Obrzęk śluzowaty, zwany też chorobą Gulla, ma charakterystyczne objawy: rysy twarzy stają się pogrubiałe, powieki sprawiają wrażenie opadniętych, a twarz wygląda na zmęczoną. Ta dolegliwość towarzyszy niedoczynności tarczycy, więc powinnaś jak najszybciej zgłosić się do endokrynologa i rozpocząć leczenie oraz wdrożyć odpowiednią dietę. Przeczytaj, jak rozpoznać obrzęk śluzowaty i jak odróżnić go od obrzęku przedgoleniowego.
Pięćdziesięcioletnia pacjentka zgłosiła się na wizytę kontrolną. Skarżyła się, że od kilku miesięcy jest ciągle zmęczona, szybko marznie, a mimo gorszego apetytu – tyje. Lekarz stwierdził, że rysy jej twarzy są pogrubiałe, policzki i powieki jakby opuchnięte. Zlecił badania laboratoryjne, które wykazały wysoki poziom cholesterolu, podwyższony poziom TSH i obniżone poziomy hormonów tarczycy – fT3 i fT4. Endokrynolog rozpoznał obrzęk śluzowaty w przebiegu niedoczynności tarczycy.
Czym jest obrzęk śluzowaty i jak powstaje?
Obrzęk śluzowaty, zwany chorobą Gulla, powstaje w przebiegu niedoczynności tarczycy. To efekt odkładania się w tkance podskórnej substancji zwanych mukopolisacharydami. Są to związki silnie wiążące wodę, co prowadzi do obrzęku. Hormony tarczycy hamują powstawanie mukopolisacharydów, dlatego w niedoczynności tarczycy dochodzi do ich nadmiernej produkcji. Mukopolisacharydy gromadzą się tam, gdzie tkanka podskórna jest najbardziej wiotka, czyli na twarzy, rzadziej na tułowiu.
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto (wywołana przez zapalenie tarczycy); jest ona skutkiem ataku własnych przeciwciał na tarczycę. Pozostałe to:
- stan po usunięciu tarczycy,
- uszkodzenie tarczycy po leczeniu radiojodem,
- polekowa niedoczynność tarczycy (np. w przebiegu leczenia amiodaronem),
- wtórna niedoczynność w przebiegu niedoczynności przysadki.
Objawy choroby Gulla
Pod wpływem obrzęku śluzowatego rysy twarzy stają się pogrubiałe, powieki sprawiają wrażenie opadniętych, a twarz wygląda na zmęczoną i maskowatą. Hormony tarczycy regulują większość procesów w organizmie, w tym metaboliczne.
W niedoczynności gruczołu dochodzi do spadku metabolizmu o 30-40 proc., stąd oprócz obrzęku, inne objawy:
- zwiększenie masy ciała mimo mniejszego apetytu,
- wrażenie ciągłego marznięcia,
- przewlekłe zmęczenie i apatia,
- zwolnienie tętna,
- zaparcia będące następstwem zwolnienia perystaltyki jelit,
- osłabienie mięśni,
- problemy z koncentracją,
- depresja.
Diagnostyka obrzęku śluzowatego. Jakie badania wykonać?
Obrzęk śluzowaty jest tak charakterystyczny, że do wysunięcia podejrzenia lekarzowi wystarczy wywiad i badanie fizykalne, zwłaszcza gdy występuje z innymi objawami niedoczynności. Aby potwierdzić rozpoznanie, lekarz skieruje cię na oznaczenie poziomów hormonów: tyreotropowego – TSH (wytwarzanego przez przysadkę hormonu pobudzającego tarczycę) oraz fT3 i fT4 – hormonów produkowanych przez tarczycę. W niedoczynności tarczycy poziomy hormonów tego gruczołu są obniżone, natomiast TSH zwykle podwyższony, chyba że masz niedoczynność wtórną, spowodowaną niedoczynnością przysadki (rzadko spotykana przyczyna). W badaniach laboratoryjnych można także stwierdzić podwyższony poziom cholesterolu. Konieczne będzie również oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych i wykonanie USG tarczycy.
Jak wygląda leczenie choroby Gulla?
Polega na leczeniu przyczyny obrzęku limfatycznego, czyli niedoczynności tarczycy: hormony tarczycy zastępuje się lewotyroksyną podawaną doustnie w formie tabletek. Zwykle jest to konieczne do końca życia.
Większość objawów, w tym obrzęk śluzowaty, ustępują po włączeniu odpowiedniego leczenia. Aby przyspieszyć cofanie się obrzęku, można zastosować fizjoterapię, polegającą na drenażu limfatycznym i terapii manualnej. Obrzęk jest twardy i nie ustępuje po uciśnięciu palcem. W cięższej postaci może objąć również inne okolice ciała
Czym jest obrzęk przedgoleniowy?
Spowodowany jest nadczynnością tarczycy, zwykle w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Lokalizuje się na przedniej powierzchni podudzi, stopach i miejscach narażonych na urazy. Jest efektem nadmiernego namnażania się komórek tkanki łącznej, co wywołuje swędzące, guzkowate zgrubienia skóry, która przybiera lekko pomarańczową barwę. W nadczynności tarczycy spotyka się także wytrzeszcz gałek ocznych, spowodowany obrzękiem tkanek oczodołów i pogrubieniem mięśni gałkoruchowych (orbitopatia tarczycowa).
Dieta zalecana przy obrzęku śluzowatym
Powinna obfitować w jod i białko. Ich bogatym źródłem są ryby morskie i owoce morza.
Jod można także suplementować jodowaną solą kuchenną, obecnie praktycznie każda dostępna w sprzedaży sól jest wzbogacona w ten pierwiastek. Zawartość jodu w produktach roślinnych, zbożowych i przetworach mlecznych jest niewielka, a jego ilość uzależniona jest od gleby, na której hodowane są rośliny, i paszy, którą karmione są zwierzęta dające mleko. Jod może być także przyswajany drogą wziewną, a jego najlepszym źródłem jest powietrze nad morzem.
Uwaga! Niektóre produkty mogą ograniczać przyswajanie jodu z pokarmu i sprzyjać powstawaniu wola. To kapusta, kalafior, brukselka, soja, rzepa, brukiew. Dotyczy to surowej postaci tych produktów, gotowanie zmniejsza zawartość w nich niekorzystnych substancji. W niedoczynności tarczycy jedz morskie ryby
