Małpia ospa dotarła do Polski. Jak można się zarazić i jakie są pierwsze objawy?

10 czerwca wykryto w Polsce pierwszego pacjenta z małpią ospą. Mężczyzna, mieszkaniec Mazowsza opuścił Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie, gdzie przebywał na 21-dniowej izolacji. Eksperci twierdzą, że  najskuteczniejszym sposobem walki z małpią ospą jest unikanie zakażenia. Dlatego trzeba poznać drogi, którymi choroba się przenosi. W jaki sposób można się nią zarazić?

Małpia ospa – w jaki sposób się przenosi

Ospa małpia należy do chorób odzwierzęcych zoonoz. Wywołuje ją wirus ospy małpiej (MPXV) należący do rodzaju Orthopoxvirus.

Wykryto dwie główne drogi przenoszenia się małpiej ospy: odzwierzęcą i z człowieka na człowieka.

• Małpią ospą zarazić się można od zwierząt – przez bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami, a także za pośrednictwem ich krwi lub płynów ustrojowych. Źródłem zarażenia małpią ospą mogą być takie zwierzęta jak wiewiórki, króliki, a także zakażone myszy czy szczury. Zarazić się można także w wyniku pogryzienia przez zakażone zwierzę - obecnie w Europie nie odnotowano przenoszenia MPXV tą drogą. Eksperci zalecają, aby unikać kontaktów ze zwierzętami, które mogą być zarażone. Bezwzględnie nie wolno dotykać padłych zwierząt, zwłaszcza gryzoni.
• Małpią ospą zarazić się można również od człowieka – wirus przenosi się drogą kropelkową lub z krwią i wydzielinami w czasie długotrwałego bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną, przez śluzówki. Chodzi o kontakt ze zmianami chorobowymi, płynami ustrojowymi i dużymi kropelkami oddechowymi zainfekowanych ludzi lub zwierząt. W fachowej literaturze pojawia się określenie "twarzą w twarz", co sugeruje, że aby doszło do zakażenia konieczne jest bezpośrednie obcowanie, np.  kontakt ze skórą, na której znajduje się wysypka z pęcherzykami.

Ważnie jest to, że wirus małpiej ospy prawdopodobnie rozprzestrzenia się między ludźmi już bez pośrednictwa zwierząt i niektórzy mogą nie wiedzieć, że choroba się w nich wykluwa (okres inkubacji wirusa jest dość długi, wynosi od 5 do 21 dni). Dowodem na to twierdzenie są przypadki kilkudziesięciu pacjentów z wysypką i innymi objawami małpiej ospy, którzy nie podróżowali ostatnio do Afryki ani nie kontaktowali się między sobą. Również w USA wykryto pod koniec maja kilka przypadków aż w siedmiu stanach (więc były rozproszone) i nie wszyscy chorzy mieli za sobą podróże do krajów, w których małpia ospa jest chorobą endemiczną.

Nie wykryto dotąd wirusa małpiej ospy w nasieniu ani w wydzielinie z pochwy. Oznacza to, że przenoszenie go drogą płciową – tak jak dzieje w przypadku HIV – należy obecnie wykluczyć. 

Wirus małpiej ospy w przeciwieństwie do koronawirusa przenosi się na większych kropelkach oddechowych (należy do zupełnie innej rodziny). Tak jak wszystkie tzw. pokswirusy (Poxviridae) może przetrwać przez długi czas poza organizmem. Dlatego wszelkie powierzchnie, pościel, klamki, używane przez chorego przedmioty mogą przyczyniać się do przenoszenia wirusa małpiej ospy.

Jakie są pierwsze objawy małpiej ospy?

Małpia ospa wykluwa się dość długo, bo od 5 do 21 dni. W początkowej fazie choroby najczęściej pojawiają się następujące objawy (zwykle o łagodnym nasileniu):

• gorączka,
• bóle mięśni,
• bóle głowy,
• bóle pleców,
• dreszcze,
• uczucie zmęczenia,
• powiększone węzły chłonne.

Według dotychczasowych informacji naukowych infekcja nie ma przebiegu bezobjawowego, jaki występuje w przypadku COVID-19.

Wysypka w małpiej ospie - kiedy się pojawia i jak wygląda?

Po dwóch, trzech dniach od pierwszych objawów pojawia się wysypka - na skórze i w ustach, wciąż występują bóle głowy i mięśni, zmęczenie, dochodzi także kaszel. 

Jeśli choroba ma ciężki przebieg, wysypka pokrywa całe ciało, również głowę. 

Najpierw wysypka ma postać plamistych wykwitów plamiste, które potem zamieniają się w pęcherzykowe. Jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, mogą wystąpić także krostki.

Choroba trwa najczęściej od dwóch do czterech tygodni, zazwyczaj ma przebieg łagodny. Gdy po pęcherzykach i krostkach odpadną strupki, pojawiają się blizny, które mogą pozostawać na ciele na zawsze.

Leczenie polega jedynie na łagodzeniu objawów, ponieważ małpia ospa jest chorobą wirusową. Czas trwania małpiej ospy mogą prawdopodobnie skrócić niektóre leki przeciwwirusowe, takie jak cidofovir, brincidofovir, tecovirimat. Stosowane są zazwyczaj w cięższych przypadkach.

Według najnowszych zaleceń pacjentów z podejrzeniem małpiej ospy należy izolować w szpitalu przez 21 dni. Następnie przechodzą oni pod nadzór sanitarno-epidemiologiczny w domu.