Kupujemy i jemy oczami. Podoba nam się to, co jest okazałe, błyszczące, bo wygląda na świeże i smakowite. Ale dlaczego jabłka, gruszki i owoce cytrusowe czasami błyszczą? Bo są woskowane. Używa się do tego szelaku spożywczego. Co to jest szelak i czy jest szkodliwy? Sprawdź, czy woskowana żywność jest bezpieczna dla zdrowia i jak usunąć wosk z owoców.
Co wspólnego mają ze sobą płyta gramofonowa, jabłko i czekoladowa pralinka-kulka? Na pierwszy rzut oka niewiele. Na drugi rzut oka – coś jednak mają! Wszystkie trzy produkty zawierają szelak, z tym, że płyty szelakowe nie są już produkowane od lat 60. ubiegłego wieku. Jabłka i czekoladki z kolei są pokryte błyszczącym szelakiem. Ale szelak znajduje się również na przykład w lakierze do włosów lub jest stosowany jako politura do mebli.
Szelak: co to takiego?
Szelak to naturalna powłoka, także spożywcza. Wykorzystuje się go jako substancję glazurującą do następujących artykułów spożywczych: ziaren kawy, orzechów, wyrobów cukierniczych (np. cukierki czekoladowe, ciastka w polewie czekoladowej, draże, gumy do żucia), owoców cytrusowych, jabłek, gruszek, brzoskwiń, melonów i ananasów.
Znany jest od starożytności, a pochodzi z Azji. W tropikalnych lasach Indii i Tajlandii rosną drzewa szelakowe. Co roku, w porze godowej, oblepiają je larwy czerwców, owadów z rzędu pluskwiaków (Kerria lacca). Gąsienice w ciągu swojego 6-miesięcznego życia odżywiają się sokiem wydzielanym przez drzewo, na którym bytują. Efektem zachodzących wówczas procesów trawiennych staje się wydzielina, która po wydaleniu przez owady zamienia się w twardą skorupkę pokrywającą owady i gałęzie. Żywica szelakowa jest zbierana dwa razy w roku, a następnie mielona, gotowana, czyszczona i filtrowana. W ten sposób powstaje produkt, który nadaje błyszczącą powłokę owocom czy słodyczom.
Jak rozpoznać woskowane produkty?
Czytaj uważnie etykiety, także te umieszczane przy produktach sprzedawanych luzem, na wagę, jak np. jabłka czy cytrusy. Przy woskowanych produktach musi się znaleźć informacja, że zawierają szelak, jest on oznaczony kodem E904. Słowo „szelak” lub E904 oznaczają, że produkt jest pokryty środkiem nabłyszczającym.
Woskowane owoce. Czy szelak jest szkodliwy?
Według norm Unii Europejskiej szelak (E904) jako dodatek do żywności jest w pełni bezpieczny dla zdrowia. Obecnie nie ma limitów użycia szelaku w produkcji żywności, ale stosowanie go musi odbywać się zgodnie z przepisami i normami regulującymi bezpieczeństwo żywności.
Pojawiają się doniesienia, że jego nadmiar może niekiedy wywoływać reakcje alergiczne, mogą pojawić się objawy, takie jak wysypka skórna, swędzenie, pokrzywka, obrzęk ust lub języka, a przy bezpośrednim kontakcie ze skórą przyczyniać się do podrażnień oraz rozwoju stanów zapalnych. Zwraca się też uwagę, że istnieje niewiele badań toksykologicznych dotyczących bezpieczeństwa spożycia szelaku, a zwłaszcza brakuje badań nad potencjalnymi długoterminowymi skutkami spożycia szelaku i jego wpływu na organizm człowieka.
Jak usunąć wosk z owoców?
Jeśli wolisz nie narażać się na takie sensacje, jak alergia czy pokrzywka, unikaj słodyczy z szelakiem (czytaj etykiety). Ale nie rezygnuj z jedzenia owoców. Możesz sięgać i po te pokryte szelakiem, ale przed ich spożyciem poświęć trochę czasu na ich dokładne wyszorowanie. Pozbędziesz się nie tylko nabłyszczacza, ale także szkodliwych chemikaliów oraz niekorzystnych dla zdrowia drobnoustrojów.
Czasem nie wystarczy obmycie jabłka czy gruszki pod bieżącą wodą. Dla większej pewności dobrze jest wyszorować owoce szczoteczką z miękkim włosiem, a następnie wymoczyć je przez kilka minut w roztworze wody i octu (pół szklanki octu na litr wody), kwasku cytrynowego (2-3 łyżki kwasku na litr wody) lub sody oczyszczonej (łyżka sody na litr wody). To ostatnie rozwiązanie szczególnie rekomendują naukowcy z amerykańskiego Uniwersytetu Massachusetts. Z ich badań wynika, że roztwór wody i sody oczyszczonej pozwala najskuteczniej pozbyć się pozostałości niebezpiecznych pestycydów, które mogą znajdować się na skórce owoców.
Po takiej płukance należy umyć owoce pod bieżącą wodą, po czym osuszyć za pomocą papierowego ręcznika albo czystej, bawełnianej ściereczki.
Czy szelak jest wegański?
Jeśli stosujesz dietę wegetariańską lub wegańską, jadasz dużo owoców i warzyw, to podstawa twojego jadłospisu. Zwróć uwagę, że szelak nie jest wegański ani wegetariański, ponieważ jest to produkt odzwierzęcy, wyprodukowany przez larwy czerwców. W zmielonej żywicy szelakowej mogą się znajdować także części owadów.
