Jeszcze niedawno o zespole Tourette'a mało kto słyszał. Dopiero niedawno ten temat pojawił się w mediach, przez co więcej osób dowiedziało się o tej chorobie. A zespół Tourette'a to choroba neurologiczna wykrywana u dzieci, która towarzyszy im do końca życia. Jakie daje objawy? Jak rozpoznać i leczyć chorobę? Co nasila objawy zespołu Tourette'a? Sprawdź, czy tę chorobę można całkowicie wyleczyć.
Gdy dziecko stało się nadpobudliwe, powtarza te same gesty czy słowa, być może jest chore, a nie niegrzeczne. Ciężko bowiem zapanować nad mruganiem, wykrzywianiem ust, pochrząkiwaniem czy pociąganiem nosem, co jest częstym objawem zespołu Tourette'a. Jak rozpoznać i leczyć tę chorobę?
Co to jest zespół Tourette'a?
Zespół Tourette’a, a dokładnie Gillesa de la Tourette’a, to choroba z pogranicza neurologii i psychiatrii. Czasem zamiennie mówi się o niej choroba tików, ponieważ to one są jej podstawowym objawem. Pojawia się nagle, między 2. a 15. rokiem życia, ale najczęstszy wiek zachorowania to 7 lat. Znacznie częściej chorują chłopcy. Jej przyczyna nie jest znana, choć zwraca się uwagę na jej rodzinne występowanie.
Objawy zespołu Tourette'a
Pierwszym objawem są zwykle tiki. Może to być mruganie oczami, wykrzywianie ust, ruchy ramion lub głowy, a nawet pochrząkiwanie czy pociąganie nosem. Są to tiki proste, które z upływem czasu mogą stać się bardziej złożone. Z zewnątrz może to wyglądać jak niepokój ruchowy lub pobudzenie – osoba chora ma przymus poruszania się, często dotyka innych osób lub bierze do rąk różne przedmioty.
Stosunkowo wcześnie pojawiają się tak zwane wokalizacje, czyli wydawanie różnych dźwięków lub wypowiadanie słów – bardzo często bez sensu i bez związku z sytuacją. Często towarzyszy im koprolalia, czyli przeklinanie. Zarówno wokalizacje, jak i koprolalia pozostają poza kontrolą chorego, a jeśli mogą być powstrzymane, to tylko na krótko. Objawy mogą występować napadowo, czyli pojawiać się w seriach, utrzymywać przez jakiś czas i znikać, by pojawić się ponownie.
Należy zaznaczyć, że inteligencja chorych zazwyczaj jest prawidłowa, jednak uczenie się może być zaburzone ze względu na znaczne problemy z koncentracją. Dziecko może mieć także kłopoty w opanowaniu emocji.
Jak rozpoznać zespół Tourette'a? Diagnostyka
Jeśli zauważysz u dziecka opisane objawy, jak najszybciej idź z nim do lekarza POZ. Jeśli po zebraniu wywiadu i zbadaniu dziecka lekarz będzie podejrzewał zespół Tourette’a, skieruje je do odpowiedniego specjalisty. Zwykle jest to neurolog dziecięcy. Czasem zdarza się jednak, że objawy są tak nasilone, że dziecko najpierw trafia do psychiatry dziecięcego.
Zwykle dzieci z zespołem Tourette’a nie są agresywne wobec otoczenia, ale mogą swoim zachowaniem wywoływać agresję u innych, co z kolei może prowadzić do agresji zwrotnej. Aby postawić diagnozę, konieczne jest dokładne przeprowadzenie wywiadu i obserwacja zachowania pacjenta w gabinecie. Nie ma specjalnych testów diagnostycznych pozwalających postawić rozpoznanie. Zwykle też nie są potrzebne żadne badania dodatkowe.
Czasem, w bardziej wątpliwych sytuacjach, konieczne może być wykonanie badania EEG (np. gdy nie ma pewności, czy zachowania pacjenta nie są napadami padaczkowymi) lub badania obrazowego głowy (rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej), jeśli istnieje podejrzenie, że objawy mogą wynikać z organicznego uszkodzenia mózgu (np. guza mózgu).
Jak wygląda leczenie zespołu Tourette'a?
Leczenie pacjentów z zespołem Tourette’a jest dwukierunkowe: aby opanować tiki i pobudzenie ruchowe, podaje się leki z grupy neuroleptyków. Dobre efekty u dzieci przynosi także klonidyna (stosowana w leczeniu opornego nadciśnienia tętniczego, ale hamująca także nadmierną aktywność ruchową) i atomoksetyna (stosowana także w ADHD).
Równie ważnym kierunkiem leczenia jest psychoterapia. Ma ona za zadanie nauczenie chorego funkcjonowania z chorobą w otoczeniu, radzenia sobie z objawami oraz problemami emocjonalnymi.
Czy zespół Tourette’a jest uleczalny?
Niestety nie. Chorobę ma się do końca życia, ale największe jej nasilenie jest u młodych ludzi w wieku szkolnym. Z biegiem czasu objawy zespołu Tourette’a łagodnieją (u 30 proc. chorych nawet ustępują) i w wieku dorosłym ograniczają się już tylko do tików. Odpowiednia farmakoterapia, połączona z wcześnie rozpoczętą psychoterapią oraz edukacją pacjenta, pozwalają na normalne życie i funkcjonowanie w społeczeństwie.
Ponieważ dzieci z zespołem Tourette’a, mimo niezaburzonej inteligencji, mają problemy z koncentracją, dlatego należy poinformować nauczyciela o chorobie. Pozwala to na dostosowanie metod nauczania do indywidualnych potrzeb chorego.
Co nasila objawy zespołu Tourette'a?
Osobom z zespołem Tourette’a nie służy stres, podekscytowanie, zmęczenie, wysoka temperatura otoczenia, hałas, mocne zapachy. Dlatego osoby z tą chorobą powinny unikać silnych bodźców. Ważne, by się nie przemęczały i prowadziły tryb życia, w którym nie zabraknie czasu na odpoczynek.
Czynnikiem, który ma wpływ na nasilenie objawów bywa jedzenie. Rodzice niektórych dzieci zauważyli, że tiki nasilają się po posiłkach.
ADHD a zespół Tourette'a
ADHD to zaburzenie, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie (około 5. roku życia) i obejmuje trzy grupy objawów: zbytnią ruchliwość, zaburzenia koncentracji uwagi oraz nadmierną impulsywność. Takie dziecko nie idzie, tylko biegnie, nie mówi, tylko krzyczy. Nie potrafi usiedzieć w jednym miejscu, jest pobudzone, nadmiernie ruchliwe i gadatliwe. Ma kłopoty z koncentracją, łatwo się rozprasza, jest roztargnione i chaotyczne.
Choroba występuje równie często u chłopców, co u dziewczynek, z tym że u chłopców dominują objawy pobudzenia psychoruchowego, natomiast u dziewcząt zaburzenia koncentracji. Leczeniem zespołu nadpobudliwości ruchowej zajmuje się psychiatra dziecięcy oraz psycholog.
ADHD to częste schorzenie towarzyszące zespołowi Tourette’a. Jego objawy mogą poprzedzać pojawienie się tików. Objawy ADHD są najbardziej nasilone między 6. a 9. rokiem życia dziecka.
