Badanie CRP to – obok OB – jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwalają wykryć stan zapalny w organizmie. Bywa zlecane podczas diagnozowania niegroźnych infekcji, ale wykorzystuje się je również w profilaktyce i leczeniu chorób serca czy nowotworów.
CRP – marker stanu zapalnego
Mówiąc najprościej, CRP to skrót oznaczający białko C-reaktywne (z ang. C-reactive protein), nazywane także białkiem ostrej fazy. Wytwarzane jest przede wszystkim w wątrobie i komórkach tłuszczowych, a następnie wydzielane do krwi. Zadaniem tego białka jest niszczenie bakterii, pasożytów i grzybów oraz innych szkodliwych dla naszego organizmu substancji, które uwalniają się na przykład wtedy, gdy dochodzi do uszkodzenia tkanek. Podwyższone stężenie CRP to sygnał, że nasz organizm przystąpił do walki z infekcją lub stanem zapalnym.
Czym się różnią badania OB i CRP?
Zarówno badanie OB, jak i CRP bywają wykorzystywane w diagnozowaniu stanu zapalnego. Są to jednak całkiem odmienne metody. Odczyn Biernackiego (OB) mierzy szybkość opadania czerwonych krwinek, a CRP stężenie białka C-reaktywnego w litrze krwi. Warto pamiętać, że analiza OB jest metodą oznaczania stanu zapalnego stosowaną w diagnostyce już od przeszło 100 lat (!) i choć nadal z powodzeniem się ją wykorzystuje, jej dokładność i czułość nie jest tak duża, jak w przypadku nowoczesnego badania CRP.
Warto wiedzieć
Co ciekawe, na zafałszowanie wyniku OB może wpłynąć wiele czynników: zjedzenie posiłku, silny stres oraz stan fizjologiczny pacjenta, jak ciąża, miesiączka czy połóg. Podwyższone OB bywa też rezultatem usunięcia zęba lub stosowania leków hormonalnych. W dodatku prawidłowy wynik OB nie musi wcale oznaczać, że jesteśmy zdrowi. Wynik może być fałszywie ujemny, zwłaszcza na początku infekcji. Dlatego lekarze często uzupełniają, proste i tanie badanie OB o CRP, które jest dużo bardziej precyzyjne. Co więcej, w odróżnieniu od OB, CRP można stosować nawet we wczesnej fazie procesu zapalnego, bo wzrost stężenia białka C-reaktywnego we krwi pojawia się bardzo szybko – zaledwie kilka godzin od pojawienia się stanu zapalnego, zwykle nawet przed wystąpieniem pierwszych objawów.
Kiedy należy zbadać stężenie CRP?
Badanie CRP jest bardzo często zlecane przez lekarzy, ponieważ pozwala zdiagnozować i ocenić nasilenie chorób zapalnych; wykryć powikłania pooperacyjne, ułatwia też monitorowanie leczenia antybiotykami (jeśli terapia przynosi efekty, poziom białka C-reaktywnego we krwi będzie spadać). Warto je wykonać w przypadku chorób grzybicznych, reumatycznych, a nawet nowotworów oraz zawału serca. Badanie jest również zlecane przed zabiegami operacyjnymi, by lekarz mógł łatwiej ocenić stan zdrowia pacjenta przed zabiegiem.
Jak się przygotować do badania CRP?
W przypadku badania stężenia białka C-reaktywnego nie trzeba się specjalnie przygotowywać. I choć czasem lekarze zalecają, by pacjent zgłosił się na pobranie krwi na czczo, to w praktyce spożycie lekkiego posiłku nie powinno w znaczący sposób wpłynąć na wynik. Właśnie dlatego badanie to może być wykonane z marszu, na przykład podczas wizyty w gabinecie lekarskim. Czasem, gdy lekarz nie jest pewny, czy choroba ma podłoże bakteryjne, może zlecić wykonanie badania CRP, by zdecydować, czy warto zapisać pacjentowi antybiotyk czy wystarczą leki przeciwwirusowe. Pobranie materiału do badania wygląda tak samo, jak w przypadku morfologii – krew pobiera z żyły podczas jednorazowego wkłucia (najczęściej ze zgięcia łokciowego).
Jakie są normy stężenia białka C-reaktywnego we krwi?
Poziom białka C-reaktywnego mierzy się w miligramach na litr krwi (mg/l). Zakłada się, że prawidłowy wynik dla zdrowego człowieka mieści się w granicach do 5 mg/l. Oczywiście każdy z nas jest inny, a na nasz wynik mogą w pewnym zakresie wpływać takie czynnika jak: wiek, płeć, waga, aktywność fizyczna, dieta, wszelkiego rodzaju używki i przyjmowane leki. Choćby z tego powodu wynik między 5-10 mg/l nie jest jeszcze uważany za alarmujący. Za to CRP powyżej 10 mg/l wymaga już konsultacji lekarskiej.
Jak odczytywać wynik?
Wysokość stężenia CRP we krwi zawiera ważną wskazówkę dotyczącą rodzaju stanu zapalnego. Jeśli nasz wynik nie przekracza 40 mg/l, prawdopodobnie mamy do czynienia ze zwykłą infekcją wirusową lub stanem zapalnym o łagodnym przebiegu. Podobne wyniki mogą uzyskać również kobiety w ciąży.
Wynik zamykający się w przedziale 40-200 mg/l to objaw infekcji bakteryjnej, która zwykle wymaga leczenia antybiotykiem, ale poziom ok. 100 mg/l, może również wskazywać na obecność pasożytów.
Natomiast wartość mieszcząca się w zakresie 200-500 mg/l jest już sygnałem, że w naszym ciele dzieje się coś bardzo złego. Może to być zarówno poważna infekcja bakteryjna, jak i rozległe oparzenie. Przyczyną wysokiego poziomu CRP bywa też choroba nowotworowa.
CRP a profilaktyka chorób wieńcowych
Poza zwykłym badaniem CRP dostępne jest tzw. badanie hs CRP. To oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego metodą o wysokiej czułości, co pozwala na precyzyjne określenie jego niskich stężeń. Badanie hs CRP wykorzystywane jest przede wszystkim do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne wyróżniło trzy grupy ryzyka wystąpienia chorób wieńcowych w zależności od poziomu białka C-reaktywnego:
- wartość mniejsza niż 1mg/l oznacza niskie ryzyko,
- wartość miesząca się w przedziale 1-3 mg/l to średnie ryzyko,
- wartość przekraczająca 3 mg/l to już wysokie ryzyko chorób wieńcowych.
Oczywiście ta metoda sprawdza się u osób zdrowych. Powinna też być powiązana z poszerzoną diagnostyką (lipidogram, poziom glukozy itp.). Osoby cierpiące na przewlekłe stany zapalne z CRP powyżej 10 mg/l siłą rzeczy nie będą mogły skorzystać z tego sposobu szacowania ryzyka.
Ile kosztuje badanie CRP?
CRP nie należy do szczególnie kosztownych badań. Ceny mogą być różne w zależności od miejsca zamieszkania, w dużych miastach zwykle należy zapłacić więcej, ale koszt waha się w granicach 16-40 zł, zdecydowanie tańsze jest badanie OB (5-15zł), ale jego wynik nie jest tak precyzyjny, jak CRP. Natomiast w przypadku hs CRP ceny zaczynają się od ok. 30 zł.
