Cytologia – dlaczego jest tak ważna i co robić, gdy wynik jest nieprawidłowy?

Cytologia powinna na stałe zagościć harmonogramie badań profilaktycznych kobiety. Powinnyśmy robić je regularnie, analizować u lekarza wyniki i reagować w razie potrzeby. Gdy wyniki pozostawiają wiele do życzenia, z pomocą przychodzą nowoczesne preparaty, które mogą zapobiec poważnej chorobie, a nawet rozwojowi zmian nowotworowych.

Na czym polega cytologia i dlaczego jest ważna?

Cytologia to potoczna nazwa badania cytologicznego – lub inaczej rozmazu szyjkowego – które ma na celu przede wszystkim jak najwcześniej wykryć raka szyjki macicy w stadium bezobjawowym, co daje szansę na szybkie wdrożenie leczenia i dzięki temu szybsze wyzdrowienie bez poważnych konsekwencji, takich jak np. usunięcie narządów płciowych. Ponadto badanie pozwala wykryć zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), którego onkogenna postać również może prowadzić do wielu nowotworów, w tym raka szyjki macicy.

Badanie cytologiczne jest bardzo szybkie i bezbolesne. Polega na pobraniu rozmazów z pochwowej części szyjki macicy. Następnie pobrany materiał zostaje utrwalony w warunkach laboratoryjnych, po czym następuje jego ocena mikroskopowa przez cytologa.

Cytologia tradycyjna i cytologia na podłożu płynnym

Obecnie istnieją dwie metody przeprowadzania badania cytologicznego: cytologia tradycyjna oraz cytologia na podłożu płynnym. W Polsce obecnie najczęściej stosuje się cytologię tradycyjną i jest ona refundowana przez NFZ. Natomiast cytologia na podłożu płynnym jest nieco skuteczniejsza, ale niestety płatna i kosztuje 150-200 zł. Cytologia płynna daje możliwość wykrycia zmian w śluzówce szyjki macicy, które mogłyby zostać niezauważone podczas klasycznej cytologii i badania ginekologicznego. 

Z punktu widzenia pacjentki, oba badania wyglądają tak samo. Różnią się jednak metodą badania materiału. Tradycyjna cytologia polega na umieszczeniu próbki na szkiełku, natomiast metoda płynna pozwala umieścić próbkę bezpośrednio w pojemniku ze specjalnie przygotowanym, płynnym podłożem. Dzięki temu udało się znacznie ograniczyć ryzyko uszkodzenia pobranych komórek. To ważne, gdyż pobrany materiał można wtedy wykorzystać powtórnie, np. do badania na obecność wirusa HPV. W przypadku cytologii klasycznej pobrany materiał podczas badania zostaje mocno uszkodzony i konieczne jest pobranie kolejnej próbki od pacjentki w celu wykonania dalszych badań. 

Jak często należy wykonywać cytologię?

Badanie wykonywane być powinno u każdej kobiety, która rozpoczęła współżycie. Pierwsze badanie powinno mieć miejsce w ciągu 3 lat od rozpoczęcia współżycia, a u kobiet niewspółżyjących – najpóźniej w wieku 25 lat. Badanie należy wykonywać raz w roku przez pierwsze 4 lata, a następnie nie rzadziej niż co 3 lata. U kobiet powyżej 25 roku życia zaleca się regularne badanie co 2-3 lata.

Badania należy powtarzać częściej u kobiet z czynnikami wysokiego ryzyka wystąpienia raka szyjki macicy. Wskazaniem jest m.in. obniżona odporność immunologiczna lub infekcja wirusowa spowodowana przez wirusy HPV o wysokiej onkogenności.

Jak interpretować wyniki cytologii?

Obecnie obowiązująca terminologią do opisywania wyników cytologii jest system Bethesda. W tej klasyfikacji stosuje się oznaczenia skrótowe, pochodzące z języka angielskiego. Trzy podstawowe skróty oznaczają:

• NILM oznacza: Nie stwierdza się zmian śródnabłonkowych ani raka. Ten skrót oznacza prawidłowy wynik cytologii
• LSIL oznacza: Zmiany śródnabłonkowe niskiego/małego stopnia. Należy wykonać dalszą diagnostykę w postaci oznaczenia obecności 14 wysokoonkogennych szczepów HPV, jeśli badanie to nie zostało zlecone wraz z cytologią, badania na obecność białek/markerów p16 i Ki-67 w przypadku wykrycia wirusa HPV oraz innych, w zależności od wyników badań dodatkowych (głównie kolposkopię).
• HSIL oznacza: zmiany śródnabłonkowe dużego/wysokiego stopnia. Należy wykonać dalszą diagnostykę w postaci kolposkopii. Można dodatkowo oznaczyć obecność 14 wysokoonkogennych szczepów HPV, jeśli badanie to nie zostało zlecone wraz z cytologią, badanie na obecność białek/markerów p16 i Ki-67 w przypadku wykrycia wirusa HPV.

Poza tym, według najnowszych wytycznych z 2001 roku, wprowadzono określenia dla tych komórek rozmazu, które wykazują cechy morfologiczne nie pozwalające ich zakwalifikować do LSIL czy HSIL. Oznaczają jednak wynik nieprawidłowy. 

• ASC-US oznacza: Atypowe komórki nabłonka płaskiego (płaskonabłonkowe) o nieokreślonym znaczeniu. W tym przypadku należy wykonać dalszą diagnostykę, w postaci oznaczenia obecności 14 wysokoonkogennych szczepów HPV, jeśli badanie to nie zostało zlecone wraz z cytologią, badania na obecność białek/markerów p16 i Ki-67 w przypadku wykrycia wirusa HPV oraz innych w zależności od wyników badań dodatkowych (głównie kolposkopię).
• AGC oznacza: nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego (znajduje się on wewnątrz kanału szyjki macicy, nie powinien znajdować się na szyjce macicy) – wynik nieprawidłowy. W tej sytuacji należy wykonać dalszą diagnostykę w postaci kolposkopii z ewentualnymi wycinkami z szyjki macicy i/lun biopsją z kanału szyjki macicy.
• ASC-H oznacza: atypowe komórki płaskonabłonkowe, nie można wykluczyć zmian HSIL (zmian dużego stopnia): wynik nieprawidłowy. W tym przypadku należy wykonać dalszą diagnostykę w postaci kolposkopii. Można dodatkowo oznaczyć obecność 14 wysokoonkogennych szczepów HPV, jeśli badanie to nie zostało zlecone wraz z cytologią, badanie na obecność białek/markerów p16 i Ki-67 w przypadku wykrycia wirusa HPV.

Co robić, gdy wyniki cytologii są nieprawidłowe?

Jeżeli odbierając wyniki cytologii zobaczysz opis „nieprawidłowy” nie wpadaj w panikę. To nie musi oznaczać raka. Teraz trzeba wykluczyć albo potwierdzić zmiany przednowotworowe lub nowotworowe, a w tym celu należy wykonać kolejne badania, takie jak np. Białko p16 i Ki-67, test na obecność wirusa HPV kolposkopię lub biopsję. 

Należy odczekać i powtórzyć cytologię w odstępie 6-12 miesięcy w zależności od zaleceń lekarza. Dotyczy to niektórych mało zaawansowanych patologii typu ASC-US i LSIL, które to zmiany mogą się samoistnie wycofać. Co ważne, zdecydowana większość infekcji HPV ustępuje samoistnie i choroba się nie rozwija. Niestety w kilku procentach przypadków dochodzi do tak zwanego zakażenia przetrwałego, które może doprowadzić do zmian przednowotworowych i później raka szyjki macicy.

Nie musisz jednak nerwowo czekać na kolejną cytologię. Obecnie na rynku można znaleźć wyroby medyczne, które mogą poprzez eliminację patogenów w szyjce macicy (ich obecność przekłada się na nieprawidłowy wynik badania) poprawić wynik cytologii. Jednym z rekomendowanych przez ginekologów preparatów jest DeflaGyn. 

Co to jest DeflaGyn i jak działa?

DeflaGyn to wyrób medyczny w postaci żelu dopochwowego, który wspomaga remisję w przypadku niejednoznacznego wyniku badania cytologicznego. 

Zawarte w preparacie cząsteczki silnie zdyspergowanego mikrokrystalicznego dwutlenku krzemu (SiO2) wyłapują patogeny w postaci bakterii, grzybów i wirusów z powierzchni szyjki macicy. Następnie wiążą i hamują ich rozprzestrzenianie się. Następnie DeflaGyn neutralizuje szkodliwe działanie patogenów dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym i ostatecznie je eliminuje. Tym samym nie tylko poprawia wyniki cytologii szyjki macicy, ale też może eliminować wirusa HPV. 

Badania potwierdzają skuteczność preparatu. U 80,9% pacjentek zaobserwowano poprawę wyników cytologii szyjki macicy, a u 53% potwierdzono redukcję występowania wirusa HPV po zastosowaniu trzymiesięcznej kuracji. 

Kiedy i jak stosować żel DeflaGyn?

Żel dopochwowy wspomaga spontaniczne cofnięcie się choroby lub wirusa w przypadku:

• nieprawidłowych wyników cytologii szyjki macicy ASC-US, LSIL
• zmian na szyjce macicy wywołanych wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
• zmian na szyjce macicy z dodatnim wynikiem biomarkerów p16/Ki-67;
• nienowotworowych zmian na szyjce macicy

Jego stosowanie jest bardzo proste. Cała kuracja trwa 3 miesiące. Terapię przeprowadza się w trzech seriach po 28 dni każda z przerwami na czas miesiączkowania trwającymi ok. 3-5 dni. W przypadku pacjentek niemiesiączkujących preparat stosujemy przez 28 dni, następnie robimy 3 dni przerwy i rozpoczynamy kolejną serię. Żel najlepiej aplikować tuż przed pójściem spać, dzięki czemu żel optymalnie się rozmieści na szyjce macicy. 

Jak aplikować żel DeflaGyn krok po kroku?

1. Przed użyciem wstrząśnij butelkę z żelem dopochwowym.
2. Umieść jednorazowy aplikator przy szyjce butelki, mocno go dociskając i obróć butelkę z aplikatorem dnem do góry. Nabierz przy pomocy aplikatora 5 ml żelu z butelki.
3. Ułóż się wygodnie na plecach, ugnij nogi i lekko unieś miednicę, wsuwając pod nią poduszkę.
4. Wprowadź aplikator głęboko do pochwy, aż do ujścia szyjki macicy. Opróżnij aplikator, naciskając na tłok, a następnie wysuń go z pochwy. Pozostań w tej pozycji jeszcze przez około 1 minutę. Następnie wyrzuć zużyty aplikator.

Co ważne, żel dopochwowy można stosować wyłącznie po konsultacji z lekarzem ginekologiem. Preparatu nie można bowiem stosować zamiast leczenia ablacyjnego, ekscyzyjnego, chirurgicznego, jeśli masz wskazania do takiego zabiegu.

Po zakończeniu kuracji należy ponownie udać się do lekarza ginekologa, który podejmie decyzję, jakie kolejne kroki należy podjąć w celu diagnostyki i leczenia.