Uchyłki jelita grubego – mało znana, ale bardzo częsta choroba. Nie przegap jej objawów!

Uchyłki to zagłębienia w ścianie jelita uwypuklające się do zewnętrznej strony jelita. Tworzą się na skutek przemieszczenia błony śluzowej przez warstwę mięśniową pod powierzchnię łącznotkankowej błony pokrywającej jelito od zewnątrz. Mogą mieć różną wielkość, od ziarna grochu do średnicy orzecha włoskiego. Najczęściej występują w końcowym odcinku jelita grubego. Rzadko występują pojedynczo, najczęściej jest ich od kilkunastu do kilkudziesięciu.

Jak wyglądają uchyłki jelita grubego?

Co powoduje uchyłki jelita?

Czterdziestoletnia pacjentka skarżyła się na problemy z wypróżnieniami. Czasem miała kilkudniowe zaparcia, a później występowały luźne, wodniste stolce. Towarzyszyły im niewielkie bóle w dolnej części brzucha. W badaniu przedmiotowym lekarz nie stwierdził odchyleń. Także badanie USG brzucha nie wykazało nieprawidłowości. Zlecono kolonoskopię. W badaniu opisano kilkanaście uchyłków jelita grubego. 

Główną i najczęstszą przyczyną powstawania uchyłków jest długotrwała niewłaściwa dieta uboga w błonnik. Taki jadłospis nie wypełnia odpowiednio jelita, przez co zwiększa w nim ciśnienie i powoduje pogrubienie ściany. 

Czynniki sprzyjające powstawaniu uchyłków: 

• wiek – wraz z nim rośnie częstość występowania uchyłków (ma je co trzecia osoba po 60. roku życia oraz niemal każda po 80. roku życia), 
• predyspozycje genetyczne, 
• dieta ubogoresztkowa z małą zawartością błonnika, 
• niska aktywność fizyczna i siedzący tryb życia, 
• palenie papierosów, 
• nadużywanie leków przeciwzapalnych (NLPZ). 

Ponieważ większość tych przyczyn jest związana z niewłaściwymi nawykami i trybem życia, uchyłkowatość jelit uważa się za chorobę cywilizacyjną. 

Sama uchyłkowość okrężnicy nie jest groźną chorobą, a leczenie objawów powoduje ich ustąpienie po kilku dniach. Warto nadmienić, że uchyłkowatość jest chorobą nieuleczalną, którą ma się do końca życia, a celem leczenia jest doprowadzenie do jak najdłuższej remisji. Nie można jej lekceważyć, gdyż może doprowadzić do bardzo niebezpiecznych powikłań, które w ostateczności wymagają leczenia operacyjnego ze względu na zagrożenie życia pacjenta.

Jak bolą uchyłki jelita?

Uchyłkowatość jelit to jedna z najczęściej występujących chorób układu pokarmowego, choć bardzo mało znana. To dlatego, że większość pacjentów nigdy nie dowiaduje się, że cierpi na to schorzenie. Uchyłki w jelicie u ok. 60 proc. chorych nie dają żadnych objawów. Możesz dowiedzieć się o nich przypadkiem, w czasie badania kolonoskopowego wykonywanego z innego powodu. U pozostałych 40 proc. chorych objawy choroby są niecharakterystyczne i mogą występować latami bez postawienia właściwej diagnozy. Warto nadmienić, że u połowy osób z uchyłkowością objawy choroby nawracają. 

Uchyłki w jelicie grubym mogą objawiać się:

• bólami w dolnej części brzucha, najczęściej po jego lewej stronie, 
• zaburzeniem rytmu wypróżnień, 
• zwykle na przemian występującymi zaparciami i biegunkami, 
• wzdęciami. 

W skrajnych przypadkach oprócz powyższych objawów mogą wystąpić także:

• gorączka
• silne bóle brzucha
• zatrzymanie wypróżnień i gazów

Świadczy to o poważnym stanie chorobowym, który wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej oraz najczęściej interwencji chirurgicznej. 

Powikłania uchyłków jelita grubego

Najczęściej występującym powikłaniem w przypadku nieleczonej uchyłkowości jelit jest zapalenie uchyłków. Dochodzi do niego wtedy, gdy w obrębie woreczków zalegają resztki pokarmowe. Objawy zapalenia to: 

• ostry ból w dolnej części brzucha po lewej stronie z promieniowaniem do pachwiny, 
• gorączka, 
• nudności, 
• wymioty, 
• bolesny guz w lewym dole biodrowym. 

W przypadku wystąpienia objawów należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala. Trzeba bowiem wykluczyć inne ostre choroby brzucha, szczególnie zapalenie wyrostka robaczkowego. 

Ponadto brak leczenia lub nieprawidłowa dieta u pacjentów z uchyłkami jelita grubego może doprowadzić do takich schorzeń jak: ropień wewnątrzbrzuszny, przedziurawienie jelita grubego,  pełna niedrożność jelitowa oraz krwawienie z uchyłków, które objawia się dużą domieszką krwi w stolcu albo wypróżnieniami czystą krwią lub skrzepami.

Jak rozpoznać uchyłki okrężnicy?

Zaobserwowanie u siebie powracających bólów brzucha, zwłaszcza w jego lewej dolnej części połączonych z zaparciami i biegunkami powinno skłonić nas do wizyty u lekarza rodzinnego. Po zebraniu wywiadu i badaniu przedmiotowym zdecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka lub skierowanie do gastrologa. 

Jeżeli tak, specjalista skieruje cię na: 

• USG brzucha 
• badania laboratoryjne – w przypadku niepowikłanej uchyłkowatości nie wykażą żadnych odchyleń, natomiast przyspieszone OB, zwiększenie stężenia CRP i zwiększenie liczby krwinek białych będzie świadczyć o zapaleniu uchyłków
• kolonoskopię – dzięki niej można dokładnie obejrzeć wnętrze jelita i jest podstawą rozpoznania uchyłkowatości. Tego badania nie wykonuje się jednak w przypadku podejrzenia wystąpienia zapalenia uchyłków. 

Do rzadziej zlecanych, ale bardzo skutecznych badań w diagnostyce uchyłkowości należy tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej. 

Jeżeli zlecone badania potwierdzą uchyłkowatość jelita, lekarz zastosuje odpowiednie leczenie. 

Leczenie uchyłków jelita grubego

Uchyłkowatości nie da się wyleczyć farmakologicznie. Leczenie niepowikłanej choroby polega przede wszystkim na zmianie diety i trybu życia oraz doraźnym leczeniu objawowym. Lekarz zaleci ci: 

• pokarmy bogatoresztkowe, z dużą zawartością błonnika, 
• wypijanie dużej ilości płynów, 
• aktywność fizyczną 
• ograniczenie palenia tytoniu. 

W przypadku bólów brzucha specjalista przepisze leki rozkurczowe, np. drotawerynę. Co ważne, leczenie zachowawcze nie likwiduje uchyłków, a tylko zapobiega występowaniu objawów i powikłań. Usunąć uchyłki można tylko chirurgicznie wraz z zajętym fragmentem jelita. 

Na leczenie operacyjne możesz zostać skierowana: 

• gdy zapalenie uchyłków nie poddaje się leczeniu zachowawczemu, 
• jeśli doszło do perforacji uchyłka, 
• gdy nastąpiło krwawienie z uchyłka, 
• w przypadku niedrożności przewodu pokarmowego. 

Natomiast leczenie zapalenia uchyłków odbywa się zazwyczaj w szpitalu i obejmuje ścisłą dietę przez kilka dni, nawadnianie dożylne oraz antybiotykoterapię przez ok. 7-10 dni. Pozostałe powikłania po uchyłkowości - ropień wewnątrzbrzuszny, przedziurawienie jelita i przetoka między pętlami jelit – wymagają leczenia operacyjnego w trybie pilnym.

Co jeść, gdy ma się uchyłki jelita grubego?

Uchyłków jelita praktycznie nie da się wyleczyć farmakologicznie, dlatego w terapii tego schorzenia kluczową rolę spełnia odpowiednia dieta. Najważniejszym założeniem w przypadku uchyłkowowści jest dostarczanie organizmowi błonnika, stąd jedną z najskuteczniejszych diet w przypadku tego schorzenia jest dieta bogatoresztkowa. W jej jadłospisie są przede wszystkim produkty z wysoką zawartością błonnika. 

Produkty wskazane w chorobie uchyłkowej: 

• chude mleko, 
• jogurty, 
• soki owocowe i warzywne; 
• pieczywo pełnoziarniste, 
• grahamki, pumpernikiel; 
• twaróg, 
• chude wędliny, 
• pasztet, 
• dżem, 
• masło, 
• margaryna, 
• chude wędzone ryby; 
• chude gatunki mięsa (cielęcina, drób) i chude ryby; 
• świeże i gotowane warzywa, 
• świeże i suszone owoce; 
• kasze; 
• galaretki, 
• mleczne musy. 

Produkty niewskazane:

• mocna herbata, 
• kawa, 
• alkohol, 
• zwłaszcza wytrawne białe wino; 
• pieczywo; 
• tłuste wędliny i konserwy mięsne, 
• tłuste mięsa i ryby; 
• warzywa strączkowe i wzdymające: 
• kapusta, 
• fasola, 
• groch; 
• ryż; 
• świeży ogórek, 
• czereśnie; 
• czekolada, 
• ciasta z dodatkiem kakao; 
• ostre przyprawy jak chili, 
• musztarda.