Czy zastanawiałaś się, jak obchodzi się Mikołajki u naszych sąsiadów? Niemcy, Czechy, Słowacja, Ukraina i Litwa mają swoje unikalne tradycje związane z tym wyjątkowym dniem. Od kolorowych parad i drobnych prezentów po wizyty Mikołaja w towarzystwie aniołów i diabłów – każdy kraj ma coś niezwykłego do zaoferowania. Zobacz, jak wyglądają Mikołajki w sąsiednich krajach i czym się różnią od naszych polskich tradycji.
Obchody Mikołajek w różnych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, takich jak Niemcy, Czechy, Słowacja, Ukraina i Litwa, mają swoje korzenie w postaci św. Mikołaja z Miry, biskupa żyjącego w IV wieku w Azji Mniejszej. Święty ten znany był ze swojej wyjątkowej dobroci i hojności wobec potrzebujących, co sprawiło, że stał się jednym z najbardziej czczonych świętych chrześcijańskich. Jego kult rozprzestrzenił się na całą Europę już w średniowieczu, a lokalne tradycje i zwyczaje przekształciły go w postać symboliczną, która do dziś odgrywa ważną rolę w wielu krajach.
Jak wyglądają Mikołajki w Niemczech?
Mikołajki w Niemczech, zwane Nikolaustag, obchodzone są 6 grudnia i mają głębokie korzenie historyczne oraz religijne. Tradycja ta wywodzi się od św. Mikołaja z Miry, biskupa żyjącego na przełomie III i IV wieku w Azji Mniejszej, znanego z wielu cudów i czynów dobroczynnych. W Niemczech kult św. Mikołaja zaczął rozwijać się w średniowieczu, kiedy to legendy o jego dobroci i hojności stały się powszechne. Niemiecka tradycja mikołajkowa wiąże się również z reformacją. Martin Luther, aby odwrócić uwagę od świętych, próbował przekształcić ten zwyczaj, wprowadzając postać Christkind (Dzieciątka Jezus), który miał przynosić prezenty w okresie Bożego Narodzenia. Mimo tych starań, Nikolaus pozostał popularną postacią wśród ludu.
Dzieci 5 grudnia wieczorem czyszczą swoje buty lub skarpety i wystawiają je przed drzwiami, oknami lub wieszają nad kominkiem. Rankiem 6 grudnia znajdują w nich drobne prezenty, takie jak słodycze, orzechy, mandarynki czy drobne zabawki. W niektórych regionach św. Mikołaj osobiście odwiedza domy lub szkoły. Towarzyszy mu często jego pomocnik, np. Knecht Ruprecht lub Krampus, którzy symbolizują karę dla niegrzecznych dzieci.
W tradycji niemieckiej, św. Mikołaj przedstawiany jest jako starszy mężczyzna w biskupich szatach, z pastorałem i mitrą, co bezpośrednio nawiązuje do jego religijnych korzeni. Chociaż dzisiejsze obchody Mikołajek mają bardziej komercyjny charakter, ich religijne tło wciąż jest obecne, szczególnie w społecznościach katolickich i protestanckich, które podkreślają wartości dobroci, hojności i troski o innych.
Jak wyglądają Mikołajki w Czechach?
W Czechach Mikołajki obchodzone są 5 grudnia, czyli w wigilię święta św. Mikołaja (Svatý Mikuláš). Tradycja ta ma korzenie zarówno w średniowiecznym kulcie św. Mikołaja, jak i w lokalnych ludowych wierzeniach. W Czechach św. Mikołaj był patronem dzieci, studentów i żeglarzy, a jego kult był szeroko rozpowszechniony. W tradycji czeskiej św. Mikołaj przemierza miasta i wsie w towarzystwie anioła (anděl) i diabła (čert). W przebraniu odwiedzają domy lub spacerują po ulicach, rozmawiają z dziećmi i pytają, czy były grzeczne w ciągu roku. Diabeł straszy dzieci piekłem, a Anioł je przed nim broni. Spór zawsze rozstrzyga Mikołaj – zazwyczaj na korzyść malucha.
Dzieci często muszą zaśpiewać piosenkę, powiedzieć wierszyk lub opowiedzieć o swoich dobrych uczynkach. Jeśli były grzeczne, otrzymują prezenty – głównie słodycze, owoce (mandarynki, jabłka), orzechy oraz drobne upominki. Jeśli były nieposłuszne, diabeł symbolicznie straszy je rózgą lub wkłada do worka ziemniaki, węgiel czy kamienie – oczywiście w żartobliwym tonie.
Choć Czechy stały się w dużej mierze krajem świeckim, postać św. Mikołaja wciąż odgrywa ważną rolę w tradycji narodowej, przypominając o wartościach dobroci i hojności.
Jak wyglądają Mikołajki w Słowacji?
Na Słowacji Mikołajki, czyli Svätý Mikuláš, obchodzone są 6 grudnia, a przygotowania zaczynają się dzień wcześniej, 5 grudnia. Podobnie jak w innych krajach, tradycja ta wywodzi się od św. Mikołaja z Miry. Św. Mikołaj jest tutaj również postrzegany jako patron dzieci i młodzieży. W słowackiej tradycji dzieci wystawiają wieczorem 5 grudnia wypastowane buty na parapetach. Rankiem znajdują w nich prezenty. Św. Mikołaj przynosi słodycze, owoce (mandarynki, jabłka), orzechy, drobne zabawki, a dla niegrzecznych dzieci zostawia symboliczne rózgi.
W tradycji słowackiej św. Mikołaj często pojawia się w kościołach, szkołach i na jarmarkach bożonarodzeniowych. Towarzyszą mu anioł i diabeł, którzy symbolizują odpowiednio nagrodę i karę. Organizowane są wydarzenia dla dzieci, podczas których św. Mikołaj rozdaje drobne prezenty, a dzieci recytują wierszyki.
Współczesne obchody Mikołajek na Słowacji mają charakter zarówno religijny, jak i świecki. W katolickich rodzinach dzień ten często rozpoczyna się od modlitwy lub wspólnego uczestnictwa we mszy, a potem dzieci otrzymują drobne prezenty w butach. Choć postać diabła i anioła występuje także w tradycji słowackiej, jej religijny wymiar powoli zanika, ustępując miejsca świeckiej wersji święta.
Jak wyglądają Mikołajki w Ukrainie?
Na Ukrainie św. Mikołaj (Святий Миколай) jest ważną postacią, a główne obchody związane z nim odbywają się zwykle 19 grudnia, w dniu św. Mikołaja według kalendarza juliańskiego. Tradycja ta ma głębokie korzenie w kościele prawosławnym i greckokatolickim, gdzie św. Mikołaj jest czczony jako patron dzieci, żeglarzy i więźniów. Chociaż 6 grudnia również bywa obchodzony, zwłaszcza w rodzinach podążających za tradycją zachodnią, to 19 grudnia jest główną datą.
W tym dniu dzieci znajdują prezenty pod poduszką lub w butach. Podarki są zwykle skromne – słodycze, owoce, orzechy lub drobne zabawki. Św. Mikołaj jest szczególnie czczony w kościołach greckokatolickich i prawosławnych. Dzień ten ma głęboki wymiar religijny, związany z dobrocią i pomocą potrzebującym. W wielu miastach organizowane są akcje charytatywne, a św. Mikołaj symbolizuje pomoc ubogim i potrzebującym. W szkołach i przedszkolach odbywają się spotkania, podczas których dzieci recytują wierszyki, a św. Mikołaj wręcza im symboliczne upominki.
Jak wyglądają Mikołajki na Litwie?
Na Litwie Mikołajki, znane jako Šv. Mikalojaus diena, mają charakter bardziej symboliczny, chociaż współczesne tradycje coraz bardziej przypominają te znane z Niemiec czy Polski. Litwa, będąca krajem o silnych tradycjach katolickich, obchodzi Mikołajki jako dzień wspominający św. Mikołaja z Miry, chociaż nie jest to święto państwowe.
W nocy z 5 na 6 grudnia dzieci znajdują drobne upominki w butach lub skarpetach. Są to najczęściej słodycze, owoce, a czasem niewielkie zabawki. Mikołajki na Litwie są często postrzegane jako początek okresu świątecznego. W tym czasie organizowane są jarmarki świąteczne, a miasta przystrajane są dekoracjami bożonarodzeniowymi. Podobnie jak w innych krajach, św. Mikołaj odwiedza szkoły, przedszkola i domy handlowe, rozdając drobne prezenty.
Święty Mikołaj, jako patron dobroczynności, kojarzony jest z pomaganiem biednym i potrzebującym, a w kościołach organizowane są msze ku jego czci. Litwa, jako kraj katolicki, podkreśla religijny aspekt tego święta, który wiąże się z cnotami dobroci, hojności i troski o innych.
