Separacja czy rozwód? Czym różnią się te rozwiązania prawne i na co się lepiej zdecydować

Rozwód czy separacja?

Jeśli nie ma naprawdę poważnych powodów do rozwiązania małżeństwa, lepiej zdecydować się na separację. Być może zyskamy dzięki temu czas na wyjście z kryzysu.

Zanim jednak podejmiemy decyzję warto wziąć pod lupę skutki prawne, jakie rodzi zarówno rozwód jak i separacja. W tym ewentualne problemy przy załatwianiu formalności czy konsekwencje finansowe.

Separacja – czym jest?

Separacja jest formą rozdzielenia, ale, w przeciwieństwie do rozwodu, nie kończy waszego związku. Nadal jesteście małżeństwem. Czasem to pierwszy kroki do ostatecznego rozstania, ale bywa i tak, że małżonkowie do siebie wracają.

Często najpierw dochodzi do tzw. separacji faktycznej (nie mieszkacie ze sobą lub po prostu nie funkcjonujecie jako para, ale wyłącznie dlatego, że sami tak ustaliliście. Poza tym nic się nie zmieniło. Dopiero sąd orzeka separację prawną, którą uzasadnia „zupełny rozkład pożycia” – czyli zerwanie więzi uczuciowej, fizycznej i ekonomicznej.

Jeśli oboje godzicie się na separację prawną sprawa toczy się bez procesu i wszystko może ograniczyć się do jednego spotkania. Sąd nie będzie próbował was pojednać ze sobą, wystarczą mu wasze zeznania. Koszt całej procedury to 100 zł. Uwaga! Nie jest to możliwe, gdyby miało na tym ucierpieć dobro małoletnich dzieci.

Skutki separacji

• Separacja nie rozwiązuje małżeństwa. Oznacza, że nie możesz wystąpić o powrót do poprzedniego nazwiska, ani powtórnie wyjść za mąż.
• Separacja powoduje rozdzielność majątkową. Od uprawomocnienia się orzeczenia przestaje istnieć między wami wspólność ustawowa i cokolwiek kupicie, będzie to stanowiło wyłączną własność każdego z was.
• Separacja uniemożliwia dziedziczenie (chyba że na mocy testamentu).

Separacja – jak ją przeprowadzić?

Jeżeli separacji chce jedno z was, a drugie się na nią nie godzi, trzeba wnieść pozew do sądu okręgowego właściwego dla waszego miejsca zamieszkania. Jeśli mąż się wyprowadził ze wspólnego mieszkania, a ty nadal w nim przebywasz, złóż pismo do sądu w którego okręgu mieszkasz. Gdy żadne z was już tam nie mieszka, właściwym sądem będzie sąd okręgowy miejsca zamieszkania strony pozwanej.

W pozwie należy podać wasze dane (nazwiska, imiona, aktualne adresy) i określić, czego żądasz (np. orzeczenia separacji z winy męża). Powinnaś również napisać, na czym polega rozkład pożycia między wami i wskazać dowody (np. świadków). Pozew musisz własnoręcznie podpisany.

Trzeba do niego dołączyć:

• odpis skrócony aktu małżeństwa
• odpis skrócony aktu urodzenia wspólnego dziecka
• zaświadczenie o waszych zarobkach

Aby sprawa nabrała urzędowego biegu, trzeba również wnieść opłatę w wysokości 600 zł (wpis stały).

Pozew powinien być złożony w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach.

W trakcie sprawy sądowej żądanie separacji można zmienić na żądanie rozwodu, ale tylko do wydania wyroku przez sąd I instancji.

Orzeczenie separacji nie przekreśla waszego małżeństwa. Jeżeli dojdziecie do wniosku, że warto spróbować jeszcze raz i się pogodzicie, możecie wystąpić do sądu o jej zniesienie. Wniosek do sądu okręgowego musicie złożyć wspólnie. Opłata – 100 zł.

Rozwód – co to oznacza?

Rozwód oznacza, że przestajecie istnieć jako związek w sensie prawnym ze wszystkimi tego konsekwencjami. Decydujące dla orzeczenia rozwodu jest stwierdzenie przez sąd, że między wami nastąpił nie tylko zupełny, ale i trwały rozkład pożycia.

Skutki rozwodu

• Podobnie jak przy separacji przestaje istnieć między wami wspólność ustawowa.
• Możesz powrócić do nazwiska noszonego przed ślubem (masz na to trzy miesiące od orzeczenia rozwodu – oświadczenie należy złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego).
• Możesz ponownie wyjść za mąż.
• Nie możesz dziedziczyć po zmarłym współmałżonku (chyba że na podstawie testamentu).

Rozwód – jak go przeprowadzić?

Pozew składasz w sądzie okręgowym, w którego okręgu mieliście wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z was jeszcze tam przebywa. Gdy tak nie jest – właściwy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego (czyli męża, jeśli to ty występujesz o rozwód). Jeżeli brakuje i tej podstawy – sąd miejsca zamieszkania powoda (czyli twój).

W treści powinnaś podać dane osobowe swoje i męża, napisać, czy domagasz się orzeczenia winy, a także jakich alimentów żądasz dla siebie i dziecka.

Opłata za pozew jest stała i wynosi 600 zł.

Do pozwu rozwodowego trzeba dołączyć:

• skrócony odpis aktu małżeństwa
• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka
• zestawienie kosztów utrzymania
• dowód uiszczenia opłaty sądowej (gdy rozejdziecie się bez orzekania o winie, sąd zwróci 300 zł temu, kto złożył pozew)
• odpis pozwu wraz z załącznikami dla drugiej strony

Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy.

Ważne. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie waszego związku, sąd może skierować was do mediacji.

Rozwód może nastąpić z następujących powodów:

• bez orzekania o winie (na zgodny wniosek małżonków)
• z winy jednej ze stron
• z winy obojga małżonków

W wyroku sąd orzeka o:

• władzy rodzicielskiej, czyli ustala z kim dziecko będzie mieszkało i jak drugie z rodziców może się z nim kontaktować,
• alimentach dla dziecka (i ewentualnie dla ciebie)
• sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania

Sąd nie orzeknie rozwodu, jeśli:

• ma na tym ucierpieć dobro małoletnich dzieci,
• rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
• żąda go małżonek wyłącznie winny rozpadu związku, a drugi się na to nie zgadza

Gdy pozwany małżonek nie stawia się na rozprawy, sąd może wydać wyrok zaoczny

Separacja a rozwód – alimenty

Alimenty przysługują zarówno w czasie separacji, jak i po rozwodzie. Różnica polega na czasie ich wypłacania.

Przy przyznaniu alimentów istotne jest, kto ponosi winę za rozpad pożycia.

Jeśli żadne z was nie zostało uznane za wyłącznie winnego tego rozpadu, wówczas to z was, które znalazło się w niedostatku, może wystąpić o alimenty.

Gdy sąd orzekł, że wyłącznie winnym jest twój mąż, możesz domagać się alimentów już na tej podstawie, że separacja (rozwód) pogorszyła twoją sytuację materialną.

Małżonek wyłącznie winny nie ma prawa do alimentów nawet, gdy żyje w niedostatku.

Obowiązek alimentacyjny kończy się z chwilą zawarcia nowego związku przez osobę uprawnioną do świadczeń. Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego, ten obowiązek wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu, chyba że sąd z uwagi na wyjątkowe okoliczności (np. ciężka choroba uniemożliwiająca pracę) przedłuży termin.

W przypadku separacji obowiązek alimentacyjny trwa nieograniczenie.