Na czym polega arteterapia, czyli leczenie sztuką? Sprawdź, jakie daje korzyści dla zdrowia!

Czy działania twórcze podejmowane przez osobę chorą mają wpływ na poprawę jej stanu zdrowia? Lekarze i terapeuci twierdzą, że tak. Sztuka towarzyszy człowiekowi od zawsze. Jest formą rozmowy, sposobem wyrażenia tego, co cieszy i co boli. Pozwala uwierzyć w siebie.

Muzyka lub obrazy mogą też subtelnie wpływać na nastrój słuchaczy czy widzów. Dobre samopoczucie zaś przyspiesza powrót do zdrowia i sprawia, że objawy choroby są mniej dotkliwe. Wykorzystuje to nowoczesna medycyna. Do pracy z chorymi angażowani są terapeuci, posługujący się w swojej praktyce jedną z wielu dziedzin sztuki.

Historia arteterapii

Arteterapia jest młodą dziedziną psychoterapii. Po raz pierwszy rysowania i malowania do celów terapeutycznych użył w pracy z chorymi na gruźlicę brytyjski artysta Adrian Hill. Miało to miejsce w 1942 r. Hill podkreślał, że energia uzyskana podczas pracy twórczej pomaga zmagać się z chorobą.

Dzięki słuchaniu bajek dziecko może poradzić sobie z problemami i przezwyciężyć lęki. Pójście do przedszkola, narodziny rodzeństwa czy przebudzenie się w ciemnościach to dla dziecka sytuacje stresowe. Odkryto, że czytanie dziecku bajek, w których bohater – najczęściej dziecko lub małe zwierzątko – zmaga się z podobnym problemem, pomaga malcom przezwyciężyć trudności i zwiększyć pewność siebie.

Czym jest arteterapia? 

Początkowo terapia sztuką, czyli arteterapia, sięgała przede wszystkim po środki wyrazu zarezerwowane dla malarstwa, a więc rysowanie, w tym kredą i węglem, oraz malowanie pędzlami lub rękami. Obecnie wykorzystuje właściwie każdą dziedzinę sztuki.

Rodzaje arteterapii

• Na zajęciach rzeźbiarskich pod okiem terapeuty tworzone są przedmioty z masy solnej i gliny lub papierowe origami. Rzeźbienie sprzyja budowaniu poczucia własnej wartości oraz ćwiczy tzw. małą motorykę, czyli precyzyjne ruchy ręki.
• Relaks i wyciszenie można odnaleźć podczas tworzenia ikebany – kompozycji z suszonych i żywych kwiatów. 
• Muzykoterapia korzysta z 2 sposobów oddziaływania: aktywnego i biernego. Aktywna polega na wspólnym śpiewaniu lub graniu na instrumentach. Sprzyja to budowaniu relacji międzyludzkich oraz umiejętności rozwiązywania problemów. Bierna muzykoterapia skupia się na słuchaniu i kontemplacji dobranych przez terapeutę utworów. W zależności od rodzaju muzyki: aktywizującej lub relaksacyjnej, można uzyskać zmianę samopoczucia, korespondującą z nastrojem utworu.
• Biblioterapia lub bajkoterapia to czytanie, połączone z rozmową o wrażeniach po lekturze.
• Choreoterapia (terapia tańcem) oraz teatroterapia, wykorzystująca np. pantomimę oraz odgrywanie zadanych scen, poprawiają poczucie kontroli nad własnym ciałem.

Dla kogo arteterapia?

Choć ten rodzaj leczenia bazuje na sztuce, aby z niego korzystać, nie trzeba być artystą. Nie jest także konieczna biegłość w malowaniu czy grze aktorskiej na poziomie przekraczającym to, co prowadzący zajęcia terapeuta może przekazać uczestnikom przez kilka minut.

Choć elementy uczenia techniki mogą być częścią leczenia, bardziej istotna od walorów estetycznych stworzonego dzieła jest umiejętność wyrażenia siebie, swoich problemów i emocji poprzez sztukę. To podstawowa różnica pomiędzy arteterapią a lekcjami rysunku, malowania czy spotkaniami teatru amatorskiego.

Dokładne odwzorowanie rzeczywistych modeli czy scenariusza sztuki schodzi na dalszy plan wobec ekspresji własnych myśli. Jest to bardzo korzystne dla osób zamkniętych w sobie, które niechętnie i z oporami mówią wprost o sobie i swoich problemach. Sztuka otwiera dla nich nowe możliwości komunikacji.

Jakie korzyści dla zdrowia daje arteterapia?

Na świecie arteterapia jest szeroko stosowana w szpitalach, sanatoriach i domach opieki jako działanie wspomagające leczenie konwencjonalne. Najczęściej kojarzy się ją z pracą z dziećmi, szczególnie wrażliwymi na sztukę. Przynosi jednak korzyści osobom w każdym wieku:

• Uczestniczenie w działaniach twórczych pobudza organizm. Pomaga walczyć z depresją, towarzyszącą wielu schorzeniom. 
• Zapobiega pogłębianiu się stanu chorobowego i mobilizuje siły witalne, sprzyjając rekonwalescencji m.in. po chorobach nowotworowych.
• Pozwala odreagować stres i zmniejsza negatywne napięcie.
• Niektóre dziedziny arteterapii poprawiają koordynację wzrokowo-ruchową oraz świadomość swojego ciała i jego możliwości.
• Twórcze wyrażenie siebie poprzez sztukę pomaga poradzić sobie z lękami, nerwicami, a także po traumach związanych np. ze śmiercią bliskiej osoby. Jest także pomocne w rzucaniu nałogów.

Na czym polega "Efekt Mozarta"?

Muzyka Wolfganga Amadeusza Mozarta w powszechnym mniemaniu powoduje podniesienie ilorazu inteligencji. Słuchanie klasyków ma mieć szczególnie dobroczynny wpływ na rozwój niemowląt i małych dzieci. Czy to prawda?

Częściowo. Według naukowców taki związek faktycznie istnieje. Po przesłuchaniu utworów Mozarta iloraz inteligencji wzrasta... jednak tylko o 2 punkty, i tylko na ok. 1 godzinę. Wpływ Mozarta na trwałe podniesienie inteligencji u niemowląt nigdy nie został potwierdzony naukowo.