Glukometr – jak wybrać najlepszy i właściwie kontrolować poziom cukru we krwi

Zdiagnozowaną cukrzycę ma 3 miliony Polaków. To choroba przewlekła, ale sumiennie ją lecząc można żyć długo i czuć się dobrze. Jedną z metod, która to umożliwia jest kontrola poziomu glukozy za pomocą glukometru. 

Zbyt niski poziom cukru we krwi (czyli hipoglikemia) może prowadzić do utraty przytomności, a w skrajnych przypadkach śpiączki i śmierci. Ale dla organizmu fatalna w skutkach jest też utrzymująca się hiperglikemia – czyli nadmierny poziom glukozy. Prowadzi bowiem do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów – niszcząc układ krążenia, odbierając czucie w stopach i wzrok…–

Na szczęście dzięki dobrze poprowadzonej terapii cukrzycę można na tyle trzymać w ryzach, by organizm funkcjonował, jak u zdrowej osoby.

Podstawą tego są: dieta regulująca poziom cukru, leki przeciwcukrzycowe i w razie potrzeby insulina. Terapię uzupełniamy o kontrolę poziomu glukozy w laboratorium oraz samodzielnie – glukometrem. I to na stosowaniu tego ostatniego teraz się skupimy.

Jak działa glukometr?

Zestaw do domowego pomiaru składa się z glukometru, pasujących do niego pasków testowych (muszą być dedykowane do tego aparatu!) i nakłuwacza i lancetów do nakłucia skóry, by uzyskać potrzebną do badania kroplę krwi.

Po naniesieniu jej na włożony do glukometru pasek testowy (w oznaczonym polu) z paska uwalniają się enzymy, które wchodzą w chemiczną reakcję z osoczem (składnikiem krwi). W efekcie tego powstaje impuls elektryczny, który odczytuje glukometr. Jak interpretować wynik dowiesz się z dalszej części tekstu.

Jakie normy powinien spełniać glukometr?

Podstawowa to EN ISO 15197:2015. Norma ta świadczy o tym, że 95 procent wyników, które pokaże glukometr, będzie odpowiadać tym uzyskanym w laboratorium, a ewentualne odstępstwa nie przekroczą 15 proc.

Ważne! By badanie było wiarygodne trzeba też przestrzegać terminu ważności pasków i pamiętać, że po otwarciu opakowania upływa on po 3-6 miesiącach (zależnie od rodzaju pasków).

Czym kierować się przy wyborze glukometru?

Oprócz wyżej wymienionych parametrów warto wziąć pod uwagę to, czy do danego modelu nie będziemy mieli potem problemu z dokupieniem pasków (i jaka jest ich cena!), a także, czy glukometr ma czytelny wyświetlacz i jakiej objętości kropli krwi wymaga (standard to około 1 μl, ale są modele, którym wystarczy już 0,3 μl). Przydatne jest także zapamiętywanie wyników. A niektóre nowoczesne modele mierzą też ilość ciał ketonowych we krwi czy poziom cholesterolu.

Jak często badać poziom cukru we krwi?

To zależy od indywidualnych potrzeb chorego i rodzaju zaleconej terapii, np.: przy cukrzycy typu 2, której leczenie opiera się na diecie i lekach z metforminą, zwykle wystarczy 1 w miesiącu przeprowadzać skrócony profil glikemii, czyli pomiar na czczo i po głównych posiłkach (60-120 minut), dodatkowo skontrolować cukier raz w tygodniu o różnych porach.

Uwaga! Jeżeli leczenie wymaga przyjmowania dodatkowych doustnych leków przeciwcukrzycowych, skrócony profil zaleca się robić co tydzień, a dodatkowe oznaczenie (o różnych porach dnia) raz dziennie. przy insulinie podawanej w stałych dawkach wykonujemy 1-2 pomiary codziennie, raz w tygodniu dodatkowo skrócony pomiar glikemii i raz w miesiącu pełny dobowy (rano, na czczo, przed każdym głównym posiłkiem, dwie godziny po każdym głównym posiłku, przed snem, o północy i ok. godz. 3.00).

Przy intensywnej insulinoterapii konieczny jest codzienny pełny pomiar dobowy, a także oznaczenia przed planowanym wysiłkiem czy czynnościami, przy których gwałtowny spadek cukru we krwi mógłby być groźny (np. gdyby doszło do niego u kierowcy).

Poza ustalonymi przez lekarza terminami każdy diabetyk powinien sięgać po glukometr także w razie pogorszenia samopoczucia (osłabienie, ból czy zawroty głowy, nadmierna senność).

Jak prawidłowo skorzystać z glukometru?

Przed badaniem umyj ręce wodą z mydłem i je wytrzyj. Włóż pasek testowy do glukometru i przygotuj nakłuwacz. Ustaw go tak, by nakłucie było jak najmniej bolesne, ale jednak na tyle głębokie, by uzyskać sporą kropelkę krwi. Być może od razu trafisz z odpowiednim ustawienie, jeśli nie, będziesz musiała je wyregulować go metodą prób i błędów.

Ważne – do każdego badania użyj nowego lancetu do nakłuwania. Zanim skorzystasz z nakłuwacza wymasuj palec z którego opuszki chcesz pobrać krew. Nie powinien to być kciuk, ani wskazujący (ich najintensywniej używamy). Nakłuj lancetem boczną stronę opuszki. Nie ściskaj opuszki, by „wydusić” krew, bo wtedy znajdzie się w niej nieproporcjonalna ilość osocza. Niech kropla sama wypłynie. – nanieś ją na pasek i poczekaj na wynik.

Jakie błędy często popełniamy przy pomiarze cukru we krwi?

Aby nie zafałszować wyniku, pamiętaj, by:

• przed badaniem nie dezynfekować rąk środkami na bazie alkoholu
• nie przecierać ich nawilżanymi chusteczkami 
• nie stosować kremu do rąk
• przechowywać paski testowe w odpowiednim miejscu – nie mogą być narażone na wilgoć, zapylenie oraz bardzo niskie czy wysokie temperatury
• nie korzystać z glukometru w bliskim sąsiedztwie urządzeń, które wytwarzają silne pole magnetyczne (np. mikrofalówka, leżąca obok komórka).

Jakie są inne miejsca nakłuć zamiast opuszka palca?

Najlepiej pobierać krew z opuszki – wyniki są wtedy najbardziej miarodajne, co jest szczególnie istotne, gdy podejrzewamy u siebie niedocukrzenie. Jeżeli model glukometru dopuszcza wkłucia w inne miejsca, można pobrać próbkę z:

• wnętrza dłoni poniżej małego palca,
• z wewnętrznej i zewnętrznej strony przedramienia,
• z ramienia,
• łydki czy zewnętrznej strony uda.

Należy wkłuć się z dala od kości, głębokich linii papilarnych, żył, znamion i włosów.

Ważne! Wkłuć w alternatywne miejsca nie zaleca się podczas hipoglikemii, ale też w przypadku pomiarów robionych podczas infekcji czy w trakcie i po wysiłku.

Jaki masz poziom glukozy? Normy

Glukoza – normy:

• 70–99 mg/dl – tyle u zdrowego człowieka wynosi na czczo prawidłowy poziom glukozy, a 2 godz. po posiłku nie przekracza
• 140 mg/dl 100–125 mg/dl na czczo – stężenie podwyższone. Podobnie jeśli 2 godz. po posiłku glukoza wynosi 140-199 mg/dl. To tzw. stan przedcukrzycowy.
• 126 mg/dl jeśli w 2 badaniach na czczo – wychodzi takie lub wyższe stężenie glukozy lub 2 godz. po posiłku wynosi co najmniej 200 mg/dl, to już cukrzyca.

U diabetyków ponad 70% pomiarów wynik powinien mieścić się w zakresie 70–180 mg/dl. Przy czym na czczo wartości niech nie przekraczają 130 mg/dl, a 2 godz. po posiłku – 180 mg/dl.