupy.

Do wspomnianego limitu zalicza się wszystkie otrzymane od tej samej osoby darowizny na przestrzeni ostatnich 5 lat. Podatek płacimy od nadwyżki ponad tę kwotę.

Komu przysługuje ulga podatkowa?

Ulga podatkowa przysługuje tylko najbliższej rodzinie. Przepisy prawa zaliczają do niej:

• małżonka,
• rodziców,
• dziadków,
• dzieci,
• wnuki,
• pasierba,
• ojczyma,
• macochę,
• rodzeństwo (tzw. grupa 0 w ramach I grupy podatkowej).

Aby skorzystać ze zwolnienia, trzeba zgłosić darowiznę właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. W tym celu należy wypełnić druk „Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych” – SD-Z2. Można go pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Finansów lub wziąć z urzędu skarbowego.

Uwaga! Jeśli darowizna ma formę aktu notarialnego, zgłoszenia dokonuje notariusz. Na zgłoszenie masz 6 miesięcy od otrzymania darowizny.

Zachowek a darowizna

Zachowek przysługuje osobie, która będąc uprawnioną do dziedziczenia z ustawy, nie otrzymała spadku, bo spadkodawca przekazał go testamentem komuś innemu. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę.

Wyjątek: drobne darowizny, zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte, i darowizny dokonane przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (data śmierci spadkodawcy) na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Natomiast jeśli spadkodawca przekazał darowiznę osobie uprawnionej do zachowku, to tę zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym jest dalszy zstępny spadkodawcy (np. wnuk), zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę dla jego wstępnego (rodzica).