Kontrola zwolnień lekarskich ma na celu sprawdzić, czy pracownik wykorzystuje czas na rekonwalescencję zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami lekarza. Do takich kontroli ma prawo zarówno pracodawca, jak i ZUS. Od 1 stycznia 2022 roku wchodzą w życie nowe zasady i przepisy, które mają uniemożliwić pracownikowi wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego do podjęcia pracy u innego pracodawcy. Sprawdź, co się zmieni!
Pracownik na zwolnieniu lekarskim ma obowiązek stosować się do zaleceń lekarza, które pozwolą mu jak najszybciej wrócić do zdrowia. Nie wszyscy jednak wykorzystują L4 na kurowanie się, ale na remont lub wakacje, co jest niezgodne z prawem. Wiele osób przebywających na zwolnieniu lekarskim u jednego pracodawcy, podejmuje się pracy w inny miejscu. Od 1 stycznia 2022 roku w życie wchodzą nowe przepisy i zasady, które na to nie pozwolą. Co się zmieni w kwestii kontroli pracowników na zwolnieniu lekarskim?
Co wolno, a czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim?
Niezdolność do pracy z powodu choroby to czas, który pracownik powinien wykorzystać na poprawę stanu zdrowia. Ma się przy tym stosować do zaleceń lekarza. Jeśli zatem medyk pozwoli mu wychodzić, chory ma prawo pójść na spacer. Natomiast jeżeli zaleci pozostanie w domu, wychodzenie jest niedozwolone. Oczywiście osobie chorej wolno pójść do lekarza czy do przychodni na badania, a gdy nie ma nikogo, kto zrealizowałby jej receptę czy zrobił zakupy, także do apteki lub sklepu po niezbędne sprawunki. Są to jednak sytuacje wyjątkowe, które w razie kontroli trzeba usprawiedliwić, np. pokazując rachunek (ale raczej za chleb, a nie za buty czy sukienkę).
Niektórzy wykorzystują zwolnienie lekarskie zgoła inaczej. Na przykład remontują w tym czasie mieszkanie, pracują u innego pracodawcy, oddają się życiu towarzyskiemu czy wyjeżdżają na wakacje. Co do zasady jest to zabronione (wyjątkiem jest np. wyjazd, który miałby służyć poprawie zdrowia, np. do sanatorium, ale trzeba o nim uprzedzić pracodawcę). Konsekwencją takiego postępowania może być utrata zasiłku chorobowego, a nawet dyscyplinarne zwolnienie z pracy.
Kto może kontrolować pracownika na L4?
Do skontrolowania tego, co pracownik robi podczas zwolnienia, uprawniony jest pracodawca – pod warunkiem, że zatrudnia więcej niż 20 pracowników. Osoba, której zleci to zadanie, może odwiedzić chorego pracownika w domu lub w miejscu pracy. Nie musi przy tym zapowiadać ani uprzedzać pracownika o planowanej kontroli. Jeśli stwierdzi, że wykorzystuje on zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem, sporządzi protokół, który trafi do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Takie kontrole przeprowadza również ZUS (z własnej inicjatywy lub na prośbę pracodawcy).
Kontrola na zwolnieniu lekarskim - co się zmieni od 1 stycznia 2022?
1 stycznia 2022 roku wejdą w życie przepisy, które uregulują zasady związane z kontrolami. W mediach rzeczywiście pojawiły się informacje, które wzbudziły niepokój u wielu osób. Zdementował je rzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W swoim komunikacie zapewnił, że ZUS nie będzie odwiedzać sąsiadów osób przebywających na zwolnieniu lekarskim i prosić o informacje na ich temat. Nie będzie również pytał o nich operatorów sieci komórkowej ani banków. Nie będzie więc mógł sprawdzić bilingów połączeń i wiadomości tekstowych ani transakcji wykonanych kartą. Wszelkie dane nadal będzie pozyskiwał bezpośrednio od nich (np. kierując ich na badanie do lekarza orzecznika) lub od ich pracodawców.
Na czym więc polega zmiana w przepisach? Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie teraz uprawniony do pozyskiwania danych w zakresie niezbędnym m.in. do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości czy podstawy wymiaru. Bywało bowiem tak, że osoba brała zwolnienie i w tym czasie pracowała w innej firmie. Nie było podstawy prawnej, która temu drugiemu pracodawcy nakazywałaby przekazywanie ZUS-owi informacji na ten temat. Od przyszłego roku to się zmieni, co powinno utrudnić życie nieuczciwym pracownikom.
Warto wspomnieć, że już od 5 października 2021 roku weszła w życie inna zmiana dotycząca zwolnień lekarskich. Od tego momentu ZUS może za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej może skierować pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim na badanie do lekarza orzecznika lub konsultanta, który potwierdzi, czy przyznanie zwolnienia jest uzasadnione.
