Podstawowa sprawa, to przeczytanie ulotki. Z niej dowiesz się nie tylko o wskazaniach i ewentualnych skutkach ubocznych, ale przede wszystkim jaką dawkę powinnaś zastosować. Zbyt mała po prostu może nie zadziałać. Za wysoka wcale nie uśmierza bólu lepiej – może zaś poważnie zaszkodzić. O czym warto jeszcze wiedzieć?
Czy profilaktyczne przyjmowanie leków przeciwgorączkowych ma sens?
Nie! Leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym nie stosuje się w ramach profilaktyki. To środki do łagodzenia już istniejących objawów. Zażywane „na wszelki wypadek” zamiast pomóc, mogą zaszkodzić – niepotrzebnie obciążając wątrobę i obniżając odporność.
Co więcej, leków przeciwgorączkowych nie należy nadużywać i łykać gdy tylko temperatura się podniesie. Badacze zaobserwowali, że w przypadku infekcji przebiegających z gorączką (także Covid-19) utrzymująca się przez 2-3 dni podwyższona temperatura pomaga szybciej uporać się z chorobą. Dlatego właśnie ze zbijaniem gorączki czekamy do czasu, aż będzie ona przekraczać 38,5 stopnia lub – gdy jest niższa, ale męczy nas co najmniej 4 dni.
Gdy po leku czujesz się dobrze oznacza to, że wyzdrowiałaś?
Nie! Jeżeli po zażyciu środka spadnie temperatura czy przestaną boleć cię mięśnie i głowa, z pewnością poczujesz się lepiej. Jednak nie oznacza to, że organizm wygrał z chorobą.
Ulga wynika jedynie z tego, że złagodzone zostały jej objawy. Jednak organizm nadal walczy i… nadal zaraża. Dlatego trzeba zachować szczególne środki ostrożności (także unikać kontaktów z domownikami, sprzątać od razu swoje zużyte chusteczki i wietrzyć mieszkanie), a także dobrze nawadniać organizm (szczególnie przy gorączce) i dużo wypoczywać.
Czy nazwa preparatu ma znaczenie?
Nie bardzo. Zwykle lek, który nam kiedyś pomógł, albo ktoś go nam polecił jako skuteczny uważamy za lepszy od innych. Tymczasem najważniejsza jest substancja aktywna, a jedna i ta sama może występować w różnych preparatach. Warto o tym pamiętać szczególnie teraz, gdy czasem w aptekach brakuje leków, do których zażywania byliśmy przyzwyczajeni.
Druga sprawa, to preparaty wieloskładnikowe. Zwykle kupujemy je, by „hurtowo” złagodzić kilka objawów takich jak katar, ból głowy i kaszel. Pamiętajmy jednak, że leki takie:
- zawierają już zwykle np. paracetamol czy ibuprofen, więc dodatkowe zażywanie środka przeciwbólowego/przeciwgorączkowego może prowadzić do przedawkowania tej substancji;
- warto stosować rzeczywiście tylko wtedy, gdy mamy wszystkie z wymienionych w ulotce objawów. Zażywanie takiego zestawu na samo uczucie rozbicia, czy tylko gdy mamy katar niepotrzebnie obciąża organizm (patrz punkt poprzedni).
Co oznacza skrót NLPZ?
Określane są nim niesteroidowe leki przeciwzapalne np. środki z ibuprofenem, kwasem acetylosalicylowym, naproksenem czy diklofenakiem. NLPZ hamują wytwarzanie substancji, które m.in. odpowiadają za powstawanie stanu zapalnego czy uczucie bólu. Niestety, przy okazji zwiększają też ryzyko podrażnień przewodu pokarmowego.
Czy dla lepszego efektu warto popijać tabletki np. kawą?
Nie, co prawda kofeina wzmaga działanie leków (i dlatego jest dodawana do niektórych środków przeciwbólowych), ale popijanie ich kawą, mocną herbatą, napojem energetyzującym czy colą, może przyczynić się do wystąpienia takich objawów jak: ból głowy, kołatanie serca lub zaburzenia jego rytmu, bezsenność, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji. By uniknąć takich problemów, lepiej w trakcie kuracji zrezygnować z kawy lub zachować minimum 2-godzinne odstępy między zażyciem środka i wypiciem napoju z kofeiną.
Ważne! Leki najlepiej popijać wodą (nisko lub średnio zmineralizowaną), bo nie wchodzi ona z nimi w interakcje.
Przeciwbólowe tabletki, czopki, zastrzyki czy maści?
To zależy od sytuacji. Tabletki są przeznaczone dla kogoś, kto potrafi je bez problemu połykać. Przy czym, jeśli ma je zażywać osoba o wrażliwym żołądku, powinna wybrać takie, które rozpuszczają się dopiero w jelitach. Gdy chodzi o inne formy leku to:
- zastrzyki – działają najszybciej, bo aktywna substancja trafia od razu do krwiobiegu;
- czopki – mają skuteczność zbliżoną do tabletek, przy czym lek omija górny odcinek układu pokarmowego, nie podrażnia więc żołądka i dwunastnicy;
- plastry, maści, spraye – działają najłagodniej, ale ich zaletą jest aplikacja miejscowa. Dzięki temu maleje ryzyko skutków ubocznych. Z tego też powodu środki takie mogą z reguły stosować także osoby dla których doustna kuracja daną substancją nie jest wskazana. Tak jest np. w przypadku leków z grupy NLPZ u osób z chorobą wrzodową czy paracetamolu – przy problemach z wątrobą.
Jaki lek na ból i gorączkę wybrać?
Lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy zadziała skuteczniej, jeżeli będzie dobrany do natężenia i rodzaju dolegliwości. Warto też wiedzieć, jak długo utrzyma się efekt terapeutyczny. Wszystko zależy od tego, jaki jest główny składnik twojego preparatu. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące w lekach przeciwbólowych substancje aktywne.
PARACETAMOL
Przykładowe leki bez recepty z paracetamolem:
- Acenol,
- Apap,
- Efferalgan,
- Paracetamol,
- Panadol,
- Codipar
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Zbija gorączkę. Do uśmierzania słabych oraz umiarkowanych bólów głowy, mięśni i krzyża. Nie zwalcza stanu zapalnego. Najlepsze efekty są po godzinie od zażycia i utrzymują się ok. 4 godz.
O tym również pamiętaj!
- Leków z paracetamolem unikaj, jeśli masz chorą wątrobę, przy uzależnieniu od alkoholu, ale też jeśli po prostu wcześniej piłaś trunek lub masz po nim kaca.
- Środki takie nie podrażniają za to żołądka. Mogą je też stosować alergicy i kobiety karmiące.
KWAS ACETYLO-SALICYLOWY
Przykładowe leki bez recepty z kwasem acetylo-salicylowym:
- Aspirin,
- Polopiryna Max,
- Etopiryna Pro,
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Dolegliwości o słabym lub średnim nasileniu, np. bóle głowy, bóle mięśni i stawów. Gorączka towarzysząca przeziębieniu. Lek działa od 4 do 8 godzin.
O tym również pamiętaj!
- To lek dla dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia.
- Ponieważ należy do NLPZ, istnieje ryzyko podrażnienia układu pokarmowego.
- Kwas acetylosalicylowy może też nasilać krwawienie miesięczne.
IBUPROFEN
Przykładowe leki bez recepty z ibuprofenem:
- Ibum,
- Ibumax,
- Ibupar,
- Ibuprofen, Ibuprom,
- Nurofen,
- MIG
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Na spowodowane stanem zapalnym bóle kości (również zębów), stawów, więzadeł, mięśni i głowy. A także przy miesiączce, nerwobólach, na gorączkę. Działa ok. 4–6 godzin.
O tym również pamiętaj!
- NLPZ – nie można go łączyć z innymi środkami z tej grupy.
- Nie zaburza koncentracji.
- Uważać muszą na niego osoby z chorobą wrzodową, ciężką niewydolnością wątroby, problemami sercowymi i chorymi nerkami.
NAPROKSEN
Przykładowe leki bez recepty z naproksenem:
- Aleve,
- Anapran Neo, Naproxen
- Naxii
- Naglesin Mini
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Działa nawet do 12 godz. Stosuje się go przy migrenie, bólach zębów, pourazowych, bólach mięśni i stawów (w tym krzyża), przy miesiączce, a także przeziębieniu i gorączce.
O tym również pamiętaj!
- Należy do NLPZ, ale jest łagodniejszy dla układu pokarmowego niż inne leki z tej grupy. Mimo to dotyczą go te same przeciwwskazania.
- Może obniżać koncentrację!
- Dozwolony od 16 roku życia.
MELOKSYKAM
Przykładowe leki bez recepty z meloksykamem:
- Aspicam Bio,
- Opokan,
- Mel,
- Moilec
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Działa przeciwzapalnie i łagodzi bóle kostno-stawowe oraz mięśniowe w przebiegu chorób reumatoidalnych i zwyrodnieniowych stawów. Wystarczy 1 dawka na dobę.
O tym również pamiętaj!
- NLPZ – o silnym i długofalowym działaniu.
- Bez konsultacji z lekarzem można zażywać tylko doraźnie, w sumie nie dłużej niż 7 dni.
- Nie stosować u dzieci poniżej 15 roku życia.
DIKLOFENAK
Przykładowe leki bez recepty z diklofenakiem:
- Dicloziaja,
- Glimbax,
- Veral żel,
- Voltaren Acti Forte
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
W tabletkach (działa 4–6 godzin) stosuje się go przy bólu mięśni, stawów, głowy, zęba, bolesnym miesiączkowaniu, gorączce. Zewnętrznie zaś na bóle miejscowe, np. pourazowe oraz w formie płukanki na ból gardła.
O tym również pamiętaj!
- To środek NLPZ nie wolno go więc łączyć z innymi lekami z tej grupy.
- U sercowców preparaty przyjmowane doustnie mogą zwiększać ryzyko kardiologiczne. Zewnętrzne nie przenikają na tyle, by były przeciwwskazane.
- Leki wewnętrzne do stosowania od 14 roku życia.
METAMIZOL SODOWY
Przykładowe leki bez recepty z metamizolem sodowym:
Wskazania i czas, przez który powinien działać taki środek:
Zalecany przy gorączce i bólu różnego pochodzenia o dużym nasileniu (także miesiączkowych, bo metamizol sodowy działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie), gdy zastosowanie innych środków jest przeciwwskazane lub nieskuteczne. Działa 8-12 godz.
O tym również pamiętaj!
- To lek dla dorosłych.
- Niewskazany u osób z nieprawidłowa morfologią (np. przy niskim poziomem białych krwinek), przy zaburzeniach w funkcjonowaniu szpiku kostnego i ciężkich schorzeniach nerek lub wątroby.
