Jak zaprojektować ogród? Wszystko od zakupu sadzonek przez zakładanie po pielęgnację rabat

Piękny i kwitnący ogród to marzenie każdej miłośniczki zieleni i kwiatów. Jednak jak go zaprojektować i założyć? Od czego zacząć? Przeprowadzimy Cię przez cały ten proces, włącznie w wyborem roślin i pielęgnacją nowego ogrodu. 

Jak zaprojektować ogród? 

Przy zakładaniu ogrodu ważny jest odpowiedni dobór gatunków do stanowiska (gleba, światło, sąsiedztwo), a także oczekiwany efekt, spełnienie zamierzeń projektowych i ewentualnie funkcja rabaty (reprezentacyjna lub użytkowa).

Zakładając ogród, decydujemy, czy wybieramy głównie gatunki jednoroczne lub wieloletnie, projektujemy pojedyncze nasadzenia krzewów, ustalamy jej kolor oraz styl. Wstępny zarys z rozpiską roślin i ich wymagań ułatwia zrealizowanie naszego projektu, a także jego modyfikację. Przy zakładaniu rabaty należy wziąć pod uwagę rozstaw roślin uwzględniający siłę wzrostu gatunków i oczekiwany rezultat. Poszczególne gatunki sadzimy nie za gęsto i niezbyt luźno (rozstawu roślin najlepiej uczyć się, obserwując okazy w istniejących kompozycjach lub w samej naturze).

Układ ogrodu powinien uwzględniać:

• połączenie gatunków uzupełniających się,
• zmienność kwitnienia,
• dominujący kolor rabaty oraz wysokości roślin, by się nie przesłaniały,
• roślinną dominantę (np. wysoka, bujna, o pełnych kwiatach).

Kwiaty na rabatę na cały rok

Aby w ogrodzie zachować ciągłość kwitnienia, należy odpowiednio dobrać rośliny. Dzięki temu przez cały rok nasze rabaty będą wyglądać pięknie i dekoracyjnie - gdy jedne rośliny przekwitną, rozwiną się inne. Warto też dobrać rośliny pod względem ich wysokości. 

Rośliny niskie

Dorastają do maksymalnie 30 cm. Najlepiej będą wyglądać na obrzeżach rabaty, bo nie zasłonią wyższych roślin, ani same nie będą przez nie zasłonięte.

Wiosna

Smagliczka skalna lubi słońce i przepuszczalną, wapienną glebę. Kwitnie już od kwietnia. Jest zimozielona.

Lato

Ubiorek wiecznie zielony to zimozielona, bujnie kwitnąca krzewinka. Idealna na obwódki. 

Jesień

Aster krzaczasty to niski gatunek, dorastający do 30 cm wysokości. Może mieć białe, różowe lub jasnofioletowe, trwałe kwiaty.

Zima

Wrzosiec czerwony to niska krzewinka o rozesłanym pokroju. Może zakwitnąć już pod koniec stycznia. 

Rośliny średnie

Te rośliny sadzimy w środku - pomiędzy małymi a wysokimi. 

Wiosna

Pierwiosnek ząbkowany przepada za żyznymi glebami oraz półcienistymi stanowiskami. 

Lato

Dzwonek skupiony nie jest wymagający w uprawie. Ciemnofioletowe kwiatostany to doskonały akcent kolorystyczny. 

Jesień

Dalia pomponowa w odmianach ma niezliczone odcienie, barwy i wielkości kwiatów. Wymaga przechowywania bulw. 

Zima

Ciemiernik wschodni kwitnie jeszcze w grudniu lub w styczniu. Jego kwiatostany często pokryte są śniegiem.

Rośliny wysokie

Idealne do posadzenia w centrum rabaty, przy murze domu lub przy ogrodzeniu. 

Wiosna

Bergenia sercolistna dorasta do 40 cm wysokości. Ma wysoko wzniesione kwiatostany.

Lato

Przegorzan to wysoka bylina, która ma ozdobne, błękitno-fioletowe kwiatostany i srebrzystoszare, powcinane liście. 

Jesień

Słoneczniczek szorstki dorasta aż do 150 cm wysokości, wymaga żyznych gleb.

Zima

Miskant chiński. Zimą ogród zdobią jego przekwitnięte, zwiewne kwiatostany. W odmianach dorasta nawet do 2,5 m!

Jak założyć rabatę kwiatową krok po kroku?

1. Wyznaczenie linii. Przed przystąpieniem do wycinania obrzeży warto wyznaczyć za pomocą sznurka linię rabaty. Dzięki temu obrzeża będą równe.
2. Wybór materiału. Widoczne obrzeża rabaty można wykonać z kostki, nieregularnego kamienia lub drewnianej palisady. Niewidoczne granice wykonamy za pomocą taśmy trawnikowej lub obrzeża eko-bord.
3. Pielęgnacja obrzeży. Z czasem każdy rodzaj obrzeży ulegnie zatarciu poprzez przerost trawy lub nagromadzenie się ziemi. Co sezon należy odcinać nachodzącą na obrzeża darń, a także usuwać gromadzącą się warstwę ziemi. 

Zakładanie ogrodu krok po kroku

1. Grządkę przeznaczoną pod kwiatową rabatę starannie oczyść z chwastów i kamieni, a następnie przekop z dobrze przerobionym kompostem.
2. Wydzieloną przy trawniku rabatę oddziel obrzeżem. W tej roli warto użyć kostki granitowej lub taśmy eko-bord, jeśli nie chcesz tworzyć widocznej granicy.
3. Przed przystąpieniem do sadzenia roślin na grządce rozłóż czarną agrowłókninę. Zrób w niej ostrym nożykiem nacięcia, w których posadzisz rośliny.
4. W przygotowane otwory posadź rośliny. Każdą wyjmij z plastikowej osłonki, następnie rozluźnij bryłę korzeniową. Pamiętaj o regularnym podlewaniu.

Jak dobrać rośliny do ogrodu?

Bez względu na stanowisko nasz ogród może być bujny i kolorowy. Możemy zaprojektować w ogrodzie rośliny, które będą świetnie rosły nawet w piaszczystej glebie. Warto jednak na początku spróbować dopasować gatunki do warunków, jakie panują na grządkach, a nie na odwrót. Zmienianie warunków siedliskowych nie zawsze jest korzystne i często po prostu się nie udaje.

Na gleby piaszczyste wybierzmy zatem m.in. lawendę wąskolistną, macierzankę piaskową oraz trawy ozdobne, takie jak kostrzewa czy wydmuchrzyca piaskowa. Na stanowiska wilgotne doskonały będzie pierwiosnek, bergenia sercolistna oraz funkie w najrozmaitszych odmianach. Stopień nasłonecznienia także ma duże znaczenie, jednak bez trudu znajdziemy rośliny, które idealnie sprawdzą się w cieniu rozłożystych koron drzew. Ponadto warto stawiać na sprawdzone, popularne gatunki, jak np. powojniki w tradycyjnych odmianach, jeżówki, rudbekie, krwawniki oraz dalie. 

Rośliny do cienia

Doskonałe, jeśli mamy ogród na północną stronę, gdzie nie dociera światło lub jest go naprawdę bardzo mało. Jeśli mamy słoneczny ogród, postarajmy się posadzić te rośliny w cieniu drzew lub wysokich krzewów, aby osłonić je przed bezpośrednim działaniem słońca. 

Orlik intensywnie się rozsiewa i bujnie rośnie. Jego kwiaty są najczęściej fioletowe, duże, osadzone na wysokich pędach. 

Prymula to niska bylina, idealna na obwódki rabat. Kwitnie w kwietniu i w maju. Lubi wilgotną glebę. Warto sadzić ją z rolinami cebulowymi. 

Tiarella sercolistna. Jej liście zabarwiają się jesienią na czerwono. Jest doskonała jako roślina okrywowa. Występuje w wielu odmianach.

Rośliny na słoneczne stanowisko

Te rośliny powinny się znaleźć w ogrodach zlokalizowanych od strony południowej lub zachodniej. Nie powinny być też sadzone obok drzew czy wysokich krzewów, aby nic nie zasłaniało im dostępu do światła. 

Dzielżan jesienny to bylina dorastająca do 50 cm wysokości. Kwitnie aż do jesieni. Tworzy gęste i szerokie kępy kwiatów. 

Krwawnik pospolity kwitnie od czerwca do października. W odmianach ma ozdobne jasnoróżowe i ciemnowiśniowe kwiaty. 

Pysznogłówka kwitnie w lipcu i w sierpniu. Dorasta do 120 cm wysokości. Ma dekoracyjne i pachnące kwiatostany.

Rośliny do półcienia

Te kwiaty świetnie sprawdzą się w ogrodzie na wschodnią lub zachodnią stronę. Mogą też rosnąć przy murze lub obok drzew czy krzewów. Muszą jednak mieć choć trochę dostępu do światła, więc zwróćmy uwagę, czy do stanowiska, w którym planujemy je posadzić, docierają promienie słoneczne przez chociaż część dnia. 

Omieg wschodni kwitnie już od maja. Osiąga wysokość do ok. 40 cm. Po kwitnieniu zanika, więc nie sadźmy go z przodu rabaty.

Serduszka okazała to trwała, kępiasta roślina o ozdobnych liściach i jedynych w swoim rodzaju kwiatach. Kwitnie w maju i w czerwcu.

Tojad mocny to wysoka bylina o ciemnofioletowych kwiatach. Licznie odwiedzana przez pszczoły. Kwitnie od lipca. 

Kwiaty do ogrodu w stylu wiejskim

• Krwawnik wiązówkowaty to wysoka, bujnie rosnąca bylina. Dorasta do ok. 1 m wysokości. Kwitnie w lipcu i w sierpniu. Dobra na suche bukiety.
• Powojnik 'Jackmanii' to jedna ze starszych i z popularniejszych odmian ogrodowych. Kwiaty o średnicy ok. 13 cm pojawiają się od czerwca.
• Róże parkowe. Polecamy pastelowe odmiany, np. 'Frühlingsduft' lub 'Abraham Darby' o krzewiastym pokroju. Nie wymagają podparcia. 
• Jarzmianka większa to kępiasta bylina dorastająca do ok. 80 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do lipca. Lubi stanowiska półcieniste. 

Gdzie i jak kupować sadzonki do ogrodu?

Duże znaczenie w zakładaniu ogrodu ma sposób pozyskiwania roślin. Jeśli zaczynamy zakładanie ogrodu od początku, pierwszym krokiem powinno być znalezienie w okolicy renomowanej szkółki, gdzie rośliny są starannie oznaczone etykietami i dobrej jakości. Tylko wtedy mamy gwarancję, że zakupiliśmy dokładnie ten gatunek lub odmianę, którą wcześniej wybraliśmy. Istnieją też większe szanse, że nasz okaz będzie zdrowo i bujnie rósł. Jeżeli mamy życzliwych sąsiadów, to właśnie od nich możemy pozyskać niewielkie sadzonki naszych pierwszych bylin.

Dobre jakościowo, dorodne i zdrowe rośliny to klucz do sukcesu. Dla wprawionych ogrodników ciekawą przygodą będzie poszukiwanie okazów w internecie. Na forach internetowych często organizowane są wymiany sprawdzonych nasion lub sadzonek.

W dalszej perspektywie doskonałym sposobem jest samodzielne rozmnażanie roślin: przez wysiew, sadzonkowanie lub podział kłączy. Uzupełnieniem każdej rabaty będą też kwiaty jednoroczne i dwuletnie. Pamiętajmy, że samodzielnie wyprodukowany materiał roślinny daje bardzo dużo radości i satysfakcji! 

Skąd najlepiej pozyskać rośliny?

• Podział bylin. Dzięki tej metodzie łatwo powiększymy kolekcję np. ulubionych liliowców. Przez podział można rozmnażać bądź odmładzać większość bylin.
• Pobieranie i ukorzenianie. Młode sadzonki wierzchołkowe szybko się przyjmują (można użyć ukorzeniacza). Rozmnożymy tak m.in. pelargonię, lawendę i hortensję.
• Internet. Znajdziemy w nim nasiona i sadzonki renomowanych firm, a także wymienimy się roślinami z ogrodnikami na forach internetowych.
• Wysiew nasion. Nawet jeśli wysianych roślin jest za dużo, możemy podzielić się nimi z sąsiadami, na pewno odwdzięczą się tym samym!
• Własne nasiona. Po przekwitnięciu roślin warto pozostawić kilka kwiatostanów, aby zebrać z nich nasiona na następny rok. 

Jak pielęgnować ogród i rabaty?

Bujnie kwitnące, kolorowe rabaty to marzenie i powód do dumy niemal każdego ogrodnika. Jednak zrealizowanie tego marzenia nie należy do najprostszych. Wybór, zakup i posadzenie roślin to dopiero wierzchołek góry lodowej. Ważne jest przygotowanie stanowiska oraz to, co zrobimy po posadzeniu roślin. Zakładanie ogrodu to wyzwanie. Jeśli zakupimy piękne, dorodne okazy, a potem posadzimy je gdziekolwiek i nie będziemy o nie dbać, szybko zmarnieją i będą się nadawały jedynie na kompost.

Prawidłowo założony ogród wymaga systematycznej pielęgnacji, w skład której wchodzą:

• regularne, dostosowane do potrzeb roślin podlewanie,
• nawożenie zgodne z wymaganiami poszczególnych gatunków,
• usuwanie chwastów i spulchnianie podłoża,
• przycinanie, usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,
• oczyszczanie powierzchni rabaty z resztek roślin (np. opadłych liści, płatków kwiatów),
• regularny przegląd w poszukiwaniu chorób i szkodników,
• profilaktyczne opryski grzybobójcze.

To niezbędne minimum, które musi wykonać właściciel bujnych rabat kwiatowych. Warto również regularnie uzupełniać warstwę ściółki lub mulczu. Pozwoli to na zachowanie wilgoci, odpowiedniej temperatury podłoża, a także ograniczy wzrost chwastów. Brzmi groźnie? Nie do końca. Powyższe zabiegi, systematycznie wykonywane, nie wymagają wielkiego wysiłku ani nie zabierają dużo czasu.

Uprawy oraz doboru roślin warto uczyć się na podstawie własnych obserwacji, aby z czasem dojść do perfekcji. Zwracajmy przede wszystkim uwagę na to, jak rozrastają się poszczególne gatunki oraz jak reagują na zabiegi pielęgnacyjne. Pozwoli nam to w przyszłości świadomie dobierać towarzystwo dla naszych roślin. Wybierając byliny, pamiętajmy też, że niektóre z nich po zakończeniu kwitnienia nie są już tak dekoracyjne (np. serduszka okazała czy omieg wschodni). Dlatego warto posadzić przy nich rośliny, które zapewnią ciągłość kwitnienia. 

Najczęstsze błędy ogrodników

1. Zbyt gęste sadzenie roślin. Podczas sadzenia roślin należy zachować wskazany przez producenta rozstaw, aby wzajemnie się nie zagłuszały.
2. Nadmierne zachwaszczenie. Jedynie regularna pielęgnacja rabat zapewni oczekiwane efekty. Chwasty odbierają roślinom wodę, słońce i składniki pokarmowe.
3. Nieregularne podlewanie. Przelanie i przesuszenie to dwa grzechy główne ogrodników. Podlewanie powinno być systematyczne i dostosowane do potrzeb roślin.
4. Zły dobór roślin. Gatunki powinny być dobrze dobrane do stanowiska i sadzone tak, aby nie stanowiły dla siebie konkurencji. Nie sadźmy wysokich roślin z przodu rabaty, a niskich z tyłu.
5. Wyniesione rabaty i kopce. Wyniesiona rabata ograniczona palisadą lub murkiem będzie się dobrze prezentowała i ułatwi pielęgnację np. osobom starszym. Niestety często występuje ona w wersji usypanego kopca, obsadzonego roślinami. 

Nawożenie nowo założonego ogrodu

Rabaty kwiatowe należy regularnie nawozić preparatami organicznymi i mineralnymi. Przed ich założeniem ziemię warto wymieszać z dobrze przerobionym kompostem lub z granulkami nawozu długo działającego. Taki zabieg zapewni startową dawkę składników odżywczych nowym roślinom. W pełni sezonu rośliny rabatowe nawozimy zgodnie z ich zapotrzebowaniem. Warto co ok. 2 tygodnie podlewać je mieszanką wody i biohumusu, co w naturalny sposób wzmocni nasze okazy.

Wiosną, gdy spulchniamy wierzchnią warstwę grządek, można wmieszać w nią kolejną dawkę kompostu lub nawozu organicznego. Pamiętajmy też, aby nie przesadzić z ilością nawozu. Należy na bieżąco reagować na potrzeby roślin. Jeśli rosną bujnie, są pięknie wybarwione i obficie kwitną, z pewnością nawożenie jest wówczas zbędne. Zbyt duża dawka nawozu może jedynie spowodować, że rośliny będą rosły w liście, a nie w kwiaty.

Choroby i szkodniki w ogrodzie. Jak chronić rośliny?

Zabiegi profilaktyczne są równie ważne jak te zwalczające konkretne choroby czy szkodniki. Pamiętajmy o tym, aby rośliny zawsze podlewać od dołu, żeby nie moczyć części naziemnych. Może to spowodować rozwój chorób grzybicznych. Martwe części lub resztki roślin regularnie zbierajmy i przeznaczajmy na kompost. Możemy 2-3 razy w sezonie wykonać profilaktyczny oprysk środkiem grzybobójczym.

Częstym problemem w ogrodzie jest także zakładanie przez mrówki kopców w obrębie rabat, a także wokół konkretnej rośliny. Jeśli nie jesteśmy w stanie przenieść mrowiska poza ogród lub szkodniki te są wyjątkowo uporczywe, warto zastosować dostępne na rynku środki w postaci proszku. Działają one szybko i skutecznie.

Groźnym szkodnikiem rabat są również ślimaki. Jeśli inwazja nie jest duża, możemy wyzbierać je i wynieść poza działkę. Skuteczne są także pasy roślin odstraszających ślimaki lub rozrzucone na obrzeżach rabaty pokruszone skorupki jajek. 

Jak uprawiać ziemię glebogryzarką?

Spulchnienie lub przekopanie gleby oraz wymieszanie jej z nawozem potrzebne do założenia ogrodu jest ciężką pracą, ale z pewnością może być wykonane łatwiej i szybciej za pomocą glebogryzarki. Jej parametry powinny być dostosowane do warunków, potrzeb i planowanego zakresu czynności, np. urządzenie w wersji mini do pracy na wąskich zagonach lub kwiatowych rabatach. Dobrze przygotowana gleba w ogrodzie jest jednym z warunków sukcesu. Od jej przygotowania na nowy sezon zależy piękno kwiatów, a także jakość plonów.