Półpasiec – choroba spadku odporności. Jak ją rozpoznać i leczyć?

Półpasiec to choroba wirusowa, wywoływana przez wirus Herpesvirus varicella zoster, ten sam, który jest sprawcą ospy wietrznej. Po przechorowaniu ospy chowa się on w zwojach nerwowych i czeka, by ponownie zaatakować. Najczęściej dochodzi do tego w momentach wyczerpania organizmu. Dlatego półpaścowi sprzyjają przedłużające się infekcje, przemęczenie, stres oraz choroby przewlekłe (częściej cierpią na niego osoby chorujące na cukrzycę, po przeszczepach, nowotworach, z chorą wątrobą).

Objawy półpaśca

• na początku przypominają przeziębienie. Chory skarży się na bóle gardła, głowy, gorączkę, zmęczenie. Dopiero po 2–3 dniach w miejscu uaktywnienia się wirusa pojawia się silny, piekący ból i pęcherzykowa wysypka.
• silny ból związany z uszkodzeniem komórek nerwowych przewodzących bodźce czuciowe; taki ból określa się jako neuropatyczny, nie reaguje na zwykłe leki przeciwbólowe; obejmuje obszar skóry w postaci pasa na jednej połowie ciała (stąd nazwa), najczęściej na klatce piersiowej lub brzuchu, rzadziej w innych lokalizacjach,
• zmiany skórne identyczne jak w ospie wietrznej; widoczna jest ich ewolucja, od czerwonej plamki na skórze, poprzez krostkę, pęcherzyk aż do sączącej się ranki; zwykle widoczne są zmiany w różnym stadium zaawansowania; występują w obszarze bólu, wysypka swędzi, ale drapanie nie przynosi ulgi, bo dolegliwości mają swe źródło w nerwach, a nie skórze
• objawy ogólne – gorączka, osłabienie, bóle kostne i mięśniowe występują rzadko.
• półpasiec zwykle jest jednostronny i zajmuje jeden obszar, rzadko występuje obustronnie lub w kilku obszarach skóry jednocześnie.

Co robić, gdy podejrzewasz półpasiec?

Gdy zauważysz objawy choroby, jak najszybciej zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. Rozpoznanie zostanie postawione na podstawie objawów klinicznych, co w przypadku klasycznie przebiegającego półpaśca nie jest trudne.

Gdy półpasiec obejmuje pośladek i udo, może początkowo zostać pomylony z bólem kręgosłupa. Pojawienie się zmian na skórze rozwiewa jednak wątpliwości.

Leczenie półpaśca

Po rozpoznaniu choroby lekarz może przepisać:

• lek przeciwwirusowy zawierający acyklowir,
• lek przeciwbólowy działający na ból neuropatyczny,
• lek antyhistaminowy, jeśli bardzo dokucza ci swędzenie.
• Zaleci też właściwą higienę skóry zajętej chorobą.

Leki antywirusowe trzeba zacząć podawać w ciągu pierwszych 2 dni choroby – wtedy działają najlepiej. W przypadku silnego bólu lekarz może przepisać jeszcze zastrzyki z witamin B1 i B12. Na pęcherzyki zaś najczęściej stosuje się roztwór wodny gencjany.

Ranki mogą ulec wtórnemu zakażeniu bakteryjnemu, dlatego:

• nie należy rozdrapywać ani przekłuwać pęcherzyków,
• stosować tłustych maści,
• zmiany skórne najlepiej odkażać płynem dezynfekującym, np. Octeniseptem.

Nieleczony półpasiec trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy i zwykle ulega samowyleczeniu, natomiast włączenie leczenia przeciwwirusowego skraca ten czas i zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

Chorobę leczy się w domu, jednak w cięższych przypadkach, np. gdy doszło do zajęcia wielu obszarów ciała bądź twarzy, konieczna może być hospitalizacja.

Co ważne, ból może utrzymywać się jeszcze przez długi czas po wyleczeniu półpaśca.

Domowe sposoby na łagodzenie objawów półpaśca

Półpaścowe pęcherzyki łatwo rozdrapać, a wtedy to już tylko krok od zakażenia. Aby temu zapobiec, smaruj je papką z aloesu, który ma działanie łagodzące i antyseptyczne. Podobny efekt dają okłady z naparu macierzanki, rumianku i szałwii.

Pamiętaj też, że półpasiec to nie lada wyzwanie dla układu odpornościowego. Dlatego nie wolno się przemęczać. Staraj się jak najwięcej polegiwać, jedz dużo wywarów warzywnych z dodatkiem chudego mięsa, pij co najmniej 2 litry wody na dobę. Dzięki temu samopoczucie będzie lepsze, a choroba szybciej się skończy.

Czy półpasiec jest zaraźliwy?

Ponieważ chorobę wywołuje ten sam wirus, co ospę wietrzną:

• ci, którzy chorowali na ospę lub byli szczepieni, nie mogą się zarazić od osoby z czynnym półpaścem, ponieważ są odporni na wirusa,
• osoby, które nie mają odporności, mogą zachorować na ospę wietrzną, do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z płynem obecnym w pęcherzykach; chory zaraża od chwili pojawienia się zmian na skórze do czasu „przyschnięcia” wysypki.

Gdy pojawia się na twarzy…

Może umiejscowić się w okolicy oka, zajmując rogówkę (półpasiec oczny) lub w okolicy ucha, zajmując skórę policzka, ucha, a nawet kanału słuchowego (półpasiec uszny). W tym drugim przypadku może doprowadzić do uszkodzenia nerwu twarzowego i spowodować porażenie mięśni twarzy.

Najpoważniejszym powikłaniem jest utrata wzroku w oku zajętym przez chorobę (w półpaścu ocznym) lub słuchu (w półpaścu usznym) oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu.

Neuralgia popółpaścowa

To najczęściej występujące powikłanie półpaśca. Jest to ból w obszarze zajętym wcześniej przez półpasiec, utrzymujący się długo po wyleczeniu choroby – miesiące, a nawet lata. Jest on związany z uszkodzeniem zwojów nerwowych i nie ma związku z czynną chorobą.

Nie działają na niego zwykłe leki przeciwbólowe. W leczeniu stosuje się leki przeciwpadaczkowe – gabapentynę, pregabalinę, karbamazepinę, lamotriginę – lub przeciwdepresyjne – duloksetynę, amitryptylinę, klomipraminę.