Chryzantemy – te kwiaty nigdy nie wychodzą z mody! Poznaj najpiękniejsze odmiany chryzantem na balkon i taras

Chryzantemy, z ich fascynującą paletą barw i form, od lat cieszą oczy ogrodników i miłośników kwiatów na całym świecie. Te wyjątkowe kwiaty, które swój rodowód mają w dalekiej Azji, zdobyły serca Polaków, stając się nieodłącznym elementem wielu ogrodów, tarasów i balkonów. Zarówno majestatyczne w swojej prostocie, jak i oszałamiające w pełnych odmianach, chryzantemy oferują nie tylko bogactwo kolorów, ale również różnorodność kształtów i rozmiarów, co czyni je idealnym wyborem dla każdego, kto pragnie dodać wyrazisty akcent kolorystyczny do swojej przestrzeni.

Czym są i skąd pochodzą chryzantemy?

Chryzantemy, znane również pod naukową nazwą Chrysanthemum, są rodzajem kwitnących roślin należących do rodziny Asteraceae, obejmującej również takie rośliny jak astry, rumianki i słoneczniki. Są to rośliny cenione na całym świecie za swoje piękne kwiaty, które występują w szerokiej gamie kształtów, rozmiarów i kolorów. Pochodzą z Azji i północno-wschodniej Europy, a ich uprawa ma długą historię szczególnie w Chinach i Japonii, gdzie przez wieki były hodowane i selekcjonowane w celu wytworzenia nowych odmian.

W Polsce chryzantemy zyskały popularność stosunkowo niedawno, porównując z ich długą historią w Azji. Zostały sprowadzone do Europy w XVII wieku, a z czasem dotarły również do Polski. W polskim klimacie dobrze radzą sobie te gatunki i odmiany, które są odporne na niższe temperatury, ponieważ chryzantemy w swoim naturalnym środowisku preferują umiarkowane warunki. Chociaż niektóre odmiany mogą potrzebować specjalnej ochrony przed mrozem, wiele z nich jest wyjątkowo wytrzymałych i będzie pięknie kwitnąć w polskich ogrodach.

Naturalne środowisko chryzantem różni się w zależności od gatunku, ale wiele z nich pochodzi z obszarów o umiarkowanym klimacie, gdzie mogą rosnąć na słonecznych, dobrze przepuszczalnych stanowiskach. Preferują gleby bogate w składniki odżywcze, ale wiele odmian jest zdolnych do adaptacji w mniej niż idealnych warunkach. Ze względu na swoje pochodzenie, chryzantemy są przystosowane do różnych warunków środowiskowych, co sprawia, że są elastycznymi i wdzięcznymi roślinami dla ogrodników na całym świecie.

Jakie chryzantemy wybrać na rabatę?

Chryzantemy można wyhodować samemu, ale wymaga to sporo wysiłku. Najprościej kupić gotowe - wyrośnięte, uformowane i z dużą ilością pąków kwiatowych. Po posadzeniu w ogrodzie nie zmienią już zbytnio kształtu ani rozmiaru, łatwo więc wkomponujemy je w istniejące rabaty i obsadzimy nimi pojemniki. Zaplanujmy dla nich miejsce słoneczne, osłonięte od wiatru. Nie dopuszczajmy do przesychania ani zalewania podłoża. Na bieżąco usuwajmy przekwitłe kwiaty - pobudzi to roślinę do wytwarzania kolejnych pąków, a czas jej kwitnienia się wydłuży.

Niektóre odmiany zakwitają już pod koniec sierpnia. Możemy się nimi cieszyć bardzo długo, bo aż do przymrozków. W sklepach i na bazarach są setki odmian. Niemal wszystkie nie boją się przymrozków, przy czym im drobniejsze kwiaty, tym bardziej odporne na mróz. Właśnie takie wybierzmy, wyglądające jak kolorowe kule ulepione z setek kwiatuszków. Przetrwają nawet przymrozki do -5 st. C.

Na rabatę wybierz odmiany, które zimują w gruncie. Sadzonek najlepiej szukać w szkółkach już u progu wiosny, kiedy są kopane bezpośrednio z gruntu. Ostatni moment na sadzenie w ogrodzie chryzantem zakupionych w donicach to przełom VIII/IX – jeszcze zdążą się ukorzenić przed nastaniem zimy. Kupioną jesienią możesz tymczasowo posadzić w donicy ogrodowej. Po przekwitnięciu kwiatów przytnij ją dość nisko i przenieś do piwnicy lub garażu (miejsce ma być chłodne, z dostępem do światła).

Stanowisko i pielęgnacja chryzantemy w ogrodzie

Na rabacie wybierz jej miejsce słoneczne, osłonięte od wiatru. Gdy podrośnie i wypuści 3-4 pary liści, uszczknij jej wierzchołek, aby krzewinka ładnie się rozrosła. W czasie wzrostu (do początku VII) 3-4 razy zasil ją nawozem mineralnym.

Regularnie podlewaj. Jeśli sadzonkę uda się przechować do wiosny, w połowie maja, gdy ustanie ryzyko przymrozków, wsadzisz ją do gruntu.

Przekwitnięte kwiatostany chryzantem usuwaj. Dzięki temu będą wytwarzały nowe pąki, a czas kwitnienia się wydłuży.

Jak dbać o chryzantemy na tarasie i balkonie?

Na balkonie najlepiej sprawdzają się odmiany drobnokwiatowe. Mają zwarty, krzaczasty pokrój. Obsypane są kwiatami w kolorze białym, żółtym, pomarańczowym, brązowym... Póki co, nie znajdziesz ich w kolorze niebieskim. Odmiany drobnokwiatowe chryzantem są bardzo wytrzymałe i najłatwiejsze w uprawie. Kupując, wybieraj te z nierozwiniętymi, ale już wybarwionymi pąkami. Zielone mogą się nie rozwinąć na balkonie. Jedna roślina w doniczce kosztuje zwykle kilkanaście złotych.

Ważny jest wybór miejsca. Musi być słoneczne, bo pąki otwierają się pod wpływem słońca. Nasłonecznienie nie powinno być jednak zbyt silne, bo może to poparzyć liście. Najlepsza temp. dla chryzantem to 10-16˚C.Wystarczy im ziemia uniwersalna lub zwykła ogrodowa z dodatkiem torfu, by lepiej utrzymywała się wilgoć. Podlewaj nawet codziennie, ale nie przelewaj. Podłoże utrzymuj umiarkowanie wilgotne. Co 2-3 tygodnie zasil preparatem do ozdobnych roślin doniczkowych (cena: ok. 6 zł/0,35 l).

Najpiękniejsze gatunki i odmiany chryzantem

Chryzantemy, znane również jako "mums" lub "dendranthema", są powszechnie uprawiane ze względu na swoje piękne kwiaty i różnorodność form i kolorów. Wśród tej różnorodności istnieje kilka wyjątkowych gatunków i odmian, które są szczególnie godne uwagi. Gatunki te różnią się między sobą wieloma cechami, od kształtu i wielkości kwiatów po preferencje dotyczące środowiska i klimatu.

Chryzantema indyjska

Chrysanthemum indicum, znana jako chryzantema indyjska, jest jednym z najbardziej znanych gatunków i często jest podstawą dla wielu hybrydowych odmian uprawnych. To właśnie ona najczęściej pojawia się w różnych odmianach jako dekoracja nagrobna w dniu Wszystkich Świętych. Wyróżnia się obfitym kwitnieniem i szeroką gamą kolorów, co czyni ją popularnym wyborem zarówno dla ogrodników, jak i hodowców roślin.

Ma kwiaty, które mogą być jednobarwne lub wielobarwne, często z bogatą paletą kolorów od bieli i żółci po różne odcienie różu, czerwieni i fioletu. Kwiaty mogą być pojedyncze z widocznym środkiem lub pełne, z wieloma warstwami płatków. Wśród najbardziej efektownych odmian tego gatunku znajduje się 'Indian Summer', która oferuje jasne, złotożółte kwiaty, oraz 'Autumn Fire', która wyróżnia się intensywnym, głębokim odcieniem czerwieni.

Chryzantema ogrodowa

Chrysanthemum morifolium, czasami nazywana chryzantemą ogrodową, jest kolejnym gatunkiem o znaczeniu komercyjnym. Rośliny te są cenione za swoje duże, pełne kwiaty i są często główną atrakcją w ogrodach i wystawach kwiatowych. Mają również znaczenie w tradycyjnych ceremoniach w różnych kulturach, szczególnie w Azji.

Kwiaty przybierają kształty od prostych do pompomów i ozdobnych kształtów. 'Emperor of China' jest delikatnie różową odmianą z łagodnie zakrzywionymi płatkami, podczas gdy 'Seatons Ruby' ma głęboko czerwone kwiaty, które są szczególnie oszałamiające.

Chryzantema Zawadzkiego

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Byronic Hero (@burke_2012)

Chrysanthemum zawadzkii, inaczej chryzantema Zawadzkiego, jest gatunkiem bardziej dzikim i jest ceniona za swoją wytrzymałość i zdolność do wzrostu w trudniejszych warunkach. Ma tendencję do mniejszych kwiatów i jest często używana do naturalizacji w krajobrazach lub jako roślina przyjazna dla zapylaczy.

Chryzantema Zawadzkiego charakteryzuje się mniejszymi, często białymi lub bladożółtymi kwiatami. Kwiaty są zwykle prostsze, ale nadal atrakcyjne, szczególnie w naturalistycznych lub dzikich ustawieniach. 'Clara Curtis' z jasnoróżowymi kwiatami i 'Mary Stoker' z subtelnymi żółto-kremowymi kwiatami to dwie odmiany, które zachwycają swą delikatnością.

Chryzantema japońska

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Jim Bell (@jimbellofbelmont)

Chrysanthemum pacificum, znana także jako chryzantema japońska, wyróżnia się nie tylko przez kwiaty, ale także przez atrakcyjne, aromatyczne liście. Ten gatunek jest często używany jako roślina okrywowa lub niska roślina krajobrazowa ze względu na jej zdolność do rozprzestrzeniania się i tworzenia gęstych, kolorowych łanów.

Chryzantema japońska ma niewielkie, zazwyczaj żółte kwiaty i jest bardziej ceniona za liście niż kwiaty. Jednakże, 'Silver Princess' z delikatnymi białymi kwiatami i 'Gold and Silver' z kontrastującymi złotymi kwiatami i srebrzystymi liśćmi, to odmiany, które mogą dodać piękna każdemu ogrodowi.

Co posadzić obok chryzantem? 

Chryzantemy rabatowe ładnie komponują się z kwitnącymi jesienią astrami i wrzosami, a także z rudbekią, miechunkami i rozchodnikiem okazałym. Dobrym pomysłem będzie posadzenie ich wśród bylin i roślin rabatowych, mających dekoracyjne liście przez cały sezon wegetacyjny, tj. żurawek czy kalocefalus. Lekkości dodadzą chryzantemom trawy rabatowe o przewisających liściach: rozplenica japońska i miskanty. Ich sąsiedztwo ochroni też pędy młodych chryzantemowych sadzonek przed żarłocznymi ślimakami. 

Choć chryzantemy najlepiej czują się we własnym gronie, całkiem nieźle prezentują się w kompozycji z kwitnącymi o tej porze roku wrzosami, z żurawkami o krasym ulistnieniu oraz z ozdobnymi trawami (zwłaszcza turzycami). Białym, drobnokwiatowym chryzantemom może towarzyszyć srebrzystoszary kalocefalus. Jeśli rośliny posadzimy razem w białej skrzynce, a obok ustawimy ozdobne białe dynie, stworzymy na balkonie bajkowy klimat. To pomysł zaczerpnięty z listopadowych nowojorskich ulic. Wart wykorzystania!

Najciekawsze aranżacje z chryzantemami

Modny niegdyś gięty kwietnik na paprotki pomalowano na biało (aby przykuwał uwagę) i wystawiono na taras. Umiejscowione w nim drobnokwiatowe chryzantemy poprzez piętrową kompozycję dominują w otoczeniu. Na taki efekt właśnie liczyliśmy! Równie dobrze sprawdzi się podobny kwietnik w innym kolorze, np. brązowym lub czarnym.

Jeśli nie mamy miejsca na wyeksponowanie chryzantem na tarasie, najprostszym rozwiązaniem będzie ustawienie ich na stopniach schodków prowadzących do domu - tuż przy balustradzie. W roli takiej dekoracji najlepiej sprawdzą się chryzantemy drobnokwiatowe, których nie zetną pierwsze przymrozki. Utrzymane w jednolitej kolorystyce i posadzone w jednakowych doniczkach, nie wprowadzą estetycznego chaosu na tarasie. Wprost przeciwnie - wpiszą się w modny florystyczny trend tzw. rytmicznego szyku.

W tej aranżacji chryzantema nie gra wprawdzie pierwszych skrzypiec, niemniej pełni istotną rolę. Jej krwistoczerwony kolor przełamuje monotonię żółtopomarańczowych, powtarzających się elementów - dyń i traw ozdobnych. Na plus należy też zapisać zgromadzenie ich w jednym miejscu (w tym przypadku: w rogu drewnianego podestu), co sprawia wrażenie przemyślanej kompozycji. W jej jesienny klimat wspaniale wpisują się wiklinowe kosze oraz - choć to zapewne rzecz przypadku - opadające z pobliskiego drzewa złociste liście. 

Chryzantema w charakterze domowego kwiatu doniczkowego? Czemu nie! Pod warunkiem, że usytuujemy ją z dala od kaloryfera i ładnie wyeksponujemy, np. na stoliku kawowym, z dala od innych roślin, pośród których straciłaby na uroku.