Insulinooporność: co to jest i jak ją leczyć? Lekarz odpowiada na najważniejsze pytania

Na pytania dotyczące insulinoporności odpowiada nasz ekspert: dr. n. med. Jacek Walewski – diabetolog, specjalista chorób wewnętrznych, Centrum Medyczne Damiana w Warszawie

Czy każdy z nas jest zagrożony pojawieniem się insulinooporności? Jakie są jej przyczyny?

Teoretycznie każdy, ale najczęściej problem dotyczy osób otyłych. Insulinooporność często jest mylona z cukrzycą, bo w wielu przypadkach objawy są podobne, ale różnica jest w postępowaniu. W momencie rozpoznania cukrzycy jesteśmy zobowiązani włączyć leki obniżające poziom cukru we krwi, przy insulinooporności podstawowym postępowaniem jest dieta i wysiłek fizyczny.

Po kilku latach insulinooporności/ hiperinsulinemii trzustka może nie być w stanie produkować takiej ilości hormonu w stosunku do zapotrzebowania, co może przejść w stan przedcukrzycowy, a następnie w cukrzycę. Ale nie każdy stan insulinooporność/ hiperinsulinemia przechodzi w cukrzycę.

Z różnych przyczyn dochodzi do obniżenia wrażliwości narządów na działanie tego hormonu. Najczęściej prowokuje do takiego stanu otyłość. Do insulinoporności mogą też przyczyniać się:

• choroby układu hormonalnego, np. zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników.
• glikokortykoidy,
• niektóre leki na nadciśnienie,
• antydepresanty,
• antykoncepcja.
• Przewlekły stres i brak snu.

Czy możemy tyć i mieć problemy ze schudnięciem przez insulinooporność?

Zazwyczaj to otyłość prowadzi do insulinooporności, a ta z kolei do jeszcze większego gromadzenia się tkanki tłuszczowej i tycia. Są też pacjenci z insulinoopornością, którzy są bardzo szczupli – ale to wyjątki.

Tak organizm broni się przed nową sytuacją. Brak redukcji masy ciała może też wynikać z towarzyszących innych zaburzeń hormonalnych.

Jakie są objawy insulinooporności i jak jakie badania zrobić, aby ją wykryć?

Insulinooporność nie daje typowych objawów. Wiele z nich, np. zmęczenie, senność, jest mylonych z cukrzycą, chorobami układu hormonalnego lub chorobami serca. Aby jednoznacznie stwierdzić insulinooporność/hiperinsulinemię, trzeba wykonać wiele różnych badań.

Najlepiej zacząć od sprawdzenia stężenia glukozy i insuliny we krwi żylnej na czczo. Prawidłowa glikemia na czczo z krwi żylnej nie powinna przekraczać 99 mg/dl. Należy wykonać dwa niezależne pomiary w dwóch różnych dniach. Można też wykonać doustny test obciążenia glukozą i badanie lipidogramiu oraz enzymów wątrobowych.

Gdy badania potwierdzą insulinoporność/hiperinsulinemię, wprowadza się dietę i wysiłek fizyczny. Przy zaawansowanej insulinooporności podaje się metforminę – środek przeciwcukrzycowy, którego zadaniem jest powtórne uwrażliwienie organizmu na działanie insuliny.

Jak powinna wyglądać dieta osób z insulinoopornością?

Każdy posiłek powinien się składać z warzyw i owoców. Powinniśmy jeść małe porcje, często i regularnie, ok. 5 posiłków dziennie, w tym obowiązkowo śniadanie. Małe porcje mniej stymulują trzustkę do produkcji insuliny. Unikajmy słodyczy i produktów z cukrem. Węglowodany proste zastąpmy złożonymi. Odstawmy:

• ziemniaki,
• biały ryż,
• pieczywo,
• makarony,
• pizzę,
• naleśniki.

Aby poprawić wrażliwość tkanek na insulinę, stosujmy dietę bogatą w błonnik i 2-3 razy w tygodniu jedzmy ryby (mają kwasy tłuszczowe omega-3), brązowy ryż, kaszę i pieczywo pełnoziarniste. Nie zalecam diety ketogenicznej, która opiera się na spożywaniu tłuszczów w nadmiarze i ograniczaniu węglowodanów. Ten sposób odżywiania przynosi redukcję masy ciała, ale nie pozostaje bez wpływu na zdrowie. Taką dietę można stosować przez kilka miesięcy. Najlepsza jest dieta śródziemnomorska i wegetariańska (ale tylko u dorosłych).

A co z aktywnością fizyczną przy insulinooporności?

Starszym zalecam ok. 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo, rozłożonej na kilka dni. Ważne, by wysiłek miał charakter aerobowy: energiczny spacer, jazda na rowerze. Młodsi powinni być aktywni codziennie – wysiłek o umiarkowanej intensywności, 30-40 minut, aby nie doszło do znacznego spadku stężenia glukozy we krwi z powodu nadmiernego obciążenia organizmu wytężoną pracą. Już po 3 miesiącach może poprawić się wrażliwość na insulinę, a pacjent będzie czuł się lepiej.

Rozmawiała Małgorzata Pyrko