Zimą łatwo o utratę równowagi. Upadki zdarzają się młodszym i starszym, jednak w przypadku dzieci najczęściej kończą się otrzepaniem śniegu z rękawiczek lub czapki, zaś u dorosłych bywa różnie. Jak radzą eksperci, ważne jest, by nie wzbraniać się panicznie przed upadkiem, bo wtedy skutki mogą być poważniejsze.
Jak upadać i wstawać po upadku, by zminimalizować urazy?
Zapamiętaj zasadę, że najbezpieczniejszy jest upadek w przód. Staraj się zatem po śliskim chodniku iść w lekko pochylonej do przodu pozycji, by w razie czego zamortyzować uderzenie rękami – najlepiej jednak podpierać się nie wyprostowanymi i zablokowanymi w stawach, tylko spadać na lekko ugięte. Najbardziej niebezpieczny w skutkach bywa upadek w tył, zwłaszcza, jeśli głowa uderzy o podłoże.
I druga ważna rada: gdy się przewrócisz, nie zrywaj się tak od razu. Zanim wstaniesz odczekaj chwilę, żeby zorientować się, jakie odniosłaś obrażenia. Potem podnieś się do pozycji siedzącej, oceń sytuację, zastanów się, co cię boli i jeśli czujesz się na siłach, powoli wstań, najpierw na kolana (pozycja na czworakach), potem unieś tułów do klęku i dopiero powoli, podpierając się rękami wyprostuj ciało. Jeśli kręci ci się w głowie albo czujesz silny ból pleców, ręki czy nogi, poproś kogoś o wezwanie pomocy.
Jak rozpoznać, czy to tylko stłuczenie? Objawy i sposoby na ból
Uraz tkanek miękkich np. tkanki podskórnej lub mięśni. Często pękają przy tym drobne naczynia krwionośne, dlatego po upadku czy uderzeniu pojawia się siniak. Możliwy jest też niewielki obrzęk stłuczonego miejsca. W miarę upływu czasu krwiak będzie przybierał różne barwy od ciemnoczerwonej, przez fioletową aż po żółtą i to jest normalne. Zmiana powinna zniknąć po tygodniu.
Jak złagodzić ból przy stłuczeniach?
- Jak najszybciej (najlepiej w ciągu pierwszych 2-3 godzin) przyłóż zimny okład – najwygodniejsze w użyciu są specjalne kompresy chłodzące, ale może to nawet być torebka mrożonki. Ważne, by ten lodowaty kompres zawinąć w ściereczkę, aby nie odmrozić skóry. Trzymaj ok. 10- 15 minut. Jeśli obrzęk nie zniknie, powtórz zabieg po ok. godzinie.
- Jeśli chłód przynosi ci ulgę w bólu, a skóra nie jest uszkodzona, przyklej plaster chłodzący (najczęściej z mentolem), który działa przez kilka godzin.
- Przez kilka kolejnych dni smaruj siniak żelem z arniką, który znacznie przyspieszy jego wchłanianie. Możesz to robić 4-5 razy dziennie.
Naciągnięcie mięśni: objawy urazu i sposoby na ból
Typowy dla tego rodzaju kontuzji jest punktowy, kłujący ból, który pojawia się po upadku lub poślizgnięciu się. Nasila się on przy napinaniu mięśnia lub jego rozciąganiu (podczas odpoczynku ból zwykle nie jest odczuwalny). Czasem towarzyszy mu także obrzęk, zaczerwienienie skóry lub siniak.
Uwaga! Podobne objawy mogą sygnalizować chorobę zakrzepowo-zatorową, zatem jeśli dolegliwości dotyczą łydki, a ból nie ustępuje podczas odpoczynku zwróć uwagę, czy noga nie jest gorąca, obrzęknięta i zaróżowiona. Jeśli tak, idź lekarza.
Pierwsza pomoc w przypadku naciągnięcia mięśnia
- Najpierw zastosuj chłodzenie (zimny okład), aby ograniczyć uszkodzenie tkanek, potem (po ok. 24 godzinach) ogrzewaj bolące miejsce za pomocą ciepłych kompresów lub kąpieli – to poprawi ukrwienie tej okolicy i przyspieszy regenerację.
- Kilka razy dziennie dobrze jest smarować skórę żelem lub maścią przeciwbólową i przeciwzapalną.
Jak rozpoznać skręcenie i złagodzić ból?
Dość silny ból, obrzęk i trudności w poruszaniu danym stawem to najbardziej charakterystyczne objawy skręcenia. Wynikają one z uszkodzenia torebki stawowej i/ lub więzadeł. Najczęściej uraz ten dotyczy kolana lub kostki, czasem łokcia i nadgarstka.
Pierwsza pomoc w przypadku skręcenia
Uszkodzony staw przede wszystkim trzeba unieruchomić. Owiń go bandażem elastycznym lub załóż stabilizator (ortezę). Nie obciążaj kontuzjowanej kończyny – daj jej odpocząć co najmniej przez kilka godzin. To za pobiega dalszym uszkodzeniom tkanek, w tym naczyń krwionośnych i nerwów. Co kilka godzin przykładaj zimne kompresy.
Przez cały czas nogę czy rękę trzymaj też powyżej poziomu serca – to zmniejsza opuchliznę. Jeśli ból jest silny możesz przez 2-3 dni przyjmować tabletki przeciwzapalne np. z ibuprofenem. Gdy dolegliwości nie miną umów się do ortopedy
Jak złagodzić ból po skręceniu nogi?
Po skręceniu stawu skokowego popularnie zwanego kostką, najlepiej zapewnić odciążanie nogi, czyli potrzebne jest chodzenie o kulach. Bardzo praktyczne i skuteczne jest również chłodzenie – tu przydatne są popularne „coldpacki”– preparaty chłodzące składające się najczęściej z żelu, które można wielokrotnie wkładać do zamrażarki i przykładać na bolącą kończynę. Dla zmniejszenia bólu można owinąć chory staw bandażem elastycznym.
Jeśli ból nie mija po 1-2 dniach, należy również skonsultować się z ortopedą, być zbadał kończynę pod katem wystąpienia złamań lub uszkodzonych więzadeł.
Jak rozpoznać zwichnięcie i jak sobie pomóc?
Objawy są podobne do tych, które powstają przy skręceniu, ale często towarzyszy im deformacja stawu (kość „wypada” ze stawu) i niemożność wykonania nim jakiegokolwiek ruchu. Najczęstsze przypadki dotyczą stawu ramiennego, czyli barku (w obrębie kończyny górnej) oraz stawu skokowego (jeśli chodzi o kończynę dolną).
Co robić w przypadku zwichnięcia?
-
Jak najszybciej udaj się do ortopedy, bo zwichnięty staw być może wymaga nastawienia. I to w znieczuleniu! Uwaga! Nigdy nie rób tego samodzielnie, choć może ci się wydawać, że wystarczy tylko lekko przestawić stopę lub rękę na właściwe miejsce. W ten sposób możesz sobie bardzo zaszkodzić!
- Ból przy tym urazie jest bardzo silny, w oczekiwaniu na konsultację możesz zażyć lek przeciwbólowy i przyłożyć do zwichniętego stawu lód.
Złamanie lub pęknięcie kości - objawy i pierwsza pomoc
Złamanie nogi czy ręki jest niestety dość częstą kontuzją po upadku na oblodzonym chodniku, zwłaszcza w przypadków osób starszych. To przerwanie ciągłości tkanek kostnych, które objawia się silnym bólem, obrzękiem a często także krwiakiem. Zdarza się, że widoczne jest także zaburzenie liniowego ustawienia kości, a nawet, że jedna z nich przebije skórę. Ból czujesz wówczas niezależnie od tego, w jakiej pozycji kończyna jest ułożona. Ograniczona lub niemożliwa jest ruchomość kończyny, nie możesz też jej obciążyć np. stanąć na nodze lub podnieść ręką jakiegokolwiek przedmiotu.
Co robić przy złamaniu lub pęknięciu kości i jak przyspieszyć powrót do zdrowia?
Niezbędna jest wówczas pilna konsultacja u chirurga bądź ortopedy i to w takim miejscu, gdzie jest możliwość wykonania badań obrazowych, takich jak RTG lub tomografia komputerowa. Jeśli podejrzenia się potwierdzą, kończyna zostanie unieruchomiona na dłuższy czas, nawet do 6 tygodni. Czasem, gdy kości są pokruszone lub uległy znacznemu przemieszczeniu niezbędna bywa operacja.
Ważny jest także okres po zdjęciu unieruchomienia. Koniecznie trzeba wówczas zadbać o prawidłową rehabilitację kontuzjowanej kończyny i wzmocnienie jej mięśni. Gdy podrażniona jest skóra w miejscach, które znajdowały się pod gipsem, pomoże ją zregenerować maść z witaminami A i E.
Czy po złamaniach można przyjmować leki przeciwzapalne (z grupy NLPZ)?
Niesterydowe leki przeciwzapalne (w tym także preparaty z tej grupy, które można dostać bez recepty) mogą negatywnie wpływać na proces gojenia się kości, dlatego nie są wskazane jako terapia przeciwbólowa po złamaniach, a także po wszelkich operacjach. Całkowicie bezpieczne w takich przypadkach są leki zawierające paracetamol, gdyż nie mają one działania przeciwzapalnego, a jedynie zmniejszające ból. Jeśli okażą się zbyt łagodne i będzie potrzebny silniejszy efekt przeciwbólowy, można zastosować preparaty łączone np. z tramadolem (również są one bezpieczne, jednak można je kupić wyłącznie na receptę).
Jakie objawy mogą się pojawić po uderzeniu w głowę i jak złagodzić ból?
To może skończyć się niegroźnym siniakiem, ale niestety zdarzają się też poważniejsze skutki, ze wstrząśnieniem mózgu włącznie. Dlatego żadnego urazu głowy nie powinnaś bagatelizować. Nawet jeśli wydaje ci się, że to nic takiego, zwróć uwagę na swoje samopoczucie przez kolejne godziny. Typowym objawem jest ból – początkowo łagodny, narastający z upływem czasu. W pierwszej chwili możesz też być nieco zdezorientowana i nie pamiętać, jak doszło do wypadku. Szybko jednak jasność myślenia powinna powrócić. Uwaga! Jeśli uraz głowy związany jest nawet z chwilową utratą przytomności trzeba wezwać karetkę!
Jak złagodzić ból po uderzeniu w głowę i co robić, gdy nie mija?
- Zwykle w miejscu uderzenia pojawia się guz – przykładaj lód, a obrzęk w ciągu kilku dni zniknie. Jeśli jednak wyczuwasz zagłębienie w czaszce, być może doszło do jej pęknięcia i potrzebujesz pomocy lekarza.
- Przez pierwsze godziny po urazie odpoczywaj – najlepiej się połóż, ale staraj się nie zasypiać, by móc kontrolować swoje samopoczucie.
- Jeśli odczuwasz nadmierną senność, masz nierówne źrenice, dzwoń po pomoc.
Jakie objawy daje stłuczenie kości ogonowej i jak sobie pomóc?
Uraz końcowego odcinka kręgosłupa, który nazywany jest kością ogonową (guziczną) przytrafia się wówczas, gdy upadasz do tyłu i mocno uderzasz pośladkami o podłoże. Powoduje bardzo silny ból, który może promieniować do pośladków, nóg, pleców, okolic odbytu. Dolegliwości nasilają się podczas siedzenia.
Leczenie jest wyłącznie objawowe, trzeba cierpliwie czekać, aż uraz zacznie się goić. Możesz jednak przez pierwsze dni przyjmować środki przeciwbólowe. Staraj się unikać długiego siedzenia w jednej pozycji, a jeśli to niemożliwe, kup specjalną poduszkę z otworem w środku, która minimalizuje kontakt uszkodzonej kości z siedziskiem.
Co robić, gdy uraz kości ogonowej się nie goi?
Ból powinien się stopniowo zmniejszać i po kilku dniach minąć. Jeśli tak się nie dzieje, być może jest to złamanie kości ogonowej, a wówczas potrzebna jest wizyta u lekarza lub fizjoterapeuty np. specjalne zabiegi przyspieszające zrastanie się uszkodzeń.
Dieta przy urazach. Jak przyspieszyć regenerację?
Podpowiadamy, co jeść, by ułatwić organizmowi naprawę uszkodzeń. W zależności od rodzaju urazu, jakiego doświadczyłaś, wprowadzisz do diety nieco inne produkty.
-
Przy stłuczeniu podstawa to białko – najlepiej z produktów odzwierzęcych, bo mają one aminokwasy niezbędne do regeneracji tkanki mięśniowej. Polecane są jajka, produkty mleczne (np. biały ser) oraz mięso i wędliny, ale powinny one być wyprodukowane z jak najmniejszą ilością soli i konserwantów, bo sód potęguje obrzęki, a sztuczne dodatki mogą działać prozapalnie. Potrzebne są też nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-3, które działają przeciwzapalnie, zapobiegają bólowi i naprawiają uszkodzenia włókien (zawierają je ryby, oleje, awokado).
-
Gdy przytrafiło ci się zwichnięcie lub skręcenie stawu wzbogać menu w kolagen – najważniejszy składnik tkanki łącznej. Polecane są galarety, najlepiej robione w domu z wywarów mięsnych (np. z golonki), ale nie dodawaj do nich zbyt dużo soli.
-
Gdy złamałaś nogę czy rękę uzupełnij dietę o produkty zawierające wapń i witaminę D3, czyli głównie nabiał.
Kiedy po urazie trzeba przyjmować zastrzyki przeciwzakrzepowe?
Czy są one konieczne, jeśli unieruchomienie trwa jedynie kilka dni, np. po skręceniu nogi, czy dopiero wtedy, gdy ktoś musi przez wiele tygodni nosić gips? Zastrzyki przeciwzakrzepowe są wskazane w przypadku unieruchomienia kończyny dolnej do kolana lub wyżej (np. uda) za pomocą gipsu lub ortezy. Nie ma znaczenia długość trwania unieruchomienia – już od następnego dnia trzeba je przyjmować. Na szczęście można je robić w domu. W pozostałych wypadkach, np. przy kontuzji ręki, zastrzyki przeciwzakrzepowe nie są konieczne.
Jak zrobić samodzielnie zastrzyk przeciwzakrzepowy?
Najwygodniej i najbezpieczniej podać go w brzuch - raz po jednej, raz po drugiej stronie. Najpierw trzeba zdezynfekować skórę i chwycić palcami jej fałd, na wysokości ok. 2-3 cm poniżej pępka. Następnie zdjąć ze strzykawki plastikową osłonkę, wbić całą igłę prostopadle do skóry i powoli wciskać tłok strzykawki, aż do całkowitego opróżnienia pojemnika. Trzeba też pamiętać, że w miejscach ukłuć mogą pojawić się siniaki – to normalny objaw, bo zastrzyk zmniejsza krzepliwość krwi.
