Co jest moje, a co męża? Tłumaczymy zasady wspólności majątkowej

Wraz z zawarciem małżeństwa powstaje wspólność majątkowa. Obejmuje dobra nabyte w czasie jego trwania.

Co należy do majątku wspólnego?

• Wynagrodzenia za pracę, z premiami, nagrodami i dodatkami za nadgodziny oraz dochody z innej działalności (np. umowy o dzieło i zlecenia) są wspólne.
• Wspólne są też emerytura i renta, stypendia, zasiłek dla bezrobotnych oraz dobra kupione za ww. wynagrodzenia.
• Środki pieniężne zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego i pracowniczego funduszu kapitałowego każdego z małżonków też są dobrem wspólnym. Podlegają one dziedziczeniu ustawowemu, chyba że zostanie nimi obdarowana inna osoba.
• Przedmioty tzw. zwykłego urządzenia domowego, np. meble, sprzęt AGD oraz samochód służące do użytku obojga małżonków są wspólne. Podobnie jak narzędzia i sprzęty, służące jednemu z małżonków do wykonywania pracy zawodowej, np. laptop.
• Mieszkanie nabyte przez małżonków lub lokatorskie, np. z gminy lub spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu oraz mieszkanie, do którego małżonkowie uzyskali prawo przez zasiedzenie też są majątkiem wspólnym.

Co jest majątkiem tylko męża lub żony?

Majątek osobisty (odrębny) to dobra, które nie są wspólne, nawet gdy małżonkowie nie spiszą intercyzy. Są to rzeczy i środki służące do zaspokajania własnych potrzeb i dobra kupione przed ślubem. Odzież, obuwie, sprzęt sportowy i sprzęt medyczny służące jednemu małżonkowi należą tylko do niego. Ale uwaga! Biżuteria kupiona jako lokata kapitału, choć noszona przez żonę, też stanowi majątek wspólny. Odszkodowanie uzyskane np. od ubezpieczyciela za uszczerbek na zdrowiu jest majątkiem ubezpieczonego. Nagrody za osobiste osiągnięcia np. wynalazek, konkurs są tylko nagrodzonego. Podobnie z wygraną w teleturnieju. Ale uwaga! Wygrana w grze losowej jest wspólna, bo decydował o niej przypadek.

Do kogo należy spadek i darowizna?

Dobra przekazane w spadku lub darowiźnie są własnością małżonka, który je otrzymał. Darowizna nieruchomości musi być przekazana aktem notarialnym, spadek natomiast – dziedziczony ustawowo (np. po rodzicach) lub na podstawie testamentu (np. po krewnych). Można rozszerzyć wspólność majątkową i dopisać współmałżonka do swojego majątku intercyzą. Ta majątkowa umowa małżeńska może być podpisana przed ślubem, jak i w dowolnym momencie związku. Musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Gdy jedno z małżonków sprzeda spadek lub darowiznę i kupi za nie np. działkę, będzie ona jego własnością. Ta zasada surogacji ma zastosowanie także, gdy zakup za spieniężony majątek jest innej natury niż ten składnik, np. za mieszkanie żona kupi auto lub założy lokatę. Ale uwaga! Dochody z wynajmu nieruchomości, która należy do jednego z małżonków są wspólne.

Kiedy ustaje wspólność majątkowa?

Rozdzielność majątkową małżonkowie mogą uzyskać podpisując intercyzę. Decyduje ona o zniesieniu wspólności majątkowej od dnia jej podpisania (koszt 500 zł). W przypadku rozwodu lub separacji wspólność majątkowa ustaje od dnia orzeczenia ich przez sąd. Wyjątkowo sąd może ustanowić rozdzielność z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa (gdy małżonkowie nie żyli wspólnie). Między mężem i żoną nie ma też majątku wspólnego od dnia unieważnienia małżeństwa, z chwilą śmierci lub ubezwłasnowolnienia, któregoś z małżonków. Na wniosek jednego z małżonków sąd może znieść wspólność majątkową. Ustanowi rozdzielność majątkową z ważnych powodów np.: trwonienia majątku wspólnego, alkoholizmu, rażącej niegospodarności, separacji małżonków. Szczególne znaczenie ma ustanowienie rozdzielności, gdy jeden z małżonków zadłuża majątek wspólny.

Gdy mąż ma długi

Wówczas małżonek odpowiada majątkiem osobistym. Gdy zaciągnął kredyt, pożyczkę lub był żyrantem bez zgody żony, komornik może np. zlicytować jego nieruchomość lub zająć połowę jego pensji netto. Gdy podpis żony widnieje na umowie np. kredytu ona też zobowiązana jest do spłaty długu. Za zaległości wobec US i ZUS małżonkowie odpowiadają wspólnym majątkiem.

Nasz ekspert: Michał Nagórek, radca prawny