Jak chronić się przed zakrzepicą? Zdrowe nawyki, dieta i proste ćwiczenia

Zakrzepica najczęściej nie wysyła żadnych sygnałów. Gdy jednak zaatakuje, może być za późno na ratunek.

Zakrzepica - co to za choroba?

Zakrzepica, czyli zakrzepowe zapalenie żył głębokich (potocznie zapalenie żył) lub żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, może wystąpić w każdym wieku. Zazwyczaj jednak atakuje osoby po sześćdziesiątce. Niebezpieczne jest nie samo powstanie zakrzepu, ale jego oderwanie się od ściany żyły. Statystyki podają, że w Polsce co roku z powodu zakrzepicy żył głębokich umiera 30–40 tys. osób, czyli średniej wielkości miasto.

Choroba polega na tym, że zakrzep odrywa się od ściany naczynia i płynie z krwią przez serce do tętnicy płucnej. Jeśli skrzepliny są małe, zatykają naczynie częściowo. Duży zakrzep powoduje zator tętnicy płucnej, co grozi ostrą niewydolnością krążenia i nagłą śmiercią.

Objawy zakrzepicy

Gwałtowny ból w łydce to pierwszy sygnał zakrzepicy, przypomina skurcz mięśni. Ale w odróżnieniu od niego ból nie ustępuje, tylko nasila się przy zginaniu stopy i naciskaniu na podeszwę. To utrudnia wykonanie najmniejszego ruchu. Bólowi zwykle towarzyszy obrzęk. Opuchlizna pojawia się zazwyczaj w okolicy kostki, czasem na całym podudziu lub udzie, ale zawsze poniżej zakrzepu. Skóra jest ciepła i zaczerwieniona. Czasem pojawia się stan podgorączkowy lub gorączka.

Diagnostyka i leczenie zakrzepicy

Lekarz może podejrzewać zakrzepicę już na podstawie wywiadu i oględzin nogi. Aby potwierdzić diagnozę, skieruje cię do specjalisty, chirurga naczyniowego lub angiologa (zajmuje się leczeniem naczyń krwionośnych). Oni zalecą badania potwierdzające chorobę, m.in. USG żył głębokich z przystawką Dopplera. Ponadto robi się koagulogram, który pozwala ocenić krzepnięcie krwi. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwzakrzepowych, które zmniejszają ryzyko zatoru płucnego, hamują powiększanie się istniejących zakrzeplin, a także zapobiegają powstawaniu nowych.

Jak zapobiegać zakrzepicy? Zdrowe nawyki

To pomoże ustrzec się przed zakrzepami:

• Jeśli długo siedzisz lub stoisz, co jakiś czas napinaj mięśnie łydek, poruszaj stopami, stawaj na palcach i piętach. 
• Nie krzyżuj nóg, gdy siedzisz.
• Podróżując autokarem czy samolotem, zdejmij buty, pij dużo wody, od czasu do czasu wykonaj kilka ćwiczeń nogami, przejdź się.
• Podróżując autem, rób przerwę na rozprostowanie nóg.
• Odpoczywając trzymaj nogi w górze. 
• Utrzymuj prawidłową wagę. 
• Pij dużo płynów (minimum 2 l dziennie), aby nie dopuścić do odwodnienia powodującego zagęszczenie krwi.
• Pamiętaj o codziennych spacerach i aktywności fizycznej. 
• Jeżeli jesteś skazana na długie leżenie, często napinaj i rozluźniaj mięśnie łydek, zginaj nogi w kolanach, ruszaj stopami (staraj się trzymać je ok. 15 cm wyżej niż serce).

Jak zapobiec zakrzepicy? Dieta

Jeśli chcesz zapobiegać zakrzepicy, komponując posiłki, przestrzegaj tych prostych zasad:

• Ogranicz solenie – do potraw dodawaj nie więcej niż 1/2 łyżeczki soli dziennie. Jeśli trudno ci zrezygnować z soli – wybieraj sól sodowopotasową, która zawiera o 30 proc. mniej szkodliwego sodu od soli kuchennej.
• Wybieraj produkty o obniżonej zawartości soli – to te zawierające do 140 mg sodu na 100 g produktu.
• Codziennie spożywaj 6-8 porcji produktów pełnoziarnistych (1 porcja to np. 1/2 szkl. ugotowanej kaszy, 1 kromka pieczywa).
• Codziennie jedz owoce i warzywa, na surowo lub gotowane na parze – najlepiej dodawaj je do każdego posiłku.
• Pij napary ziołowe: rumianek, lipę, skrzyp polny, dziką różę.

Co jeść żeby zapobiec zakrzepicy?

• Potas – pomidory, banany, ziemniaki, awokado, winogrona, buraki, cukinia, kiwi, soczewica, biała fasola, natka, rodzynki, kakao, pestki dyni, słonecznik, migdały. 
• Błonnik pokarmowy – mąka pełnoziarnista, otręby, kasza gryczana, płatki owsiane, szpinak, jabłka. 
• Polifenole – czerwona cebula, winogrona, gruszki, śliwki, kapusta, oliwa, brokuły, jarmuż
• NNKT – ryby morskie, oleje, oliwa.
• Magnez – orzechy laskowe i włoskie, kasza gryczana, szpinak, jarmuż, brokuły, ciecierzyca, fasola, bób. 
• Witamina C – dzika róża, papryka, natka pietruszki, brukselka, kalarepa, cykoria, szczypiorek.

Czego nie jeść, by zapobiec zakrzepicy?

• Produkty zawierające dużo soli – mieszanki przypraw, konserwy, sos sojowy, wędzone ryby i wędliny, kiszone warzywa, pikle.
• Będące źródłem cukrów prostych – ciasta, dżemy, batony.
• Z dużą zawartością tłuszczu – frytki, pączki, smażone mięso i ryby, twarde margaryny.
• Zapomnij także o fast foodach: zrezygnuj z pizzy czy kebabu.
• Oczyszczone z błonnika – jasna mąka i wyroby z niej, biały ryż.
• Ostre przyprawy, np. maggi.

Jak zapobiegać zakrzepicy? Ćwiczenia

Chcesz mieć zdrowe żyły, ruszaj się. Spaceruj, chodź na basen, na rower. Każdego dnia rób także prostą domową gimnastykę:

• Stojąc prosto, oprzyj się o stół lub krzesło lewą ręką. Wysuń lewą nogę do przodu i uginając kolano, wykonaj krążenia stopą – 10 razy w jedną i 10 razy w drugą stronę. Następnie zmień nogę oraz oparcie ręki i wykonaj podobne krążenia drugą stopą. Ćwicz 2–3 minuty.
• Stań wyprostowana, nogi rozstaw na szerokość bioder. Wyciągnij ręce na boki, na wysokość barków. Następnie wykonuj dynamiczne krążenia rękami – 15 razy do przodu i 15 razy do tyłu. Chwilę odpocznij. Powtarzaj ćwiczenie 5–6 razy.