Zwyrodnienie stawu kolanowego – jakie badania i metody regeneracji chrząstki może zaproponować ortopeda?

Budowa stawu kolanowego

Stawy to ruchome połączenia między kośćmi, które umożliwiają wykonywanie ruchu. Zostały wyposażone w mechanizmy ułatwiające przemieszczanie się kości względem siebie: powierzchnie tworzące staw są pokryte specjalną chrząstką, szczelina między powierzchniami stawowymi wypełniona jest gęstym płynem, który działa jak smar (dzięki temu obie powierzchnie mogą gładko przesuwać się względem siebie).

Przyczyny zwyrodnienia stawu kolanowego

Do zwyrodnienia stawów dochodzi wskutek uszkodzenia chrząstek i zmniejszenia ilości płynu stawowego.

Najczęściej atakowanym przez zwyrodnienie stawem jest kolano. Dzieje się tak na skutek znacznego obciążenia, jakiemu jest poddawane w ciągu całego życia, i skomplikowanej budowy.

Czynniki sprzyjające rozwojowi zmian w stawie kolanowym to:

• wiek – uszkodzenia powstają z powodu naturalnego zużycia
• płeć – kobiety chorują częściej
• otyłość i nadwaga
• przeciążenia stawów (na skutek pracy fizycznej, dźwigania, przebywania w jednej pozycji obciążającej stawy)
• urazy
• siedzący tryb życia –  nie ma właściwej

  stymulacji do produkcji płynu stawowego

Objawy zwyrodnienia stawu 

• Ból
  Początkowo sporadyczny, pojawiający się przy większych obciążeniach, np. w czasie wstawania z pozycji siedzącej; gdy zwyrodnienie postępuje, ból pojawia się częściej i przy mniejszych obciążeniach; w zaawansowanej chorobie występuje praktycznie cały czas, także w spoczynku.
• Sztywność
  Zwykle rano, po całonocnym bezruchu, ustępuje po kilku minutach, zwłaszcza po rozćwiczeniu nogi; w zaawansowanej chorobie sztywność może pojawiać się częściej, np. po dłuższym siedzeniu,
• Ograniczenie ruchomości
  Pojawia się w zaawansowanej postaci; zmiany zwyrodnieniowe utrudniają wykonywanie ruchu.
• Trzeszczenia, strzelanie, przeskakiwanie w stawie
  Są skutkami uszkodzenia chrząstki i torebki stawowej.

Jak przebiega leczenie uszkodzonego stawu kolanowego?

Ortopeda dokładnie bada stawy, określa ich ruchomość, ocenia objawy i zleca następujące badania (niekoniecznie wszystkie):

• prześwietlenie stawów
• USG stawów
• rezonans magnetyczny
• artroskopię diagnostyczną – pozwala ona obejrzeć wnętrze stawu, ocenić stan chrząstki (może być rozszerzona w celu wykonania zabiegu naprawczego, np. synowektomii)

Metoda leczenia zależy od stadium choroby

• W początkowej fazie zwyrodnienia wystarczy okresowe stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych z grupy NLPZ (np. naproksen, diklofenak). Można je podawać doustnie albo w formie żelu lub kremu do miejscowego smarowania. Ważna jest także rehabilitacja i nauka odpowiednich nawyków oszczędzających kolana.
• W bardziej zaawansowanej postaci konieczne jest intensywne leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, nawet z zastosowaniem sterydów. Można je stosować w postaci zastrzyków podawanych bezpośrednio do stawów, czasem także z lekiem znieczulającym (tzw. blokada).
• W przypadku znacznego zwyrodnienia stawu, gdy choroba ogranicza jego ruchomość, wszczepia się protezę stawu kolanowego. W tym celu wycina się uszkodzone powierzchnie stawowe i zastępuje protezami wykonanymi z metalu lub porcelany.

Czy chrząstkę można odbudować?

Oto dwie popularne metody regeneracji uszkodzonej chrząstki:

1. Jeśli uszkodzenie chrząstki jest niewielkie, można spróbować nawiercić w powierzchni stawowej kilka otworków. Wypływająca z nich krew pokrywa powierzchnię stawową, krzepnie i zostaje zastąpiona przez tkankę łączną. Nie ma tak doskonałych właściwości jak chrząstka stawowa, ale może ją zastąpić.
2. Można również pobrać maleńki fragment chrząstki pacjenta, namnożyć jej komórki i przenieść na specjalny materiał kolagenowy. Taki preparat przeszczepia się do stawu, gdzie zaczyna się namnażać, zastępując uszkodzoną tkankę.

Jak przebiega synowektomia?

To zabieg oczyszczania stawu. Polega na usunięciu z powierzchni stawowej chorobowo zmienionej błony maziowej. W normalnych warunkach pokrywa staw od wewnątrz, produkuje płyn stawowy i ułatwia ślizganie się powierzchni stawowych względem siebie.

Synowektomia może być:

otwarta – polega na otwarciu stawu i wyczyszczeniu jego powierzchni z resztek błony maziowej

artroskopowa – jest wykonywana przy pomocy małej kamery i narzędzi wsuniętych do jamy stawu specjalnymi przewodami,

izotopowa – polega na podaniu substancji promieniotwórczej, która uszkadza zmienioną chorobowo błonę maziową; jest to zabieg najmniej inwazyjny.

Zabieg regeneracji chrząstki stawowej pozwoli zmniejszyć dolegliwości bólowe i odsunie w czasie konieczność wszczepienia protez stawów kolanowych.