Uchyłki jelita grubego - co jeść, a czego unikać w chorobie?

Uchyłki to małe woreczki o średnicy ok. 1 cm uwypuklające się do zewnętrznej części jelita grubego. Występują najczęściej w końcowym fragmencie jelita, a wywołane są najczęściej wiekiem oraz niewłaściwą dieta ubogą w błonnik.

Uchyłkowatość jelit to powszechne schorzenie, szczególnie u starszych osób. Statystycznie cierpi na nie co trzecia osoba po 60. roku życia i… niemal każda po 80. roku życia. Ponieważ choroba w większości przypadków nie daje żadnych objawów, większość chorych nigdy się o niej nie dowiaduje. A tymczasem to obecność uchyłków może wyjaśniać bóle brzucha w lewej dolnej części, naprzemiennie biegunki i zaparcia oraz wzdęcia. Gdy schorzenie staje się bolesne i szczególnie uciążliwe, udajemy się do lekarza, który na podstawie badań diagnozuje chorobę uchyłkową okrężnicy. Wtedy przystępuje się do leczenia.

Dieta przy uchyłkach okrężnicy

Uchyłkowatość jest chorobą nieuleczalną farmakologicznie, a leczenie jest głównie objawowe i polega na jak najdłuższej remisji objawów. W skrajnych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna polegająca na wycięciu uchyłków wraz z kawałkiem jelita. 

Leczenie uchyłków polega przede wszystkim na odpowiedniej diecie bogatej w błonnik. Polisacharydy pęcznieją w jelitach, skracają czas przepływu przez nie żywności, przyspieszają perystaltykę jelit i tym samym regulując wypróżnianie. Ponadto błonnik oczyszcza jelita „wymiatając” z nich resztki jedzenia, które – zalegając – doprowadzają do zapalenia uchyłków. Jest to już poważniejsza odmiana choroby często wymagająca ścisłej diety, hospitalizacji i podawania antybiotyków dożylnie. 

Dieta przy uchyłkach może być modyfikowana w zależności od rodzaju schorzenia. Lekarze rozróżniają:

• bezobjawową chorobę uchyłkową
• niepowikłaną objawową chorobę uchyłkową,
• łagodne i umiarkowane zapalenie uchyłków,
• ciężkie i powikłane zapalenie uchyłków

W dwóch pierwszych rodzajach choroby zaleca się dietę łagodną z wysoką zawartością błonnika. W tym przypadku stosuje się dietę bogatoresztkową, w której eliminuje się niewiele produktów, przede wszystkim słodycze, fastfood i potrawy smażone. Szczególnie ważne jest tutaj przyjmowanie dużej ilości płynów, głównie wody i herbat ziołowych. 

Dieta przy zapaleniu uchyłków

Przy niepowikłanym zapaleniu uchyłków łagodnym i umiarkowanym wprowadza się natomiast dietę lekkostrawną, w przeciwieństwie do poprzednich przypadków - z ograniczeniem ilości błonnika pokarmowego. Zatem węglowodany, stanowiące główne źródło energii w diecie, powinny być ubogie w błonnik pokarmowy i lekkostrawne. 

Jadłospis w tym rodzaju choroby powinien zawierać białe pieczywo (pszenne), biały ryż, lekkostrawne kasze – kasza manna, kasza jaglana, kasza jęczmienna perłowa oraz biały makaron.  

Warzywa jemy poddane obróbce termicznej i obrane ze skórki. Unikamy warzyw ciężkostrawnych, do których należą: warzywa kapustne i cebulowate, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki i rzodkiewka. Unikamy też owoców suszonych, marynowanych oraz owoców pestkowych. Owoce spożywamy w formie gotowanej, pieczonej lub w postaci przecierów. 

W przypadku ciężkiego i powikłanego zapalenia uchyłków konieczna jest hospitalizacja wraz z dietą ścisłą. Jej zasady ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta.

Co jeść przy uchyłkowatości okrężnicy?

Produkty zalecane

• nabiał: mleko 2% tłuszczu, jogurt, kefir, mleko ukwaszone 1-dniowe, maślanka, serwatka
• kawa zbożowa, twaróg
• soki owocowe i warzywne
• napoje owocowo-mleczne
• herbata owocowa i ziołowa
• woda mineralna
• woda gotowana z miodem
• pieczywo: pełnoziarniste, graham, pieczywo chrupkie, pumpernikiel
• chude wędliny drobiowe i chuda szynka
• dżem
• marmolada
• miód 
• pasztet
• masło
• margaryna miękka
• kasze
• makaron
• mięsa: cielęcina, konina, schab, królik, indyk, kurczak
• ryby: sandacz, szczupak, karp, flądra, dorsz, pstrąg, mintaj, makrela, tuńczyk
• oleje: słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy
• oliwa z oliwek
• warzywa: ziemniaki, buraki, papryka, pomidory, marchew, dynia, szpinak, sałata, pietruszka, seler,
• rabarbar
• orzechy włoskie
• orzechy laskowe
• wszystkie owoce z wyjątkiem czereśni

Produkty, które należy ograniczyć

• kawa naturalna,
• mleko pełne, 
• jogurt tłusty,
• słaba herbata
• pieczywo jasne,
• chleb żytni
• sery podpuszczkowe,
• salceson, 
• ryby wędzone tłuste,
• śledzie, 
• konserwy rybne
• soczewica
• średnio tłuste gatunki mięs: wieprzowina, wołowina, dziczyzna, gęś, kaczka
• podroby: wątroba, ozorki, nerki, serca, mózg, flaki,  
• ryby: śledzie, halibut niebieski, łosoś, 
• warzywa: kalafior, kiszona kapusta, cebula, czosnek, pory, fasolka szparagowa, groszek zielony, ogórki kiszone
• gruszki, 
• orzechy: solone, kokosowe, arachidowe
• przyprawy: ostra papryka, pieprz, chili, musztarda

Potrawy zalecane w uchyłkach jelita grubego

• zupy mleczne, 
• zupy owocowe,
• zupy jarzynowe, 
• krupnik,
• zupy czyste na wywarach mięsnych, grzybowych
• pulpety
• potrawki duszone
• potrawki pieczone
• makaron z mięsem,
• makaron z owocami, 
• leniwe pierogi, 
• pierogi z mięsem, 
• pierogi z owocami, 
• papryka faszerowana, 
• kluski ziemniaczane (śląskie)
• zapiekanki,
• naleśniki z mięsem,
• leczo,
• tarta jarzynowa,
• lasagne z mięsem i jarzynami,
• placki ziemniaczane (w ograniczonej ilości)
• galaretki owocowe, i mleczne,
• musy, 
• przeciery owocowe, 
• suflety,
• sałatki owocowe,
• ciasta z dodatkiem płatków owsianych ,
• ciasteczka biszkoptowe, 
• keksy

Czego nie jeść przy chorobie uchyłkowej jelit?

Produkty, które należy wykluczyć

• mocna herbata, 
• alkohol, 
• napar z czarnych suszonych jagód, 
• kawa naturalna, 
• kawa żołędziowa,
• pieczywo świeże,
• pieczywo cukiernicze,
• wędliny tłuste, 
• tłuste konserwy mięsne,
• groch,
• warzywa kapustne,
• bardzo tłuste mięsa: baranina, mięsa smażone, boczek,
• smalec, 
• słonina,
• margaryny twarde, 
• olej palmowy,
• suche nasiona roślin strączkowych, 
• ogórki świeże,
• frytki,
• czereśnie,
• kisiele, 
• czekolada,
• kakao, 
• batony, 

Potrawy niedozwolone przy uchyłkach jelita

• zupy z warzyw wzdymających, strączkowych, kapustnych, 
• zupy bardzo tłuste, zawiesiste, 
• zupy na wywarach kostnych,
• zupa ryżowa, 
• zupy podprawiane mąką ziemniaczaną
• krokiety z kapustą,
• potrawy z fasoli, grochu,
• potrawy z ryżu, 
• potrawy z dodatkiem mąki ziemniaczanej, i warzyw kapustnych
• ciasta z dodatkiem kakao