"Trzydniówka" to częsta choroba u dzieci. Jakie daje objawy i czy jest niebezpieczna?

Do lekarza zgłosiła się mama z 3-letnią córeczką, która wysoko gorączkowała. Choć temperatura przekraczała 39°C, dziecko nie sprawiało wrażenia chorego. Miało apetyt, nie marudziło, siusiało normalnie i nie miało problemów z wypróżnianiem. Gardło było zaczerwienione, ale osłuchowo nie stwierdzono zmian nad płucami, brzuszek był miękki. Lekarz zalecił podawanie leku przeciwgorączkowego oraz obserwację. Mama zjawiła się ponownie po 2 dniach. Była zaniepokojona, bo na brzuchu i plecach dziecka pojawiła się drobna wysypka. Lekarz rozpoznał gorączkę trzydniową.

Czym jest "trzydniówka"? Przyczyny

Gorączka trzydniowa (rumień nagły), zwana trzydniówką, to łagodna choroba zakaźna wywoływana przez wirusy z rodziny herpes (tej samej co wirusy opryszczki i ospy wietrznej): HHV6 i HHV7, rzadziej inne wirusy.

Najczęściej chorują na nią niemowlęta, rzadko dzieci powyżej 4. roku życia. Choroby nie spotyka się do 2. miesiąca życia ze względu na odporność nabytą od matki. Źródłem infekcji jest inne dziecko, rzadziej dorosły, u którego doszło do bezobjawowej reaktywacji zakażenia.

Objawy gorączki trzydniowej u dzieci

Głównym objawem jest gorączka, dochodząca do 40°C. Pojawia się nagle. Zwykle nie towarzyszą jej inne objawy, a dziecko wydaje się zupełnie zdrowe. Rzadko pojawia się kaszel lub ból brzucha. Przy wysokiej gorączce mogą wystąpić drgawki gorączkowe (jest to związane z wysoką temperaturą ciała, nie z samą chorobą). Wysoka temperatura utrzymuje się przez 3 dni, po czym ustępuje. Tego samego dnia pojawia się wysypka, która ma postać drobnych, czerwonych krostek. Początkowo zajmują: tułów, brzuch i plecy, później uda i ręce. Zmiany znikają w ciągu kilku dni, nie pozostawiając śladów.

Rozpoznanie i leczenie rumienia nagłego

Jeśli gorączce nie towarzyszą inne objawy, wystarczy podawać lek przeciwgorączkowy (może to być paracetamol lub ibuprofen, obydwa są dostępne w formie czopka i syropu) i obserwować dziecko. Do lekarza należy zgłosić się pilnie, gdy wystąpią drgawki lub pojawią się niepokojące objawy: nadmierna senność, wymioty, kaszel, utrata apetytu, wysypka przed upływem 3 dni, utrzymywanie się gorączki powyżej 5 dni. W przypadku typowej „trzydniówki” wystarczy rutynowa wizyta u pediatry. Rozpoznanie jest łatwe, jeśli przebieg choroby jest podręcznikowy, a dziecko nie skończyło 4 lat. Nie są wówczas konieczne żadne dodatkowe badania. W wątpliwych przypadkach lekarz może zlecić badania laboratoryjne z krwi (morfologię, CRP), badanie ogólne moczu.

Jeśli gorączce towarzyszą objawy infekcji dróg oddechowych, trzeba wykonać badanie RTG płuc. Leczenie choroby jest wyłącznie objawowe, nie stosuje się żadnych leków poza środkami przeciwgorączkowymi. Po ustąpieniu wysypki konieczna jest kontrola i wpis do książeczki zdrowia dziecka o przebytej chorobie. Choroba ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni, bez żadnych następstw, pozostawiając trwałą odporność.

Ponieważ jednak „trzydniówka” może być wywoływana przez różne wirusy, możliwe są ponowne zachorowania przed 4. rokiem życia. Z tego też powodu nie istnieje szczepionka przeciw tej chorobie, a jedynym sposobem na jej uniknięcie jest izolacja od osób chorych (co praktycznie w skupisku małych dzieci – w żłobku czy przedszkolu – jest niemożliwe). Gorączce nie towarzyszą inne objawy i dziecko wygląda na zdrowe.

Drgawki gorączkowe w "trzydniówce": czy są groźne?

To powikłanie gorączki u dzieci między 3. miesiącem a 5. r. ż. Gdy trwają krócej niż 10 minut i występują raz w ciągu jednej gorączki, to drgawki gorączkowe proste. Nie wymagają diagnostyki.

Drgawki (dreszcze) trwające dłużej niż 10 minut, powtarzające się lub z objawami ogniskowymi (np. osłabieniem ręki), to drgawki gorączkowe złożone. W ich przypadku konieczna jest diagnostyka: EEG (elektroencefalogram) i badania obrazowe głowy. W każdym przypadku wystąpienia drgawek należy zgłosić się do lekarza, który oceni, czy dziecko powinno trafić do szpitala.

Choroby wirusowe, które łatwo pomylić z "trzydniówką"

• odra – rozpoczyna się objawami nieżytowymi (kaszlem, katarem, bólem gardła); po kilku dniach pojawia się wysypka obejmująca twarz, szyję, tułów i kończyny; towarzyszy jej wysoka gorączka;
• ospa wietrzna – rozpoczyna się objawami grypopodobnymi; po kilku dniach pojawiają się pojedyncze zmiany, obejmujące twarz, tułów, kończyny, a także owłosioną skórę głowy; wysypce towarzyszy gorączka;
• różyczka – często nie ma objawów zapowiadających; objawia się wysypką obejmującą twarz, szyję i tułów; przebiega bez gorączki;
• rumień zakaźny – wywołują go parwowirusy; wysypka ma charakterystyczny, „girlandowaty” wygląd, obejmuje najpierw twarz, potem ramiona i tułów; przebiega bezgorączkowo lub z niewielkim wzrostem temperatury. Wysypka na tułowiu towarzyszy też szkarlatynie