Jak się objawia zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych? Na czym polega leczenie i kiedy potrzebny jest zabieg?

Najpoważniejszym powikłaniem zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych jest zatorowość płucna, więc nie wolno go lekceważyć. Leczenie schorzenia obejmuje przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych lub antybiotyków, w niektórych przypadkach potrzebny będzie zabieg. Najlepiej więc zapobiegać chorobie. Jak to zrobić?

Przyczyny zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych

Zapalenie żył powierzchownych to stan zapalny żył położonych płytko pod skórą, nad powięzią pokrywającą mięśnie. Zwykle jest związane z obecnością skrzepliny w naczyniu. Najczęściej dotyczy żył kończyn dolnych, ale można je także spotkać w innych okolicach ciała, np. na kończynach górnych. Dzielimy je na:

• zapalenie żylaków, odpowiedzialne za 90 proc. zapaleń żył powierzchownych – zlokalizowane w kończynach dolnych, jest związane z zastojem krwi w poszerzonym naczyniu, co prowadzi do wystąpienia w nim zakrzepicy,
• wędrujące, nawracające zapalenie żył powierzchownych – towarzyszy chorobie Buergera lub Behçeta, często spotyka się je także w chorobach nowotworowych,
• zapalenie związane z cewnikowaniem żyły – dotyczy głównie kończyn górnych, rzadziej dolnych; może być związane z podrażnieniem żyły przez cewnik albo substancję podawaną we wlewie dożylnym,
• ropne zapalenie żył powierzchownych – rozwija się u chorych z obecnymi bakteriami we krwi lub na skutek zakażenia cewnika wewnątrznaczyniowego.

Najczęstszą pośrednią przyczyną zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych jest występowanie żylaków. Co sprzyja ich tworzeniu się?

• Płeć – żylaki częściej tworzą się u kobiet; jest to związane z działaniem żeńskich hormonów płciowych, które powodują rozluźnienie włókien kolagenowych i osłabienie ścian naczyń.
• Wiek – im jesteśmy starsi, tym większe ryzyko.
• Predyspozycje genetyczne – prawdopodobnie związane z nieprawidłową budową i składem kolagenu.
• Leczenie hormonalne – osłabia sprężystość ścian żył. Praca, która wymaga wielogodzinnego siedzenia lub stania.

Objawy zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych

Główną dolegliwością jest bolesny obrzęk w okolicy zapalenia zmienionej żyły, z zaczerwienieniem skóry. Jeśli zapalenie występuje w obrębie żylaka, pod skórą wyczuwalna jest pogrubiała i stwardniała żyła, często tworząca strukturę przypominającą sznur korali.

Gdy zapalenie jest związane z cewnikowaniem żyły, stan zapalny zlokalizowany jest w miejscu wkłucia. Ropnemu zapaleniu zwykle towarzyszy gorączka oraz ropna wydzielina w zajętym naczyniu.

Diagnostyka zakrzepicy żylnej kończyn dolnych

Jak rozpoznaje się zapalenie żył powierzchownych? Diagnozę stawia się przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych, które są dość charakterystyczne. Jeśli stwierdzisz u siebie objawy choroby, jak najszybciej zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu, który zdecyduje o dalszym postępowaniu. Gdy zajęty fragment naczynia będzie krótszy niż 5 cm, nie będzie konieczności wykonywania dodatkowych badań, lekarz zaleci ci stosowanie leku przeciwzapalnego.

W przypadku zajęcia dłuższego odcinka żyły, dostaniesz skierowanie na badanie USG żył kończyn dolnych. Dzięki niemu lekarz będzie mógł ocenić, jak daleko zakrzepica zlokalizowana jest od ujścia żyły powierzchownej do układu głębokiego (najczęściej do żyły udowej) i określić ryzyko szerzenia się zakrzepicy do układu żył głębokich.

Leczenie zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych

Jeśli zmiany będą zlokalizowane wystarczająco daleko od żył głębokich, zaordynuje leczenie przeciwzakrzepowe heparyną drobnocząsteczkową podawaną w zastrzykach podskórnych. Powinno ono trwać 4 tygodnie. Jeżeli zakrzepica będzie rozległa, lekarz zaleci kontynuowanie terapii przeciwzakrzepowej lekiem doustnym. Gdy przyczyną zapalenia jest infekcja, dostaniesz odpowiedni antybiotyk.

W leczeniu zapalenia żyły powierzchownej związanej z zakrzepicą wskazane jest stosowanie ucisku. Można kończynę owinąć bandażem elastycznym lub zastosować pończochę elastyczną. Pamiętaj jednak, że musi być ona dobrana indywidualnie, „na wymiar”. Ucisk powinien być tak dostosowany, aby był najsilniejszy w części dystalnej (najbardziej oddalonej od środka ciała) i stopniowo coraz słabszy ku górze.

Zakrzepowe zapalenie żył: kiedy konieczny będzie zabieg?

Jeśli czoło zakrzepu w żyle powierzchownej zlokalizowane jest blisko jej ujścia do żyły głębokiej (mniej niż 3 cm), lekarz pierwszego kontaktu skieruje cię do chirurga naczyniowego. Leczenie operacyjne polega na podwiązaniu żyły powierzchownej, co zapobiega szerzeniu się zakrzepicy do układu głębokiego.

Jakie mogą być powikłania po zakrzepowym zapaleniu żył?

Nieleczone zapalenie żył powierzchownych ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni. Należy jednak pamiętać, że może się wiązać z ryzykiem rozwoju zakrzepicy żył głębokich, a w przypadku zapalenia ropnego szerzeniem się infekcji na różne narządy.

Najpoważniejszym powikłaniem zakrzepicy żylnej jest zatorowość płucna, która może być groźna dla życia, dlatego nie należy lekceważyć objawów choroby. Dolegliwość występuje najczęściej u kobiet pomiędzy 30. a 60. rokiem życia

Jak zapobiegać zakrzepicy żylnej kończyn dolnych?

Staraj się nie siadać z nogą założoną na nogę. Jeśli wykonujesz pracę związaną z długotrwałym siedzeniem, rób przerwy co godzinę – przejdź się albo zrób kilka ćwiczeń wymagających napinania mięśni nóg; jeżeli nie możesz wstać, wykonaj te ćwiczenia na siedząco. Nie noś zbyt obcisłych ubrań ani butów na wysokim obcasie. Nie przegrzewaj nóg, na przykład w gorącej kąpieli.

Jeśli masz skłonność do obrzęków, jak najczęściej odpoczywaj z nogami uniesionymi do góry, a na noc coś pod nie podkładaj, aby były uniesione powyżej poziomu ciała. Zadbaj o regularną aktywność fizyczną – ruch i angażowanie mięśni najlepiej zapobiegają tworzeniu się zakrzepów w żyłach.