Ludzie od dawien dawna poszukiwali eliksiru młodości, cudownego środka przedłużającego życie, a wraz z rozwojem cywilizacji i pojawieniem się epidemii ludzkości – leku na otyłość. Okazuje się, że tym medycznym świętym Graalem może być... bakteria. Wyjątkowa Akkermansia municiphila.
Badacze nie mają wątpliwości, że kluczowy dla naszego zdrowia jest mikrobiota jelitowa, czyli zespół wszystkich drobnoustrojów, które żyją w naszym ciele i w jelitach: bakterie, wirusy, pierwotniaki, a także ich materiał genetyczny. Każdy z nas ma inny – skład i liczba mikrobów (oraz ich genomu) zasiedlających nasze organizmy jest jak odcisk linii papilarnych. Mikrobiom wiele może. Naukowcy badają jego potencjał, a jakiś czas temu zwrócili uwagę na jednego z mieszkańców naszych jelit, bakterię Akkermansia muciniphila.
Bakteria Akkermansia muciniphila – odkrycie sprzed 20 lat
Czym się wyróżnia Akkermansia muciniphila?
- to gram-ujemna bakteria beztlenowa, która stanowi składnik prawidłowej mikrobioty jelitowej człowieka,
- bytuje w jelicie grubym, w okrężnicy,
- ma zdolność do żywienia się mucyną, czyli substancją białkowo-cukrową występującą m.in. w śluzie wydzielanym przez komórki jelita.
-
Akkermansia muciniphila naturalnie zasiedla ludzkie jelita (nie jest więc de facto probiotykiem, ale bakteria komensalną), ale u niektórych osób stanowi zaledwie 0,5 proc. mikrobioty jelitowej, natomiast inni mają jej aż 5 proc.,
- została odkryta w 2004 r., przez dwóch badawczy z Uniwersytetu w Wageningen w Holandii: dr Muriela Derriena i prof. Willema de Vosa.
Zespół metaboliczny jest bardzo poważnym, niezwykle rozpowszechnionym i złożonym problemem zdrowotnym. Jest wynikiem procesu, który rozpoczyna się od zmiany jednego z parametrów metabolicznych (np. poziomu cholesterolu, stężenia trójglicerydów, glikemii, obwodu brzucha, ciśnienia krwi) i prowadzi do zaburzenia kilku z nich. Jedną z cech zaburzeń metabolicznych jest przewlekle utrzymujący się subkliniczny stan zapalny. Jest to skutkiem przerwania ciągłości bariery jelitowej i nadmiernym przedostawaniem się endotoksyn (LPS) do krwi. Mówi się nawet o endotoksemii metabolicznej.
Zazwyczaj spowodowany jest przez wiele przyczyn. Do najczęstszych należą niewątpliwie dieta bogata w tłuszcze nasycone i pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym, a także siedzący tryb życia, zmiany w mikrobiocie jelitowej, otyłość i predyspozycje genetyczne. Zespół metaboliczny może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia, zawału serca, udaru mózgu i cukrzycy.
Okazuje się, że większa ilość bakterii Akkermansia muciniphila sprzyja zdrowiu metabolicznemu oraz poprawia insulinowrażliwość, a więc chroni przed nadwagą i cukrzycą. Z badań wynika, że przeciwieństwie do osób z prawidłową wagą, ludzie otyli mają w swojej mikrobiocie mniej bakterii Akkermansia muciniphila.
Z kolei dziarscy stulatkowie posiadają w swoich jelitach dużo więcej tej wyjątkowej, prozdrowotnej bakterii niż osoby, które nie dożywają tak późnego wieku.
Jak działa Akkermansia muciniphila? Poprzez stały rozkład mucyny, bakteria stymuluje jej wytwarzanie na nowo, umożliwiając utrzymanie odpowiedniej grubości błony śluzowej. Z drugiej strony, metabolizując śluz, produkuje dwa krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (Short Chain Fatty Acids — SCFA): octowy i propionowy. Pierwszy z nich przekształcany jest do kwasu masłowego, który uszczelnia barierę jelitową, poprawia funkcjonowanie nabłonka jelitowego i odżywia kolonocyty. Natomiast drugi poprzez wiele mechanizmów reguluje zawartość glukozy we krwi. Stanowi więc wsparcie dla osób z cukrzycą typu 2.
Jak naturalnie zwiększyć liczbę Akkermansii muciniphili?
Jest to możliwe, dzięki diecie bogatej w polifenole. Ich najlepszym źródłem są kolorowe warzywa i owoce (zwłaszcza jagodowe). Bakterie probiotyczne żywią się głównie błonnikiem pokarmowym, który znajduje się w warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych. Udowodniono też, że niezwykle korzystnie na liczbę bakterii A. muciniphila wpływa jedzenie owsianki (bogatej w beta glukan) z owocami, takimi jak jagody, maliny, truskawki, borówki amerykańskie, czyli bogatymi w polifenole. Efekty są widoczne już po ok. 6 tygodniach.
Postbiotyk – źródło bakterii Akkermansia muciniphila
Aby dostarczyć organizmowi bakterie Akkermansia muciniphila, można stosować specjalne suplementy diety – postbiotyki. Probiotyki zawierają aktywne bakterie, postbiotyki - unieczynnione bakterie i/lub ich metabolity. Czyli postbiotykiem będzie preparat pośredni między probiotykiem a lekiem, często mający status tzw. nowej żywności lub żywności funkcjonalnej. Jedynym na rynku postbiotykiem dostarczającym bakterię Akkermansia muciniphila, jest suplement firmy Sanprobi.
Postbiotyk oznacza, że bakteria występuje w preparacie w formie pasteryzowanej. W wypadku Akkermansia muciniphila działa nie tyle sama bakteria, co wytwarzane przez nią białko AMUC_1100, które powoduje uszczelnienie bariery jelitowej (czyli jej powrót do prawidłowej funkcji). Badania wskazują, że w tej formie Akkermansia muciniphila jest jeszcze skuteczniejsza. Biodostępność białka AMUC_1100 najprawdopodobniej rośnie po pasteryzacji. Jak pokazują kolejne badania, AMUC_1100 nie tylko uszczelnia barierę jelitową, zwiększa produkcję ochronnego śluzu, ale również nasila lipolizę i hamuje lipogenezę (gromadzenie tkanki tłuszczowej).
W badaniach klinicznych przedstawionych w publikacji w prestiżowym piśmie „Nature” dowiedziono, że trzymiesięczne podawanie postbiotyku, czyli inaktywowanej termicznie (pasteryzowanej) Akkermansii powodowało utratę masy ciała, obniżenie stężenia glukozy, cholesterolu i insulinooporności.
Postbiotyk, w połączeniu z dietą o obniżonej kaloryczności, bogatą w warzywa i owoce, zmniejsza apetyt (zwłaszcza na słodycze), w ten sposób pomaga schudnąć i utrzymać masę ciała w normie. Stosując ten postbiotyk chodzi o to, by na pewno doszło do kontaktu bakterii ze śluzówką jelita. Dlatego należy brać go na czczo.
