Fluoryzacja zębów to temat, który od lat wywołuje kontrowersje wśród pacjentów. Jest to zabieg rekomendowany przez stomatologów jako skuteczna metoda zapobiegania próchnicy i wzmocnienia szkliwa. Pojawiają się jednak głosy krytyczne na temat fluoryzacji i wpływu samego fluoru na zdrowie. Jaka jest prawda? Sprawdź, co daje zabieg fluoryzacji i czy warto go robić.
Tuż po rozpoczęciu roku szkolnego, na pierwszym zebraniu, do rąk rodziców uczniów klas I-VI trafi wiele druków, z prośbą o wypełnienie i podpisanie. Jednym z nich jest zgoda na fluoryzację zębów. Czy podpisać taką zgodę? Co daje fluoryzacja? Czy taki zabieg ma sens tylko u dzieci?
Fluor – po co nam potrzebny?
Fluor to najważniejszy pierwiastek, jeśli chodzi o zdrowie naszych zębów. Przede wszystkim wzmacnia szkliwo i uodparnia je na działanie szkodliwych kwasów, które dostarczamy z pożywieniem lub są wytwarzane przez bakterie próchnicowe; wspomaga tak zwaną remineralizację szkliwa czyli odbudowę w miejscach, gdzie pojawiają się drobne ubytki (efekt działania kwasów).
Fluor hamuje rozwój bakterii, które przyczyniają się do powstawania próchnicy. Tworzy też na zębach barierę, która utrudnia przywieranie osadu i tworzenie się kamienia nazębnego. Tak też działają pasty z odpowiednim stężeniem fluoru.
Fluor znajduje się nie tylko w pastach do zębów – dostarczamy go sobie również z pożywieniem i wodą. Źródłem tego pierwiastka są: m.in. herbata, ryby, orzechy, nabiał, rośliny strączkowe. Ta ilość może się jednak okazać niewystarczająca, by chronić zęby przed próchnicą. Z badań wynika, że fluor działa najskuteczniej przeciwpróchnicowo, jeśli zostanie podany miejscowo. A największą korzyść z suplementacji fluorkowej odnoszą dzieci między 6. miesiącem a 13. rokiem życia. Dlatego towarzystwa stomatologiczne zalecają szczotkowanie zębów pastą z fluorem od pojawienia się pierwszego ząbka. Ilość pasty powinna być minimalna. Z tego tez powodu przeprowadza się fluoryzację w szkołach.
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej możemy przeczytać, że fluoryzacja zębów u uczniów szkół podstawowych w klasach I-VI, powinna być przeprowadzana przez pielęgniarkę szkolną na terenach, na których poziom fluorków w wodzie pitnej nie przekracza 1 mg/l wody. Na takich obszarach zabiegi odbywają się 6 razy w roku szkolnym co 4 tygodnie, począwszy od września. Zabiegi te są obowiązkowe. Uczeń może zostać z nich zwolniony na pisemną prośbę rodziców lub lekarza stomatologa.
Fluoryzacja – czy się na nią zgadzać?
Na temat samego fluoru i jego wpływu na zdrowie krąży wiele mitów. Można o nim na przykład przeczytać, że jest toksyczny dla organizmu, że źle wpływa na stawy, przyczynia się do problemów z nerkami, układem nerwowym i mięśniowym. Tyle tylko, że chodzi tu o zatrucie fluorem, a w przypadku fluoryzacji przeprowadzonej pod okiem pielęgniarki w szkole czy w gabinecie dentystycznym nie może być mowy o przedawkowaniu! Stomatolodzy nie tylko nie straszą fluoryzacją, ale sami na nią zapraszają do swoich gabinetów. Fluor w paście do zębów również nie szkodzi.
Lakowanie i lakierowanie zębów to też fluoryzacja
Dorośli podejmują decyzję o fluoryzacji, najczęściej, gdy:
- mają przebarwienia płytki nazębnej;
- cierpią na nadwrażliwość szyjek zębowych;
- szczególnie często pojawiają się u nich ubytki;
- doszło do demineralizacji szkliwa;
- przeszli zabiegu skaling i piaskowania, aby zmniejszyć tempo narastania osadu i kamienia nazębnego;
- noszą aparaty ortodontyczne – aby wyeliminować nadwrażliwość zębów.
Lakierowanie zębów jest jednym ze sposobów fluoryzacji, przeprowadzanym w gabinecie stomatologicznym. Mogą mu się poddać zarówno dzieci, jak i dorośli. Dorosłym, a nawet seniorom lakierowanie jest polecane, ponieważ u starszych osób szkliwo słabnie, pojawia się też nadwrażliwość. Fluoryzacja polega na nałożeniu lakieru o dużej zawartości fluorków na szkliwo, aby je wzmocnić. Zabieg fluoryzacji działa przeciwpróchniczo i zmniejsza nadwrażliwość zębów.
Lakierowanie trwa ok. 15-20 minut, w zależności od liczby lakierowanych zębów. Wcześniej jednak stomatolodzy zwykle oczyszczają profesjonalnie zęby, wykonując skaling oraz piaskowanie. To zabiegi pozwalające na pozbycie się kamienia, osadu nazębnego, a także przebarwień. Na oczyszczonych zębach fluor działa skuteczniej.
Po zabiegu poziom fluoru rośnie, a nałożona warstwa preparatu wydziela kolejne jony fluorkowe, budując barierę ochronną dla naszych zębów, przez co najmniej dwie godziny należy powstrzymać od jedzenia i picia, a przez 12 godzin od mycia zębów.
Lakowanie to także zabieg, który ma na celu ochronę przed próchnica. Polega na wypełnianiu bruzd w zębach (przedtrzonowych i trzonowych) lakiem, czyli specjalną żywicą z dodatkiem fluoru. Lak mechanicznie chroni przed odkładaniem się osadu na zębach, a fluor wzmacnia szkliwo.
Kiedy może dojść do przedawkowania fluoru?
W Polsce maksymalna dopuszczalna dawka fluoru wynosi 4 mg dziennie dla mężczyzn i 3 mg dla kobiet. Litr herbaty dostarcza mniej więcej 1/4 tej ilości. Przedawkować fluor można pijąc duże ilości wody zawierającej więcej niż 1 mgF/l (informacje na ten temat można sprawdzić w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodno-Kanalizacyjnym) lub wdychając związki fluoru, np. w płynach owadobójczych.
Gdy fluoru jest za dużo, może powodować on zatrucie. Jego objawy to:
- bóle brzucha,
- nudności i wymioty;
- łzawienie oczu;
- nadmierne pocenie się;
- nadmierne ślinienie;
- osłabienie organizmu;
- bóle głowy.
Nadmiar fluoru może też spowodować fluorozę. Ta choroba rozwija się, gdy na zbyt dużą dawkę fluoru zostaną narażone rozwijające się zęby. Jej objawy łatwo rozpoznać - na powierzchni zębów powstają bielsze niż szkliwo zęba plamki, które następnie zmieniają kolor na ciemny brąz.
Jeśli zauważymy u siebie objawy zatrucia fluorem, od razu sięgnijmy po szklankę mleka, które zneutralizuje szkodliwe działanie fluoru. Trzeba też udać się do lekarza.
